«Μνημονεύετε
τῶν ἡγουμένων ὑμῶν» (Εβρ. 13, 7)
α. Το σημερινό αποστολικό ανάγνωσμα αναφέρεται στους
μεγάλους αγίους Πατέρες και Οικουμενικές Διδασκάλους της Εκκλησίας μας, τους
Αθανάσιο και Κύριλλο, Πατριάρχες Αλεξανδρείας. Να μνημονεύουμε τους
εκκλησιαστικούς μας ηγέτες, λέει ο απόστολος, και τέτοιοι ηγέτες πρώτου
βεληνεκούς ήταν και είναι οι δύο αυτοί άγιοι.
β. 1. Ο απόστολος Παύλος βεβαίως έχει υπόψη του πρωτίστως
τους αποστόλους, όταν μιλάει για τους εκκλησιαστικούς ηγέτες, διότι εκείνοι
κυρίως κήρυξαν τον λόγο του Χριστού. Και όχι μόνο κήρυξαν, αλλά και πέθαναν
πάνω στο έργο αυτό. Να θυμάστε λοιπόν, λέει, πρώτα τους αποστόλους. Και
πράγματι η Εκκλησία μας αυτούς κυρίως θυμάται, γι’ αυτό και αποστολική μεταξύ
άλλων χαρακτηρίζεται.
Μα πέρα από αυτούς καλούμαστε να θυμόμαστε κι εκείνους που
δίδαξαν και έζησαν σαν τους Αποστόλους. Και τέτοιοι ήσαν οι μεγάλοι Πατέρες και
Διδάσκαλοι της Εκκλησίας. Οι Πατέρες αποτελούν τη συνέχεια των Αποστόλων, γιατί
παρέλαβαν την πίστη τους, την βίωσαν και την ερμήνευσαν στην εποχή τους κατά
τρόπο θεόπνευστο. Και την ερμηνεία τους αυτή αποδέχτηκε η Εκκλησία, οπότε εκτός
από αποστολική η Εκκλησία μας είναι και πατερική, μάλλον είναι πατερική, γιατί
είναι γνησίως αποστολική. Οι άγιοι Αθανάσιος και Κύριλλος για παράδειγμα που
εορτάζουμε: την πίστη των αποστόλων περί του Ιησού Χριστού ως Θεού και ανθρώπου
διατράνωσαν σε εποχή που αμφισβητήθηκε η πίστη αυτή από αιρετικούς. Ο πρώτος ως
γνωστόν αντιμετώπισε τον αιρεσιάρχη Άρειο, ο δεύτερος τον αιρεσιάρχη Νεστόριο.
Κι ακόμη: μέσα στους εκκλησιαστικούς ηγέτες πρέπει να
εννοήσουμε και όλους εκείνους τους διδασκάλους της πίστεως κάθε εποχής, ιδίως
τους Επισκόπους, οι οποίοι με επίγνωση και συναίσθηση συνέχισαν και συνεχίζουν
την εξαγγελία της ορθής πίστεως, βασισμένοι στους Αποστόλους και τους Πατέρες
της Εκκλησίας, δηλαδή στην Αγία Γραφή και την Ιερά Παράδοση.
2. Τι σημαίνει όμως να τους μνημονεύουμε; Απλώς να τους
φέρνουμε στη μνήμη μας; Ασφαλώς όχι μόνον αυτό. Χρειάζεται να τους μνημονεύουμε
και ως προς τα λόγια τους, αλλά και ως προς τη ζωή τους προκειμένου να τους
μιμούμαστε. «Ων αναθεωρούντες την έκβασιν
της αναστροφής – σημειώνει ο απόστολος – μιμείσθε την πίστιν» (Να βλέπετε πώς τέλειωσαν τη ζωή τους και να
ακολουθείτε το παράδειγμα της πίστης τους). Δεν μιλάμε λοιπόν για ένα είδος
φιλολογικού μνημοσύνου, αλλά περί κινητοποιήσεως της ζωής μας. Κι αυτό είναι το
νόημα της μνήμης γενικώς των λόγων του Θεού: να αλλάξουμε τρόπο ζωής, να
γίνουμε άγιοι, να γίνουμε σαν τον Χριστό.
3. Η μίμηση αυτή των
παραπάνω αγίων λοιπόν στην ουσία αποτελεί μίμηση του ίδιου του Κυρίου, αφού
εκείνοι τον Χριστό μιμήθηκαν στον ανώτερο δυνατό βαθμό για τα ανθρώπινα
δεδομένα. Και η μίμηση αυτή της πίστεώς τους περιλαμβάνει δύο στοιχεία που τα
επισημαίνει λίγο παρακάτω στην επιστολή του ο απόστολος Παύλος: (1) την πειθώ
και (2) την υπακοή και υποταγή. «Πείθεσθε
τοις ηγουμένοις υμών και υπείκετε». «Πείθεσθε»,
γιατί ο λόγος των αποστόλων και των πατέρων είναι πειστικός: και λόγω του
βάρους που έχει από τη χάρη του Θεού, αλλά και λόγω του ότι έχει αυστηρή λογική
συνέχεια και συνέπεια, η οποία όμως στηρίζεται στην αποκάλυψη του Χριστού. Με
άλλα λόγια ο θεολογικός λόγος, ο λόγος των αποστόλων και των πατέρων, δεν
περιέχει αυθαιρεσίες και παράλογα πράγματα. Πατώντας στο έδαφος της αποκαλύψεως
του Χριστού έχει αυστηρώς λογική δομή και πείθει κάθε άνθρωπο, αρκεί να είναι
καλοπροαίρετος. Διότι ο κακοπροαίρετος άνθρωπος και τον ίδιο τον Θεό να ιδεί
μπροστά του, δεν πρόκειται να πεισθεί. Θα επικαλεσθεί του κόσμου τα
«επιχειρήματα» για να αρνηθεί το προφανές. Αλλά λέει και «υπείκετε». Δηλαδή όχι μόνο να πείθεσθε στην αλήθεια και να την
αποδέχεστε, αλλά και να υπακούετε σ’ αυτήν, ενεργοποιώντας την στη ζωή σας.
Διότι υπάρχουν και τέτοιοι πιστοί: όσοι αναγνωρίζουν την αλήθεια, αλλά λόγω της
αμέλειάς τους δεν την εφαρμόζουν παρά ελάχιστα ή καθόλου στη ζωή τους.
γ. Η Εκκλησία μας προβάλλει σήμερα τους μεγάλους αγίους
Αθανάσιο και Κύριλλο. Δίδαξαν την αλήθεια για τον Χριστό και έζησαν τον Χριστό.
Καλούμαστε να τους μιμηθούμε. Να αφιερώσουμε χρόνο δηλαδή για να μάθουμε την
πίστη μας και να αποφασίσουμε να δώσουμε κι εμείς την καρδιά μας σ’
Εκείνον.
