«Κανείς συνετός άνθρωπος ας μη θεωρεί μικρό
το αμάρτημα του ψεύδους, διότι το Πανάγιον Πνεύμα εξέδωσε εναντίον του την πιο
φοβερή απόφαση: “Απολείς πάντας τους λαλούντας το ψεύδος” (Ψαλμ. ε΄ 7), όπως λέγει
ο Δαβίδ προς τον Θεό. Και εάν συμβεί αυτό, τι πρόκειται να πάθουν εκείνοι που
συρράπτουν επί πλέον το ψεύδος με τους όρκους;» (λόγ. ιβ΄ 2).
Ο άγιος το
ξέρει καλά: ο άφρων και ανόητος άνθρωπος έχει συμπλέξει τη ζωή του με το
ψεύδος. Γι’ αυτό απευθύνεται στον συνετό και έμφρονα: μην πέσεις στην παγίδα,
λέει, και θεωρήσεις κι εσύ μικρό το αμάρτημα του ψεύδους. Κοίτα το πιο
συντριπτικό επιχείρημα της θεόπνευστης Γραφής: «Ο Θεός θα διαγράψει από μπροστά
Του όλους αυτούς που λένε ψέματα»!
Δεν
διαφεύγει από τον όσιο βεβαίως ό,τι έχει πει ο ίδιος ο Κύριος περί της μεγάλης αυτής
αμαρτίας: «Ο ψεύτης γίνεται τέκνο του διαβόλου», αφού εκείνος είναι «ο
πατήρ του ψεύδους». Οπότε: «το ναι σας
να είναι ναι, και το όχι σας όχι. Το περισσόν εκ του πονηρού εστι». Ούτε
και την εξήγηση που δίνει ο μέγας απόστολος Παύλος από άλλη πλευρά: «Μα πώς είναι
δυνατόν να λες ψέματα, εσύ που είσαι μέλος του Χριστού, και μάλιστα σε άλλο
μέλος Εκείνου»; Εφόσον δηλαδή είσαι οργανικά δεμένος με τον Χριστό που είναι η αλήθεια,
το ψέμα δεν έχει θέση στη ζωή σου. Σαν να πας να συνδυάσεις το νερό με τη
φωτιά. Δεν γίνεται.
Ο άγιος
Ιωάννης σε φέρνει διαμιάς ενώπιον του Θεού: ο Θεός εφόσον λες ψέματα θα σε
κάνει πέρα! Κι αν συνδυάσεις το ψέμα σου και με όρκο που τον απαγορεύει ο Θεός,
τότε τα πράγματα φτάνουν στο… απροχώρητο.
Ακόμη κι
εδώ όμως παρουσιάζεται απόλυτα προσγειωμένος: «Διαφορετική είναι η ενοχή ενός που ψεύδεται από τον φόβο της τιμωρίας,
και διαφορετική όταν δεν υπάρχει κίνδυνος. Άλλος πάλι είπε ψεύδος χάριν της τρυφής
και της υλικής απόλαυσης, άλλος χάριν της φιληδονίας, κάποιος για να κάνει τους
άλλους να γελάσουν και άλλος για να επιβουλευθεί και κακοποιήσει τον αδελφό του»
(6). Σημασία έχει πάντως ότι το ψεύδος είναι σύμπτωμα της πονηρίας και της υποκρισίας,
και «εξαφανίζει την αγάπη» (1).
Μόνο σε
μία περίπτωση μπορεί ίσως να πεις ψέματα: όταν ζεις την ενότητά σου με τον
Χριστό, ζεις δηλαδή ως αληθινός άνθρωπος, οπότε έχεις τη διάκριση και τον φωτισμό
να δεις ότι το ψέμα κάποια φορά μπορεί να σώσει έναν συνάνθρωπό σου ή την πατρίδα σου. (Δες
για παράδειγμα τον άγιο Διονύσιο). «Όταν
καθαριστούμε τελείως από το πάθος του ψεύδους, τότε, σε μία εξαιρετική
περίσταση, ας το χρησιμοποιήσουμε, αλλά και πάλι με φόβο» (8).
