«Το να θαυμάζει κανείς τους κόπους των Αγίων
είναι καλό. Το να ζηλεύει να τους μιμηθεί είναι σωτήριο. Αλλά το να θέλει
διαμιάς να τους μιμηθεί είναι παράλογο και ακατόρθωτο» (λόγ. δ΄, 34).
Πρέπει να
είσαι προσγειωμένος: να έχεις επίγνωση δηλαδή της πνευματικής πραγματικότητάς
σου, των μέτρων και των ορίων σου. Άλλο τι θέλω και τι οραματίζομαι στην
πνευματική ζωή, και άλλο αυτό που συνιστά την πραγματικότητα. Μπορεί να οραματίζομαι
π.χ. να διαπλεύσω το πέλαγος της Σαρακοστής με τη νηστεία που έχει θεσπίσει η
Εκκλησία μας: την αληθινή νηστεία ως εγκράτεια τροφών αλλά και παθών, και να
βλέπω ότι όταν έρχεται η ώρα του φαγητού «δεν κρατιέμαι» με τίποτε: θέλω να
καταβροχθίσω τα πάντα, έστω και τα νηστίσιμα. Μπορεί να οραματίζομαι να γίνω
μάρτυρας του Κυρίου, να δώσω και το αίμα μου για χάρη Του, και να εξαγριώνομαι
και με τον παραμικρό έλεγχο που μου ασκούν ή την παραμικρή προσβολή. Είμαι λοιπόν
πολύ… χώμα ακόμη. Κι αυτό θα πει: να είμαι ρεαλιστής, μετρώντας σωστά τον εαυτό
μου. Να γίνω σωστός παρατηρητής του εαυτού μου, δηλαδή λίγο… ταπεινός!
Η αλήθεια
είναι ότι η χριστιανική ζωή, το «ακολουθείν»
δηλαδή τον Κύριο, είναι τα υψηλά. Και κτίζεται σιγά σιγά. Ποτέ δεν μπορείς «διαμιάς να μιμηθείς τους αγίους». Γιατί
αυτοί δούλεψαν μεθοδικά πάνω στον εαυτό τους – υπάρχουν βέβαια και οι λίγες
εξαιρέσεις με μία εξαιρετική χάρη που δέχτηκαν από τον Κύριο και την
αξιοποίησαν - , «έδωσαν αίμα και έλαβαν
Πνεύμα», οπότε και στεφανώθηκαν από τον Κύριο. Ο ίδιος ο Κύριος δεν είπε
ότι η ακολουθία Του συνιστά σταυρό που έχει ως όρο την απάρνηση του εαυτού;
Σταυρός και ευκολία δεν συνυπάρχουν. «Τι
στενή και τεθλιμμένη η οδός η απάγουσα εις την ζωήν»!
Άκου και
τι λέει επ’ αυτού ένας άλλος μεγάλος ασκητικός Δάσκαλος, ο όσιος Διάδοχος
Φωτικής: «Σιγά σιγά καθαρίζεται η ψυχή ώσπου
να φτάσει στην τέλεια κάθαρση». Και το παράδειγμα που φέρνει: «Τον χειμώνα, όταν σταθεί κανείς στο ύπαιθρο
και βλέπει προς την ανατολή το πρωί, το μπροστινό μέρος του σώματός του
ζεσταίνεται λίγο από τον ήλιο, όχι όμως και το πίσω μέρος, γιατί δεν είναι ο
ήλιος κατακόρυφα από πάνω του. Έτσι και εκείνοι που αρχίζουν να δέχονται την
ενέργεια του Πνεύματος, θερμαίνονται λίγο στην καρδιά από τη θεία χάρη και γι’
αυτό ο νους τους αρχίζει να καρποφορεί πνευματικά νοήματα. Φανερά όμως μέρη της
καρδιάς τους μένουν ακόμη με το σαρκικό φρόνημα, επειδή δεν καταφωτίζονται
ακόμα όλα τα μέλη της καρδιάς με βαθιά αίσθηση από την αγία χάρη».
Λοιπόν μην
είσαι παράλογος επιθυμώντας το ακατόρθωτο. Βάδιζε τη νόμιμη οδό και κάποια ώρα ίσως με τη χάρη
του Θεού να φτάσεις και τους μεγάλους αγίους: θαύμαζε τους κόπους τους· ζήλευε
τον τρόπο της ζωής τους ώστε να τους μιμείσαι όσο μπορείς.
Δεν είναι
τυχαίο ότι όλοι οι άγιοι συμφωνούν στο ότι «αρετή
που δεν κατακτήθηκε με κόπο, δεν είναι αρετή».
