ΕΝΟΨΕΙ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ... (9)

Κανόνας Χριστουγέννων, α΄ ωδή, ἦχος α΄.

«Χριστὸς γεννᾶται, δοξάσατε΄ Χριστὸς ἐξ οὐρανῶν, ἀπαντήσατε. Χριστὸς ἐπὶ γῆς, ὑψώθητε. ᾌσατε τῷ Κυρίῳ πᾶσα ἡ γῆ, καὶ ἐν εὐφροσύνῃ, ἀνυμνήσατε λαοί, ὅτι δεδόξασται.

Ῥεύσαντα ἐκ παραβάσεως, Θεοῦ τὸν κατ’ εἰκόνα γενόμενον, ὅλον τῆς φθορᾶς ὑπάρξαντα, κρείττονος ἐπταικότα θείας ζωῆς, αὖθις ἀναπλάττει, ὁ σοφὸς Δημιουργός, ὅτι δεδόξασται.

Ἰδὼν ὁ Κτίστης ὀλλύμενον, τὸν ἄνθρωπον χερσίν, ὃν ἐποίησε, κλίνας οὐρανοὺς κατέρχεται΄ τοῦτον δὲ ἐκ Παρθένου θείας ἁγνῆς, ὅλον οὐσιοῦται, ἀληθείᾳ σαρκωθείς, ὅτι δεδόξασται.

Σοφία λόγος καὶ δύναμις, Υἱὸς ὢν τοῦ Πατρός, καὶ ἀπαύγασμα, Χριστὸς ὁ Θεός, δυνάμεις λαθών, ὅσας ὑπερκοσμίους, ὅσας ἐν γῇ, καὶἐνανθρωπήσας, ἀνεκτήσατο ἡμᾶς΄ ὅτι δεδόξασται».

Τό ἄφθαστο μεγαλεῖο τοῦ διπλοῦ κανόνα τῶν Χριστουγέννων κατανοεῖται ὄχι μόνον ἀπό τό ἴδιο τό περιεχόμενό του – ρωμαλέο καί μεγαλοπρεπές, που περικλείει ὅλη τή θεολογία τῆς ἑορτῆς - ἀλλά καί ἀπό τή γνώση τοῦ ποιός εἶναι ὁ συνθέτης του. Λοιπόν, διπλός ὁ κανόνας, δύο ἄρα καί οἱ ποιητές του. Τοῦ μέν πρώτου ποιητής εἶναι ὁ ἐξαίσιος ὑμνογράφος ἅγιος Κοσμᾶς ἐπίσκοπος Μαϊουμᾶ, τοῦ δέ δευτέρου ὁ μέγας θεολόγος καί ὑμνογράφος ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός. Γιά νά κατανοήσουμε καλύτερα τό τι ἀκοῦμε στην Ἐκκλησία μας, θά πρέπει νά ὑπενθυμίσουμε ὅτι μετά τό κοντάκιο πού κυριάρχησε ὡς ἐκκλησιαστική ποίηση τούς πρώτους χριστιανικούς αἰῶνες, ἦλθε ὁ κανόνας, ἀπό τόν 8^ο αἰ. καί μέχρι σήμερα, ὁ ὁποῖος ἔχει πιό σύνθετη μορφή ἀπό τό κοντάκιο καί περιεχόμενο ὄχι πρωτίστως ἐγκωμιαστικό ἀλλά δογματικό. Κι αὐτό θά πεῖ ὅτι ἡ Ἐκκλησία μας τή μουσική της τήν ἔβαλε στήν ὑπηρεσία τῆς διδασκαλίας της. Νά διδάξει ἤθελε ἡ Ἐκκλησία τούς πιστούς της, τήν πίστη της καί τά δόγματά της,  κι εἶδε ὅτι ὁ πιό πρόσφορος τρόπος εἶναι ἡ μουσική καί ἡ μελωδία. Λοιπόν ὁ κανόνας πιά εἶναι ὁ μελωδικός τρόπος διδαχῆς καί διακρίνεται σέ ἐννέα ὠδές – κατά τό πρότυπο τῶν ὠδῶν τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης – κάθε ὠδή δέ ἀποτελεῖται ἀπό τρία, τέσσερα ἤ καί πέντε τροπάρια-στροφές, ἀρχή τῶν ὁποίων εἶναι ὁ λεγόμενος εἱρμός, λέξη πού σημαίνει ὅτι κατά πῶς ψέλνεται αὐτός, τό πρῶτο τροπάριο, ψέλνονται καί τά ὑπόλοιπα τῆς ὠδῆς (ἀπό τό εἴρω=σύρω). Τά παραπάνω τροπάρια εἶναι ἀπό τήν πρώτη ὠδή τοῦ πρώτου κανόνα τῶν Χριστουγέννων, ἔργο ὅπως εἴπαμε τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Μαϊουμᾶ, ἐνῶ ὁ εἱρμός τῆς ὠδῆς αὐτῆς συνιστᾶ καί τήν πρώτη καταβασία τῆς μεγάλης ἑορτῆς. «Χριστός γεννᾶται, δοξάσατε».