ΠΟΙΑ «ΒΟΜΒΑ» ΜΑΣ ΚΥΝΗΓΑΕΙ!

«Ο φιλότιμος βομβαρδίζεται από ευλογία, ενώ ο γκρινιάρης από κακομοιριά» (Όσιος Παΐσιος αγιορείτης).

Η γκρίνια που φέρνει τα καταστροφικά αποτελέσματα της κακομοιριάς, δηλαδή της μιζέριας, της θλίψης, του άγχους, της ταραχής, του «όλα μου φταίνε», δεν προβάλλεται από τον μεγάλο όσιο της εποχής μας Παΐσιο παρά για να τονίσει την αξία του φιλότιμου στη ζωή του ανθρώπου. Για τον άγιο τα πράγματα ήταν πολύ σαφή: ο γκρινιάρης άνθρωπος επειδή έχει ως κέντρο το «εγώ» του αρρωστημένου εαυτού του περιστρέφεται αέναα γύρω ακριβώς από τον ίδιο – κατά κάποιο τρόπο θεωρεί ότι αποτελεί το κέντρο του «σύμπαντος», σαν τους παλαιούς ανθρώπους που ελλείψει γνώσεως και επιστημονικής κατάρτισης θεωρούσαν ότι η γη είναι το κέντρο του πλανητικού μας συστήματος και ο ήλιος και οι πλανήτες περιστρέφονται γύρω από αυτήν! Για τον λόγο αυτό έχει αφήσει έξω από τη ζωή του τον Θεό και τον συνάνθρωπό του – δεν χωράνε μέσα στην καρδιά του που είναι πλήρης του εαυτού του – οπότε καταλαβαίνει κανείς ποιος… πονηρός πανηγυρίζει μαζί του! Κι αν κάνει λόγο για Θεό και συνάνθρωπο καμιά φορά είναι διότι τους «θέλει» κι αυτούς δέσμιους και υπηρέτες του δικού του θελήματος.

Ο άγιος Παΐσιος λοιπόν επανειλημμένως τόνιζε, κάτι που βεβαίωνε και η ίδια η ζωή του: ήταν ο τύπος κυριολεκτικά του φιλότιμου ανθρώπου, ότι ο φιλότιμος άνθρωπος είναι τελικώς ο άνθρωπος του Θεού, είναι θα μπορούσαμε να πούμε ο ορισμός του χριστιανού ανθρώπου, του αγίου! Γιατί τι σήμαινε φιλότιμο για εκείνον; «Το φιλότιμο ”είναι ευλαβικό απόσταγμα της καλωσύνης, η λαμπικαρισμένη αγάπη του ταπεινού ανθρώπου. Τότε η καρδιά του είναι γεμάτη από μεγάλη ευγνωμοσύνη προς τον Θεό και τους συνανθρώπους του, και από πνευματική λεπτότητα (ευαισθησία) προσπαθεί να ανταποδώση και την παραμικρή καλωσύνη που του κάνουν οι άλλοι”. Ό,τι γίνεται πέρα από καθήκον και υποχρέωση, χωρίς να ζητηθή, από ανιδιοτελή αγάπη, αυτό είναι το φιλότιμο» (ιερομόναχος Ισαάκ, Βίος Γέροντος Παϊσίου του αγιορείτου, Άγιον Όρος). Με άλλα λόγια φιλότιμος άνθρωπος όπως είπαμε είναι ο γνήσιος χριστιανός, ο οποίος κατά τον όσιο Γέροντα αποτελεί ένα «μίμημα» του Χριστού και γι’ αυτό χαρακτηρίζεται από την εν ταπεινώσει καθαρή θυσιαστική αγάπη Εκείνου προς τον Θεό και τον συνάνθρωπό του τη γεμάτη ευγνωμοσύνη προς όλους. Κι όπως το έλεγε κι αλλιώς: «Να κάνουμε το καλό όχι ωφελιμιστικά ούτε νομικά, αλλά από φιλότιμο και αγάπη προς τον Θεό. Τότε όχι μόνο με ευκολία κάνω ό,τι υποχρεούμαι, αλλά θυσιάζω και ό,τι δικαιούμαι».

Κι έχει ξεχωριστή σημασία η λέξη που χρησιμοποιεί ο άγιος για να περιγράψει τα αποτελέσματα είτε της ευλογίας του φιλότιμου είτε της δυστυχίας και «κατάρας» της γκρίνιας: «βομβαρδίζεται»! Το φιλότιμο δηλαδή ενεργούμενο φέρνει όχι απλώς μία καλή κατάσταση στον άνθρωπο, αλλά την καταλυτική επίδραση που προκαλεί μία βόμβα – ο φιλότιμος «διαλύεται» από την αγάπη του Θεού, η καρδιά του πάει να σπάει από τη χαρά του Παραδείσου! Κι η γκρίνια από την άλλη εξίσου καθημερινά ενεργούμενη όχι μόνο προκαλεί μία δυσθυμία στον άνθρωπο, αλλά τον διαλύει ψυχικά, κάνοντάς τον να ζει ήδη από τη ζωή αυτή μία κόλαση. Ο επίμονα και κατά συρροήν γκρινιάρης δηλαδή γεύεται λίγο τη ζωή της τιμωρίας των ξεπεσμένων αγγέλων.

ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟΙ ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ ΚΥΡΟΣ ΚΑΙ ΙΩΑΝΝΗΣ

«Οι άγιοι μάρτυρες Κύρος και Ιωάννης ζούσαν επί Διοκλητιανού του βασιλιά. Ο μεν Κύρος καταγόταν από την Αλεξάνδρεια, ο δε Ιωάννης από την Έδεσσα. Λόγω του επικρατούντος τότε λοιπόν διωγμού, ο οποίος κατέστρεφε τους χριστιανούς, ο Κύρος προχώρησε προς την Αραβία, σε έναν παραθαλάσσιο τόπο, έγινε μοναχός και κατοίκησε εκεί. Ο δε Ιωάννης που έφθασε στα Ιεροσόλυμα, άκουσε για τις θαυματουργίες του αγίου Κύρου (διότι θεράπευε κάθε νόσο και αρρώστια), πήγε στην Αλεξάνδρεια, και από εκεί, από ό,τι φημολογείτο για τον άγιο ως προς τον τόπο διαμονής του, έφθασε εκεί που έμενε και έζησε μαζί του. Όταν συνελήφθη κάποια γυναίκα, που λεγόταν Αθανασία, μαζί με τις τρεις θυγατέρες της, την Θεοδότη, την Θεοκτίστη και την Ευδοξία, για την πίστη τους στον Χριστό, και επρόκειτο να παρασταθούν στο δικαστικό βήμα, φοβήθηκαν οι άγιοι Κύρος και Ιωάννης μήπως πάθουν κάτι που είναι φυσικό να συμβαίνει και μάλιστα στις γυναίκες, δηλαδή να  τρομάξουν από το μέγεθος των μαρτυρικών βασάνων, γι’ αυτό και πήγαν εκεί που τις κρατούσαν, τις έδιναν θάρρος και τις προετοίμαζαν για τα μαρτύρια. Επειδή συνελήφθησαν και αυτοί όμως και ομολόγησαν τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό ότι είναι αληθινός Θεός, υποβλήθηκαν σε πολλές τιμωρίες, οπότε στο τέλος τούς έκοψαν τα κεφάλια, μαζί με τις γυναίκες που αναφέραμε. Τελείται δε η σύναξή τους στο Μαρτύριό τους, που βρίσκεται στην περιοχή του Φωρακίου».

Οι άγιοι Κύρος και Ιωάννης ανήκουν στη μεγάλη χορεία των αναργύρων αγίων, όπως οι Κοσμάς και Δαμιανός, Παντελεήμων και Ερμόλαος, Σαμψών και Διομήδης, Θαλέλαιος και Τρύφων. Η υμνολογία τους μάλιστα τους χαρακτηρίζει και ως «εξάρχους των Αναργύρων», πλην των άλλων εγκωμιασμών τους. Είναι ευνόητο δε να επικεντρώνει σ’ ένα μεγάλο βαθμό στη θαυματουργία των αγίων και στη χάρη που πηγάζει από τα τίμια λείψανά τους, χάρη που ιάται «άπαντα ημών τα πάθη» και όλους «τους εν ποικίλαις νόσοις υπάρχοντας», είτε σωματικά είτε και ψυχικά, διότι ακριβώς «θείοι ιατροί υπάρχουσιν». Ιατροί λοιπόν των ψυχών και των σωμάτων και αυτοί οι ανάργυροι άγιοι. Ενώ όμως οι ύμνοι αναφέρονται στην θεραπευτική εκ Θεού χάρη των αγίων για τον όλο άνθρωπο, την ψυχή και το σώμα του, τονίζουν ιδιαιτέρως την ιατρεία που παρέχουν ως προς τα ψυχικά πάθη των ανθρώπων, καλύτερα: ο υμνογράφος στρέφει εκεί περισσότερο την προσοχή μας. «Συντρίψατε τις αμαρτωλές εκτροπές του νου μου που με τυραννούν, και γιατρέψτε τα πάθη της ψυχής μου»∙ «Ανέτειλε για εμάς σήμερα η δυάδα των μαρτύρων, που θεραπεύει τα ψυχικά τραύματά μας, ο Κύρος και ο Ιωάννης, οι θαυματουργοί».

Δεν πρόκειται ασφαλώς περί υποβάθμισης της σημασίας των σωματικών πόνων και ασθενειών: το σώμα μας είναι και αυτό δημιούργημα του Θεού, αξιότιμο και ισοστάσιο με την ψυχή μας, γι’ αυτό και ο Κύριος θεράπευε και τις σωματικές αρρώστιες των ανθρώπων. Ο άγιος υμνογράφος όμως θέλει να τονίσει την προτεραιότητα της ψυχής, διότι όταν πάσχει η ψυχή, το αντίκτυπο είναι αιώνιο, κάτι που δεν συμβαίνει με τις σωματικές αρρώστιες, οι οποίες μάλιστα πολλές φορές γίνονται μέσον αγιασμού των ανθρώπων με την υπομονή που μπορεί αυτοί να επιδείξουν. «Καυχήσομαι εν ταις ασθενείαις μου» (θα καυχηθώ για τις ασθένειές μου) όπως λέει και ο απόστολος, διότι «όταν ασθενώ, τότε δυνατός ειμι», αφού ο ίδιος ο Κύριος βεβαιώνει: «η δύναμίς μου εν ασθενείαις τελειούται» (η δύναμή μου φθάνει στην τελείωσή της μέσα από τις αρρώστιες). Και βλέπουμε μάλιστα ότι ο υμνογράφος θεωρεί ως αρρώστια, ως «τυραννία» κυριολεκτικά της ψυχής, «τις εκτροπές του νοός». Γιατί άραγε; Διότι ο νους του ανθρώπου, ο ηγεμόνας της ψυχής, θα έπρεπε πάντοτε να είναι στραμμένος προς τον Θεό, με όλη την αγάπη και την έντασή του. Η εντολή του Θεού είναι σαφής: «Αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου εξ όλης της ψυχής, εξ όλης της καρδίας, εξ όλης της διανοίας, εξ όλης της ισχύος». Με το σκεπτικό βεβαίως ότι ο άνθρωπος είναι δημιουργημένος «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν Θεού». Ό,τι πιο φυσιολογικό λοιπόν είναι να λειτουργεί με αυτόν τον τρόπο ο ηγεμόνας νους, ώστε και όλες οι άλλες δυνάμεις της ψυχής: τα συναισθήματα και οι επιθυμίες, να τον ακολουθούν, κάνοντας βεβαίως και το σώμα να βρίσκεται σε υπακοή προς την αγάπη του Θεού.  Λόγω της πτώσεως όμως στην αμαρτία και της επιρροής του αρχεκάκου εχθρού διαβόλου, ο νους γοητεύεται από τον κόσμο και τις προκλήσεις του μέσω των αισθήσεων του σώματος, οπότε από τη φυσιολογική πορεία του προς τον Θεό οδηγείται στην ανώμαλη πορεία του προς τον κόσμο, με αποτέλεσμα να τυραννείται από τις εκτροπές των παθών και ο άνθρωπος ψυχοσωματικά να διαστρέφεται.

 Η κατεξοχήν ιατρεία λοιπόν που παρέχουν οι άγιοι, εν προκειμένω οι άγιοι Κύρος και Ιωάννης, είναι σε αυτό το επίπεδο˙ να βοηθήσουν με τη χάρη του Θεού ο νους μας να σταθεροποιηθεί στην κανονική του πορεία: την αγάπη προς τον Θεό, η οποία βεβαίως εκφράζεται ως αγάπη προς τον συνάνθρωπο.  Τη φυσιολογία αυτή την έζησαν πρώτα από όλα στον εαυτό τους οι άγιοι, γι’ αυτό και χαριτώθηκαν από τον Θεό να την δωρίζουν και σε εμάς, όπως άλλωστε έκαναν και με τις συναθλήσασες με αυτούς άγιες Αθανασία με τις κόρες της. «Εσένα, Σωτήρα Κύριε, η δυάδα των μαρτύρων πόθησε». «Καταγοητεύθηκαν από τον έρωτα της αγίας Τριάδος ο Κύρος και ο Ιωάννης, και αφού πήραν τεράστια δύναμη  από αυτήν οι μάρτυρες, με την πιο ανώτερη και καλύτερη ένωση που υπάρχει, αναδείχτηκαν όργανα του Θεού». Και από την άλλη: «Καθοδήγησαν τις παρθένους με τη μητέρα τους βεβαίως, ο Ιωάννης και ο Κύρος, με άφοβο φρόνημα, και τις έκαναν να είναι ανδρείες».

 Είναι γνωστό για την Εκκλησία μας: όσο ο άνθρωπος είναι στραμμένος προς τον Θεό και Αυτόν έχει ως προτεραιότητα της ζωής του, όσο δηλαδή βρίσκεται στη φυσιολογική του κατάσταση, τόσο και υπερβαίνει όλα τα προβλήματα της ζωής αυτής, ιδίως μάλιστα τα ψυχολογικά λεγόμενα, τα οποία ταλαιπωρούν πλήθος συνανθρώπων μας και τους κάνουν τη ζωή «κόλαση» που λέμε. Οι άγιοι ανάργυροι δίνουν σήμερα με τη μνήμη τους και την πρόκληση αυτή: να θυμηθούμε ότι η ιατρεία του ανθρώπου είναι πρωτίστως ιατρεία ψυχής, και μάλιστα ρύθμισης του νου.

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ: ΕΝΩΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΣΩΣΜΕΝΟΙ!

«Σήμερον τῷ οἴκῳ τούτῳ περιφανής σωτηρία˙ δύο γάρ καί τρεῖς συνηγμένους, Χριστός εἰς τό ὄνομα αὐτοῦ τιμῶν, μέσος πάρεσι τούτων» (ωδή ς΄ α΄ κανόνα τριών Ιεραρχών).

(Σήμερα στον οίκο αυτό, στην κοινή δηλαδή εορτή των τριών ιεραρχών, κηρύσσεται ένδοξα η σωτηρία. Διότι ο Χριστός τιμώντας δύο και τρεις που είναι μαζεμένοι στο όνομά Του, βρίσκεται ανάμεσά τους).

Ο άγιος Ιωάννης των Ευχαΐτων, ο άγιος που ευλογήθηκε από τον Κύριο να δεχτεί την επέμβαση (11^ος αι.), από κοινού και μεμονωμένα, των τριών ιεραρχών, Βασιλείου του Μεγάλου, Γρηγορίου του Θεολόγου και Ιωάννου του Χρυσοστόμου, προκειμένου να διαλυθεί η δαιμονική ενέργεια της διαιρέσεως και της διασπάσεως των πιστών της εποχής του – διότι ο Πονηρός στο όνομα τάχα των τριών αυτών αγίων κατάφερε να τους χωρίσει σε τρεις ομάδες, τους Βασιλίτες, τους Γρηγορίτες και τους Ιωαννίτες: η κάθε ομάδα απολυτοποιούσε ως τάχα μεγαλύτερο τον «δικό» της άγιο – ο άγιος Ιωάννης ο υμνογράφος λοιπόν δεν παύει να τονίζει στους ύμνους του και για τους τρεις Πατέρες αφενός το σπουδαίο θεολογικό έργο τους με το οποίο οχυρώθηκε η Εκκλησία απέναντι στους διαφόρους αιρετικούς, αφετέρου τη μεγάλη αγιότητά τους, η οποία κατεξοχήν φάνηκε και στην εποχή που ζούσαν αλλά και στην εποχή του ίδιου του αγίου υμνογράφου.

Και τι βεβαίωσε την αγιότητά τους αυτή κυρίως κατά τον ενδέκατο αιώνα, τον αιώνα που ζούσε όπως είπαμε ο άγιος Ευχαΐτων; Η ενότητά τους, όπως φανέρωσαν οι άγιοι με το όραμα στον άγιο Ιωάννη. Διότι τι του είπαν μέσα στο περιβάλλον το διχαστικό που ζούσε; Ότι και οι τρεις τους είναι ένα και η τιμή του καθενός αντανακλά στον άλλον – «Δεν υπάρχει δεύτερη θέση μεταξύ των τριών. Διότι ο καθένας  φέρει τα πρεσβεία» (ωδή θ΄). Κι αυτό γιατί αποτελούν μέλη του ίδιου Σώματος, του Σώματος του Χριστού. Μέσα στον Χριστό ευρισκόμενοι, και όσο ζούσαν, πολύ περισσότερο μετά την έξοδό τους από τη ζωή αυτή, πώς ήταν δυνατόν να θεωρούνται ξεχωριστά; Ο ίδιος ο Κύριος δεν είπε, και μάλιστα εκφράζοντας τον βαθύ πόθο Του και το σπουδαιότερο όραμά Του για την τραυματισμένη και διχασμένη ανθρωπότητα, ότι θέλει όλοι να είναι ένα; Κατά το πρότυπο μάλιστα της αγίας Τριάδος που η κάθε υπόστασή Της φέρει όλο το κοινό της μίας θεϊκής φύσεως και ουσίας, «μονάς εν Τριάδι και Τριάς εν μονάδι». «Ίνα πάντες εν ώσιν, καθώ συ Πάτερ εν εμοί καγώ εν Σοι».

Κι είναι πολύ θλιβερή η αυτονόητη αναγωγή: απαρχής του χριστιανισμού παρουσιάζονταν τέτοια διχαστικά και διασπαστικά φαινόμενα, κι απ’ ό,τι φαίνεται θα συνεχίζουν να υφίστανται άχρι του τέλους των αιώνων μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου – το σχίσμα του Δυτικού χριστιανισμού και οι σημερινές σχισματικές τάσεις και μέσα στην Ορθόδοξη Εκκλησία επιβεβαιώνουν την πρόβλεψη αυτή. Το μυαλό όλων μας πηγαίνει στον μερισμό που έζησε η Κόρινθος την εποχή των αγίων αποστόλων. Μας το λέει ο απόστολος Παύλος στην Α΄ προς Κορινθίους επιστολή του: Χωρισμένοι οι Κορίνθιοι σε ομάδες, που η καθεμία απολυτοποιούσε είτε τον Παύλο είτε τον Πέτρο είτε τον Απολλώ. Κι ο απόστολος λειτούργησε ως «καταπέλτης»: Ο Χριστός κομματιάστηκε; Μήπως ο Παύλος ή ο Πέτρος σταυρώθηκαν για σας; Μήπως στο όνομα του Παύλου ή κάποιου άλλου βαπτιστήκατε; Για τον άγιο Παύλο δηλαδή ο μερισμός και διχασμός αυτός ήταν σχέδιο του Πονηρού που καλυμμένος κάτω από τον μανδύα του ονόματος κάποιου αποστόλου ήθελε να απομακρύνει τους πιστούς από τη ζωντανή σχέση τους με τον αρχηγό της πίστεως τον Ιησού Χριστό.

 Κι είναι μία πνευματική πραγματικότητα που πρέπει να γνωρίζουμε οι χριστιανοί: ο διάβολος δεν μας πολεμά τόσο με την ίδια την απροκάλυπτη κακία, όσο με την καμουφλαρισμένη μορφή της – τα λεγόμενα εκ δεξιών όπλα του Πονηρού. Οπότε ο αρχάριος χριστιανός, ο μη δοκιμασμένος και άπειρος εύκολα πέφτει στην παγίδα: νομίζει ότι αγωνίζεται για θέματα πίστεως λατρεύοντας τον Πονηρό! Η αξιωματική πνευματική αρχή είναι δεδομένη και αδιαπραγμάτευτη: όπου υπάρχει διχασμός και διαίρεση εκεί υπάρχει το βασίλειο του Πονηρού˙ όπου υπάρχει η εν ταπεινώσει και αγάπη ενότητα εκεί υπάρχει το βασίλειο του Πνεύματος του Θεού. Η μόνη πολεμική και ο μόνος διχασμός που επιτρέπεται για τον χριστιανό είναι προς την αμαρτία. Διότι «η σαρξ επιθυμεί κατά του Πνεύματος και το Πνεύμα κατά της σαρκός». Εκεί όντως ο διχασμός είναι απαραίτητος που υπηρετεί την αληθινή ενότητα.

Οπότε, ο άγιος Ιωάννης ο Ευχαΐτων, και με τον παραπάνω ύμνο του μεταξύ πολλών άλλων, αυτό ακριβώς διατρανώνει: στους αγίους τρεις Ιεράρχες ο μόνος που κυριαρχούσε ήταν ο ίδιος ο Κύριος. Κάθε σκέψη και λογισμός του καθενός, κάθε επιθυμία του, κάθε αίσθημά του ήταν προσανατολισμένα στον Κύριο. Γι’ αυτό και χρησιμοποιεί για να εκφράσει την αλήθεια αυτή δύο Καινοδιαθηκικά στοιχεία: πρώτον, τον λόγο του ίδιου του Κυρίου που αποκαλύπτει ότι «όπου είναι δύο ή τρεις μαζεμένοι στο όνομά μου εκεί είμαι ανάμεσά τους»˙ δεύτερον, τον λόγο πάλι του Ίδιου που αξιολογεί την πίστη του Ζακχαίου απέναντί Του όταν βρέθηκε στο σπίτι του και δέχτηκε τη μετάνοιά του: «σήμερα σωτηρία έγινε στο σπίτι αυτό».

Λοιπόν, η κοινή εορτή των τριών Ιεραρχών με τη θέληση του Κυρίου και των αγίων «παιανίζει» με τον πιο δυνατό τρόπο, πέραν άλλων, τα δύο αυτά: την εν πίστει και αγάπη ενότητα των πιστών και το τι σημαίνει τελικώς σωτηρία του ανθρώπου. Όπου δηλαδή δεν υπάρχει ενότητα εκεί δεν υφίσταται σχέση με τον Σωτήρα Χριστό, έστω κι αν υπάρχει η εν αμαρτίαις πρόφαση της επίκλησης σ’ Εκείνον ή στους αγίους Του!  

ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 30ής ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ (ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ)

ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ (Ματθ. 5, 14-19)

Εἶπεν ὁ Κύριος τοῖς ἑαυτοῦ Μαθηταῖς· Ὑμεῖς ἐστε τὸ φῶς τοῦ κόσμου. Οὐ δύναται πόλις κρυβῆναι ἐπάνω ὄρους κειμένη· οὐδὲ καίουσι λύχνον καὶ τιθέασι αὐτὸν ὑπὸ τὸν μόδιον, ἀλλ’ ἐπὶ τὴν λυχνίαν, καὶ λάμπει πᾶσι τοῖς ἐν τῇ οἰκίᾳ. Οὕτω λαμψάτω τὸ φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν τὰ καλὰ ἔργα καὶ  δοξάσωσι τὸν πατέρα ὑμῶν τὸν ἐν τοῖς  οὐρανοῖς. Μὴ νομίσητε ὅτι ἦλθον  καταλῦσαι  τὸν  νόμον ἢ τοὺς προφήτας· οὐκ ἦλθον καταλῦσαι, ἀλλὰ πληρῶσαι. Ἀμὴν γὰρ λέγω ὑμῖν, ἕως ἂν παρέλθῃ ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ, ἰῶτα ἓν ἢ  μία κεραία οὐ μὴ παρέλθῃ ἀπὸ τοῦ νόμου ἕως ἂν  πάντα  γένηται. Ὅς ἐὰν  οὖν  λύσῃ μίαν  τῶν ἐντολῶν  τούτων  τῶν ἐλαχίστων  καὶ διδάξῃ οὕτω  τοὺς ἀνθρώπους, ἐλάχιστος κληθήσεται ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν· ὃς δ’ ἂν ποιήσῃ καὶ διδάξῃ, οὗτος μέγας κληθήσεται ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν.

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ

Εἶπε ὁ Κύριος στούς μαθητές του: «Ἐσεῖς εἶστε τό φῶς γιά τόν κόσμο· μιά πόλη χτισμένη ψηλά στό βουνό, δέν μπορεῖ νά κρυφτεῖ. Οἱ ἄνθρωποι, ὅταν ἀνάψουν τό λυχνάρι, δέν τό βάζουν κάτω ἀπό τό δοχεῖο μέ τό ὁποῖο μετροῦν τό σιτάρι, ἀλλά τό τοποθετοῦν στό λυχνοστάτη, γιά νά φωτίζει ὅλους τούς ἀνθρώπους τοῦ σπιτιοῦ. Ἔτσι νά λάμψει καί τό δικό σας φῶς μπροστά  στούς ἀνθρώπους,  γιά  νά  δοῦν  τά  καλά  σας ἔργα  καί  νά δοξολογήσουν τόν οὐράνιο Πατέρα σας. Μή νομίσετε πώς ἦρθα γιά νά καταργήσω τό νόμο ἤ τούς προφῆτες. Δέν ἦρθα γιά νά τά καταργήσω, ἀλλά γιά νά τά πραγματοποιήσω. Σᾶς βεβαιώνω πώς ὅσο ὑπάρχει ὁ κόσμος, ἕως τή συντέλειά του, δέ θά πάψει νά ἰσχύει οὔτε ἕνα γιώτα ἤ μία ὀξεία ἀπό τό νόμο. Ὅποιος, λοιπόν, καταργήσει ἀκόμα καί μία ἀπό τίς πιό μικρές ἐντολές αὐτοῦ τοῦ νόμου καί διδάξει ἔτσι τούς ἄλλους, θά θεωρηθεῖ ἐλάχιστος στή βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Ἐνῶ ὅποιος τίς τηρήσει ὅλες καί  διδάξει ἔτσι  καί  τούς ἄλλους,  αὐτός  θά  θεωρηθεῖ μεγάλος  στή βασιλεία τοῦ Θεοῦ».

 

ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ (Τῶν ἁγίων) (Ἑβρ. 13, 7-16)

Ἀδελφοί, μνημονεύετε τῶν ἡγουμένων ὑμῶν, οἵτινες ἐλάλησαν ὑμῖν τὸν λόγον  τοῦ Θεοῦ, ὧν ἀναθεωροῦντες  τὴν ἔκβασιν  τῆς ἀναστροφῆς μιμεῖσθε τὴν πίστιν. Ἰησοῦς Χριστὸς χθὲς καὶ σήμερον ὁ αὐτὸς καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας. Διδαχαῖς ποικίλαις καὶ ξέναις μὴ παραφέρεσθε· καλὸν γὰρ χάριτι βεβαιοῦσθαι τὴν καρδίαν, οὐ βρώμασιν, ἐν οἷς οὐκ ὠφελήθησαν οἱ περιπατήσαντες. Ἔχομεν  θυσιαστήριον ἐξ  οὗ φαγεῖν  οὐκ ἔχουσιν ἐξουσίαν οἱ τῇ σκηνῇ λατρεύοντες· ὧν γὰρ εἰσφέρεται ζῴων τὸ αἷμα περὶ ἁμαρτίας εἰς τὰ Ἅγια διὰ τοῦ ἀρχιερέως, τούτων τὰ σώματα κατακαίεται ἔξω τῆς παρεμβολῆς· διὸ καὶ Ἰησοῦς, ἵνα ἁγιάσῃ διὰ τοῦ ἰδίου αἵματος τὸν λαόν, ἔξω τῆς πύλης ἔπαθε. Τοίνυν ἐξερχώμεθα πρὸς αὐτὸν ἔξω τῆς παρεμβολῆς  τὸν ὀνειδισμὸν  αὐτοῦ φέροντες·  οὐ γὰρ ἔχομεν ὧδε μένουσαν  πόλιν, ἀλλὰ τὴν  μέλλουσαν ἐπιζητοῦμεν. Δι'   αὐτοῦ οὖν ἀναφέρωμεν θυσίαν αἰνέσεως διὰ παντὸς τῷ Θεῷ, τοῦτ' ἔστι καρπὸν χειλέων ὁμολογούντων τῷ ὀνόματι αὐτοῦ. Τῆς δὲ εὐποιΐας  καὶ κοινωνίας μὴ ἐπιλανθάνεσθε· τοιαύταις γὰρ θυσίαις εὐαρεστεῖται ὁ Θεός.

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ

Ἀδελφοί, νά  θυμάστε  τούς ἐκκλησιαστικούς ἡγέτες  σας,  πού  σᾶς μετέδωσαν τό λόγο τοῦ Θεοῦ· νά βλέπετε πῶς τέλειωσαν τή ζωή τους καί ν' ἀκολουθεῖτε τό παράδειγμα τῆς πίστης τους. Ὁ Ἰησοῦς Χριστός εἶναι ὁ ἴδιος χτές, σήμερα καί γιά πάντα. Μήν παρασύρεστε ἀπό διάφορες ξένες διδασκαλίες. Εἶναι προτιμότερο νά στηρίζετε τήν καρδιά σας στή χάρη τοῦ Θεοῦ παρά σέ φαγητά. Ὅσοι βασίστηκαν σ' αὐτά, δέν εἶδαν καμιά ὠφέλεια. Ἐμεῖς ἔχουμε ἕνα  θυσιαστήριο ἀπό  τό ὁποῖο  δέν ἔχουν  τό δικαίωμα νά φᾶνε ὅσοι συνεχίζουν νά λατρεύουν τό Θεό στή σκηνή. Τά σώματα τῶν ζώων, πού τό αἷμα τους εἰσάγεται ἀπό τόν ἀρχιερέα στά ἅγια τῶν ἁγίων γιά τή συγχώρηση τῶν ἁμαρτιῶν, καίγονται ἔξω ἀπό τό στρατόπεδο. Γι' αὐτό κι ὁ Ἰησοῦς, γιά νά ἐξαγνίσει τόν λαό του μέ τό ἴδιο του τό αἷμα, θανατώθηκε ἔξω ἀπό τήν πύλη. Ἅς πᾶμε, λοιπόν, κι ἐμεῖς ἔξω ἀπό τό στρατόπεδο κοντά του, κι ἅς ὑποστοῦμε τόν ἴδιο μ' αὐτόν ἐξευτελισμό. Γιατί δέν ἔχουμε ἐδῶ μόνιμη πολιτεία, ἀλλά λαχταροῦμε τή μελλοντική. Ἅς προσφέρουμε, λοιπόν, συνεχῶς στό Θεό διά τοῦ Ἰησοῦ σάν  θυσία  τόν ὕμνο  μας,  δηλαδή  τόν  καρπό  τῶν  χειλιῶν  μας,  πού ὁμολογοῦν τό μεγαλεῖο του. Μήν ξεχνᾶτε ἀκόμα νά κάνετε τό καλό καί νά μοιράζεστε μέ τούς ἄλλους ὅ,τι ἔχετε. Μέ τέτοιες θυσίες εὐχαριστεῖται ὁ Θεός.

ΙΔΙΟΙ Μ' ΑΥΤΟ ΝΑ ΓΙΝΕΤΕ!

Σ’ έκλεισε στην αγκάλη Του κι είπε στους μαθητές Του:

«Ίδιοι μ’ αυτό να γίνετε, να δείτε τον Θεό σας»!

Στάξαν τα μάτια Του βροχή και χάρηκ’ η καρδιά Του.

Σ’ έβλεπε πάντα ως Θεός, σ’ είδε Αδάμ πια τώρα.

Σου χάιδεψε τους βόστρυχους και το φιλί Του πάνω

άφησε ’ν’ άστρο φωτεινό να φέγγει στον αιθέρα.

Μια… χρυσοκόκκινη σκιά πόνεσε τη μορφή Του:

Νύχια που μπήχτηκαν βαθιά στο γέρικο το σώμα

                - ίδια μια μάνα σε κρατεί.

Στο 'κανε το χατίρι κι άφησε

                - πώς ν’ αρνηθεί τον πόθο σου; -

τον βασιλιά που 'μέρεψες στα δόντια να σ’ αλέσει.

Γλυκό ψωμί Τού ’γίνηκες και λάμπεις σαν τον ήλιο.

Είσαι φωτιά που σου 'δωσε η φλόγα η δικιά Του.

Στη ζωντανή τη μνήμη σου ζητώ κι εγώ μια ζέστα

απ’ την πυρφόρα σου καρδιά που λιώνει κάθε πάγο.

ΓΙΑ ΕΚΕΙΝΟΝ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΥΠΟΜΟΝΗ

«Ελεεινός και ταλαίπωρος είναι αυτός που δεν απέκτησε υπομονή, επειδή για τέτοιους ανθρώπους εξαπέλυσε τα «ουαί» η θεία Γραφή. Αλίμονο, λέει, σ’ αυτούς που έχουν χάσει την υπομονή. Πραγματικά, λοιπόν, πραγματικά, αλίμονο σ’ αυτόν που δεν έχει υπομονή, διότι ένας τέτοιος άνθρωπος μεταφέρεται εδώ και κει, όπως ένα φύλλο από τον αέρα. Δεν ανέχεται προσβολή, στις θλίψεις λιποψυχεί. Ένας τέτοιος άνθρωπος είναι εύκολος στις φιλονεικίες, μεμψίμοιρος στην υπομονή και αντιρρησίας στην υπακοή. Στις προσευχές είναι οκνηρός και στις αγρυπνίες κατακουρασμένος. Στις νηστείες είναι σκυθρωπός και στην εγκράτεια απρόσεκτος. Στις αποστολές είναι απρόθυμος και στις εργασίες κακός εργάτης. Στην πονηρία είναι αξεπέραστος και στις ενέργειές του αυταρχικός. Στις λογομαχίες είναι ανδρείος και στην ερημική ζωή αδύνατος. Ένας τέτοιος άνθρωπος εχθρεύεται αυτούς που έχουν καλή φήμη, και φθονεί αυτούς που προοδεύουν. Εκείνος που δεν έχει υπομονή υποφέρει πολλές τιμωρίες, και ένας τέτοιος αδυνατεί να πλησιάσει την αρετή. Διότι με την υπομονή τρέχουμε το αγώνισμα του δρόμου που είναι μπροστά μας, λέει ο Απόστολο. Εκείνος που δεν έχει υπομονή είναι ξένος προς την ελπίδα που προέρχεται απ’ αυτήν. Γι’ αυτό παρακαλώ, όσοι όπως εγώ είστε χωρίς υπομονή, αποκτήστε υπομονή, για να σωθείτε» (Όσιος Εφραίμ ο Σύρος, Λόγος για τις αρετές και τις κακίες, εκδ. Το Περιβόλι της Παναγίας, Μετάφραση: Κ. Γ. Φραντζολά).

Σπάνια βρίσκεται γραφίδα που να αποδίδει τόσο βαθιά και διεισδυτικά, αλλά και τόσο συνοπτικά και με τέτοια ρυθμικότητα, το τι συμβαίνει με τον άνθρωπο της αρετής αλλά και της κακίας, όσο η γραφίδα του θαυμασίου και σπουδαιοτάτου Πατέρα της Εκκλησίας οσίου Εφραίμ του Σύρου. Δεν είναι τυχαίο ότι «απέκτησε πολύ ενωρίς μεγάλη φήμη και αναγνωρίστηκε Διδάσκαλος της Οικουμένης», ενώ «τα συγγράμματά του άρχισαν σε κάποιες εκκλησίες να αναγινώσκονται μετά την Αγία Γραφή, και το όνομά του το ανέφεραν με θαυμασμό οι Χριστιανοί, διότι κατά τον Γρηγόριο Νύσσης “εις πάσαν την γην το φέγγος του βίου και της θεωρίας αυτού εξέλαμψεν”». Ένα δείγμα της δεινότητας του λόγου του και του εμπνευσμένου από το Πνεύμα του Θεού νου του είναι και το παραπάνω απόσπασμα για τον άνθρωπο που δεν έχει υπομονή στη ζωή του.

Η εκτίμηση του αγίου καταρχάς περί της ελεεινότητας και της ταλαιπωρίας του ανυπόμονου ανθρώπου δεν είναι δική του. Η ίδια η αγία Γραφή αξιολογεί με φοβερά «ουαί» την κατάστασή του, που θα πει ότι η εκτίμηση είναι του ίδιου του Θεού και όχι κάποιου ανθρώπου. Και γίνεται δραματική πράγματι η καταγραφή από τον όσιο της άθλιας αυτής καταστάσεως, διότι στο τέλος αποκαλύπτει: «και εγώ ανήκω σ’ αυτούς που δεν έχουν υπομονή»! Γνωρίζουμε δε ότι η συμπερίληψη και του ίδιου στην αθλιότητα της ανυπομονησίας δεν γίνεται για λόγους ταπεινολογίας – η ταπεινολογία θεωρείται χριστιανικά ως η χειρότερη έκφραση του υπερήφανου και εγωιστικού ανθρώπου - αλλά για λόγους αληθινής ταπεινοφροσύνης και σοφού παιδαγωγικού τρόπου γραφής. 

Και ποια η αιτία της ελεεινότητας για την έλλειψη της υπομονής; Η αδυναμία ευρέσεως του δρόμου της σωτηρίας. Ο ανυπόμονος άνθρωπος, επισημαίνει ο όσιος Εφραίμ βασισμένος στην αγία Γραφή αλλά και την εμπειρία του, έχει χάσει τον δρόμο για τη σχέση του με τον Θεό. Γιατί κατά τον απόστολο «με υπομονή τρέχουμε το αγώνισμα του δρόμου που είναι μπροστά μας» - ο ανυπόμονος έχει χάσει κάθε ελπίδα ζώντας σε κατάσταση απόγνωσης και απελπισίας που είναι τα σημάδια της κόλασης ήδη από τη ζωή αυτή. Γι’ αυτό και ένας τέτοιος άνθρωπος χαμένος, δηλαδή ευρισκόμενος στην κατάσταση του ασώτου υιού της γνωστής παραβολής του Κυρίου, έχει όλα τα σημάδια της διαστροφής και της τιμωρίας για την ίδια του τη ζωή. Ως προς τον Θεό δεν έχει καθόλου αγάπη, που αποδεικνύεται από την οκνηρία που επιδεικνύει στις προσευχές και εν γένει στην πνευματική ζωή. Ως προς τον συνάνθρωπό του το ίδιο: όχι μόνο δεν τον αγαπά, αλλά τον εχθρεύεται, τον φθονεί, θέλει να τον υποτάσσει με την αυταρχικότητά του, λογομαχεί μαζί του έτοιμος πάντα να τον προσβάλει. Ως προς δε τον εαυτό του, βρίσκεται σε αέναη ταραχή, αγόμενος σαν ένα φύλλο από τον αέρα, πέρα δώθε – η ψυχική γαλήνη είναι γι’ αυτόν πολύ μακρινό όνειρο! Κι ακόμη: ενώ παρουσιάζεται στη σχέση του με τους άλλους αρνητικά «δυναμικός», ο ίδιος βρίσκεται μέσα στον φόβο και στη λιποψυχία, ιδίως όταν έρχεται αντιμέτωπος με τις θλίψεις – αυτό που ονομάζουμε «φοβισμένο ανθρωπάκι» σε ρόλο όμως «νταή»! Πρόκειται λοιπόν για άνθρωπο, κατά τον άγιο Εφραίμ, που σέρνει επάνω του όλες τις τιμωρίες. Γιατί δεν έχει Θεό μέσα του! Όπως είπαμε: Ήδη από τώρα ζει την κόλασή του.

Η λύση είναι μονόδρομος: η εκζήτηση της υπομονής και η απόκτηση μαζί της και της ελπίδας. Γιατί, όπως θα πει κάπου αλλού ο ίδιος ιερός Πατέρας μεταφέροντας και πάλι το πνεύμα και το γράμμα της Γραφής: «στην υπομονή παρουσιάζεται ο Θεός». Είναι ο αξιωματικός λόγος και του ίδιου του Κυρίου Ιησού Χριστού: «Όποιος κάνει υπομονή μέχρι το τέλος αυτός και θα σωθεί».

Η ΕΓΝΟΙΑ ΚΑΙ Η ΞΑΓΡΥΠΝΙΑ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΞΕΝΟΦΩΝΤΑ

«Ἐντολαῖς τοῦ Δεσπότου ἐπαγρυπνῶν, ἐφ’ ὁμοίοις τε τρόποις παῖδας τούς σούς ρυθμίζων, μακάριε Ξενοφῶν, καί τήν σύζυγον, σύν αὐτοῖς τά ἄνω κληροῦσαι βασίλεια, πειρασμῶν παντοίων λιπών τό κλυδώνιον˙ ὅθεν εὐφημοῦμεν εὐσεβῶς ὑμᾶς πάντας καί πόθῳ γεραίρομεν καί πιστῶς ἀνακράζομεν˙ Θεοφόροι πανόλβιοι, πρεσβεύσατε Χριστῷ τῷ Θεῷ, τῶν πταισμάτων ἄφεσιν δωρήσασθαι τοῖς ἑορτάζουσι πόθῳ τήν ἁγίαν μνήμην ὑμῶν» (κάθισμα όρθρου).

(Ξαγρυπνώντας στις εντολές του Δεσπότου Χριστού και ρυθμίζοντας τα παιδιά σου και τη σύζυγό σου στον ίδιο τρόπο ζωής, μακάριε Ξενοφών, μαζί μ’ αυτούς απέκτησες κλήρο στη Βασιλεία του Θεού, αφού άφησες πίσω σου τα κύματα των διαφόρων πειρασμών. Γι’ αυτό και σας υμνολογούμε ευσεβώς όλους σας και σας δοξολογούμε με πόθο και με πίστη φωνάζουμε δυνατά: Θεοφόροι μακάριοι, πρεσβεύσατε στον Χριστό τον Θεό μας, να δωρίσει σ’ εμάς που εορτάζουμε με πόθο την αγία μνήμη σας την άφεση των αμαρτιών μας).

Πλούσιος με μεγάλη περιουσία ο όσιος Ξενοφών ζούσε με πίστη στον Θεό μαζί με την οικογένειά του στην Κωνσταντινούπολη. Κι είναι από τους ανθρώπους που έδειξαν ότι ναι μεν είναι πολύ δύσκολη η είσοδος στη Βασιλεία του Θεού όταν κανείς έχει μεγάλη περιουσία, κατά τον λόγο του Κυρίου: «πόσο δύσκολα οι πλούσιοι θα εισέλθουν στη Βασιλεία του Θεού. Πιο εύκολο είναι ένα καραβόσχοινο να περάσει από την τρύπα μιας βελόνας, παρά ένας πλούσιος να μπει στη Βασιλεία του Θεού», δεν είναι όμως τούτο τελικώς ακατόρθωτο. Διότι το θέμα δεν είναι το έχειν και το βιος του ανθρώπου, αλλά ο τρόπος που διαχειρίζεται αυτό. Κι ο όσιός μας διαχειρίστηκε την περιουσία του κατά τρόπο όντως θεάρεστο: κάλυπτε βεβαίως τις ανάγκες της οικογενείας του, αλλά παράλληλα με πόθο καρδιάς κάλυπτε και τις ανάγκες των φτωχών συνανθρώπων του, όπως και εκείνων που έβλεπε πλούσια τη χάρη του Θεού σ’ αυτούς: των πτωχών καλογέρων που έφθαναν στην Κωνσταντινούπολη. Ο κάθε καλόγερος έβρισκε κατάλυμα στη φιλόξενη κατοικία του, όπως και ο οποιοσδήποτε αναγκεμένος, δείχνοντας έτσι ο Ξενοφών ότι βρίσκεται στον κόσμο ως ένας δεύτερος Αβραάμ.

Κι ο άγιος υμνογράφος Θεοφάνης μάς επισημαίνει με τον πιο καθαρό τρόπο τι συνιστούσε αγία βιοτή του Ξενοφώντα και κατ’ επέκταση και όλης της οικογενείας του: ο αγώνας του να βρίσκεται πάνω στις εντολές του Κυρίου Ιησού Χριστού. Κι είναι σημαντική η παρατήρηση του υμνογράφου: όχι απλώς είχε την έγνοια να πορεύεται κατά τις εντολές, αλλά ξαγρυπνούσε πάνω σ’ αυτές, που σημαίνει ότι αυτή ήταν η προτεραιότητά του νυχθημερόν. Ξεκινώντας η ημέρα του αλλά και κλείνοντας το βράδυ του ο νους του ήταν προσκολλημένος στον λόγο του Κυρίου, ώστε να τον κάνει πράξη. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλές φορές ο άγιος Θεοφάνης ο υμνογράφος το εξαγγέλλει: «η πράξη είναι το σκαλοπάτι για τη θεωρία», δηλαδή στην κίνηση του ανθρώπου να εφαρμόζει τον λόγο του Θεού ανοίγονται τα μάτια του για να θεάται, να βλέπει την παρουσία Εκείνου στη ζωή του.

Κι ο υμνογράφος προσθέτει: στον τρόπο της ζωής αυτής προσπαθούσε να συντονίσει, να ρυθμίσει και τη σύζυγό του και τα παιδιά του. Όχι ασφαλώς με τρόπο «στανικό», με το ζόρι. Γιατί κάτι τέτοιο θα σήμαινε αυτόματα ότι ξεφεύγει και ο ίδιος από τις εντολές του Κυρίου που επιτάσσουν την ταπείνωση και την αγάπη – η ταπείνωση και η αγάπη τοποθετούν τον άνθρωπο με απόλυτο σεβασμό έναντι του όποιου συνανθρώπου του, ιδίως δε των οικείων και συγγενών του. Αλλά με το παράδειγμά του, χωρίς πολλά ή περιττά λόγια. Φανταζόμαστε τον δίκαιο Ξενοφώντα να ομιλεί με τη σύζυγό του γεμάτος ευγένεια, να παίζει με τα παιδιά του και να τα διαπαιδαγωγεί γεμάτος υπομονή και χιούμορ, να υπηρετεί μαζί τους τους φτωχούς και τους δυσκολεμένους αδελφούς. Γι’ αυτό και γνωρίζουμε ότι λειτουργούσε για την οικογένεια ως μαγνήτης – ήταν το «κεφάλι» που όλοι ήταν στραμμένοι προς αυτό. Γιατί; Διότι έβλεπαν ό,τι πιο καλό και ευχάριστο, όπως όταν βλέπει κανείς τον ίδιο Χριστό παρόντα στη ζωή του. Έτσι δεν γίνεται «αρχηγός» ο πατέρας στην οικογένεια; Αυτή δεν είναι και η ερμηνεία της «κεφαλής» για τη γυναίκα του άνδρα, κατά τον λόγο του αποστόλου Παύλου; Όπως κεφαλή για το σώμα Του την Εκκλησία είναι ο ίδιος ο Κύριος: με τη θυσιαστική αγάπη Του απέναντι σ’ αυτήν!

Ο όσιος Ξενοφών είναι το άμεσο παράδειγμα για το πώς λειτουργεί η χριστιανική οικογένεια και τι σημαίνει «κατ’ οίκον Εκκλησία». Μας δείχνει με τον πιο ανάγλυφο τρόπο τι ήθελε να πει και στις ημέρες μας ο άγιος μέγας Πορφύριος, όταν διαρκώς επεσήμαινε ότι τα προβλήματα των παιδιών στην οικογένεια και στην κοινωνία μας είναι κυρίως προβλήματα των γονέων. Γονιός, έλεγε, που έχει ως προτεραιότητα τον αγιασμό του είναι αυτός που θα έχει και μία ευλογημένη οικογένεια, που τα παιδιά του – ακόμη κι αν αποκλίνουν κάποια στιγμή – θα μεγαλώσουν χωρίς ψυχολογικά προβλήματα και πάντα θα έχουν μπροστά στα μάτια τους ως πολικό αστέρι τον Κύριο!

ΛΟΓΙΑ ΑΓΙΩΝ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

 

«Ν’ ΑΓΑΠΑΜΕ ΠΟΛΥ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ!»

«Για να διατηρήσουμε την ενότητά μας, θα πρέπει να κάνουμε υπακοή στην Εκκλησία, στους επισκόπους της. Υπακούοντας στην Εκκλησία, υπακούουμε στον ίδιο τον Χριστό. Ο Χριστός θέλει να γίνουμε μία ποίμνη μ’ έναν ποιμένα.

Να πονάμε για την Εκκλησία. Να την αγαπάμε πολύ. Να μη δεχόμαστε να κατακρίνουν τους αντιπροσώπους της. Στο Άγιον Όρος το πνεύμα που έμαθα ήταν ορθόδοξο, βαθύ, άγιο, σιωπηλό, χωρίς έριδες, χωρίς καυγάδες και χωρίς κατακρίσεις. Να μην πιστεύουμε τους ιεροκατηγόρους. Και με τα μάτια μας να δούμε κάτι αρνητικό να γίνεται από κάποιον ιερωμένο, να μην το πιστεύουμε ούτε να το σκεπτόμαστε ούτε να το μεταφέρουμε. Το ίδιο ισχύει και για τα λαϊκά μέλη της Εκκλησίας και για κάθε άνθρωπο. Όλοι είμαστε Εκκλησία. Όσοι κατηγορούν την Εκκλησία για τα λάθη των εκπροσώπων της, με σκοπό δήθεν να βοηθήσουν για τη διόρθωση, κάνουν μεγάλο λάθος. Αυτοί δεν αγαπούν την Εκκλησία. Ούτε βέβαια τον Χριστό. Τότε αγαπάμε την Εκκλησία, όταν με την προσευχή μας αγκαλιάζουμε κάθε μέλος της και κάνουμε ό,τι κάνει ο Χριστός. Θυσιαζόμαστε, αγρυπνούμε, κάνουμε το παν, όπως Εκείνος, ο οποίος «λοιδορούμενος οὐκ ἀντελοιδόρει, πάσχων οὐκ ἠπείλει» (Όσιος Πορφύριος καυσοκαλυβίτης, Βίος και Λόγοι, Ι. Μονή Χρυσοπηγής Χανίων, Χανιά 2009, σελ. 202).

Ο μέγας όσιος της εποχής μας Πορφύριος ο καυσοκαλυβίτης διαπνεόταν από βαθύτατο εκκλησιολογικό φρόνημα: η Εκκλησία γι’ αυτόν ήταν ο ίδιος ο Κύριος, το ζωντανό σώμα Του. Και δεν μπορούσε να είναι διαφορετικά, αφού ο κάθε άγιος, όπως ο άγιος Γέροντας εν προκειμένω, είναι άγιος στον βαθμό που θεμελιώνει τη ζωή του στην Αγία Γραφή και την Παράδοση της Εκκλησίας. Και η Αγία Γραφή και η Παράδοση αυτή βοά αδιάκοπα για την ταυτότητα αυτή, Χριστού και Εκκλησίας, Εκκλησίας και Χριστού. Ο ίδιος ο Κύριος αποκαλύπτοντας την ενότητα αυτή τονίζει ότι Εκείνος είναι το αμπέλι και οι πιστοί Του τα κλήματα. Ο απόστολος Παύλος στοιχώντας στον Κύριο εξαγγέλλει με θείο Πνεύμα ότι ο Κύριος είναι η κεφαλή του σώματος που είναι η Εκκλησία Του. Άλλωστε τούτο αποτελούσε και την εμπειρία του από τη συγκλονιστική μεταστροφή του: «Σαούλ, Σαούλ, γιατί με καταδιώκεις;» ακούει τον Κύριο να του λέει, την ώρα που δίωκε τους χριστιανούς – ο διωγμός των χριστιανών ήταν διωγμός του Ίδιου! Έτσι οτιδήποτε έχει αναφορά στον Κύριο ισχύει και για την Εκκλησία˙ και οτιδήποτε έχει αναφορά στην Εκκλησία προϋποθέτει τη σχέση με τον Κύριο. Γι’ αυτό και ακούμε τον άγιο Πορφύριο να επισημαίνει ότι υπακοή στην Εκκλησία σημαίνει υπακοή στον Χριστό.

Τι θεωρούσε ο άγιος υπακοή στην Εκκλησία; Την υπακοή στους ποιμένες της, τους επισκόπους της, ιδίως δε εκεί που συνέρχονται εν συνόδω και αποφαίνονται εν Πνεύματι αγίω. Στη σύναξή τους αυτή υπάρχει ο φωτισμός του Θεού, εκφράζεται το αιώνιο θέλημα του Θεού, συνεπώς η υπακοή του κάθε μέλους της Εκκλησίας, κληρικού ή λαϊκού, θεωρείται απαραίτητη και δεδομένη. Ακόμη και σε θέματα μη δογματικά, όταν οι επίσκοποι συνέρχονται για λόγους τάξεως και λατρείας, και εκεί τα πράγματα δεν είναι διαφορετικά: ο πιστός ως μέλος του σώματος κάνει υπακοή, έστω κι αν διαφωνεί πιθανόν με επιμέρους αποφάσεις. Ποιος άλλωστε είναι εκείνος που μπορεί να θέσει τον εαυτό του υπεράνω του «στόματος» της Εκκλησίας, της συνόδου, και να έχει δική του «φωνή»; Μόνον όποιος χαρακτηρίζεται από πνεύμα κενόδοξο και υπερήφανο. Γιατί στην υπακοή ενυπάρχει η ταπείνωση και στην ταπείνωση η χάρη του Θεού. Το παράδειγμα του αγίου Χρυσοστόμου, το οποίο γνώριζε και ο άγιος Πορφύριος, είναι πράγματι εξόχως παραδειγματικό: σε εξορία ευρισκόμενος από απόφαση συνεπισκόπων του που διέκειντο εχθρικά απέναντί του, παρότρυνε το ποίμνιό του στην Κωνσταντινούπολη να υπακούσουν στη σύνοδο αυτή. Διότι το ζητούμενο πάντοτε από αυτόν ήταν να μη διασαλευθεί η εκκλησιαστική ενότητα.

Γι’ αυτό και ο άγιος Γέρων εξέφραζε τον πόνο του για την αγάπη του προς την Εκκλησία. «Να πονάμε για την Εκκλησία. Να την αγαπάμε πολύ». Και θεωρούσε ό,τι χειρότερο την κατάλυση της ενότητάς της με το διασπαστικό στοιχείο της κατάκρισης και της αλληλοκατηγορίας. Το να κατηγορεί κανείς τους ιερωμένους, όπως επισημαίνει, αλλά και το οποιοδήποτε λαϊκό μέλος της Εκκλησίας, έστω «κι αν δει κάτι αρνητικό και με τα μάτια του», συνιστά τραύμα προς το σώμα και συνεπώς τραύμα και για τον Χριστό. Θυμίζει τον εξίσου πονεμένο λόγο του αγίου Σωφρονίου του Έσσεξ, ο οποίος τόνιζε κατά κόρον στους μοναχούς του ότι όχι μόνο μία κακή συμπεριφορά ούτε ακόμη κι ο εμπαθής λόγος της κατάκρισης, αλλά και η παραμικρότερη σκέψη του ενός κατά του άλλου μπορεί να προκαλέσει «ρωγμή στα τείχη του μοναστηριού».

Ο άγιος Πορφύριος λοιπόν «καιγόταν» από αγάπη προς την Εκκλησία και για την ενότητα της Εκκλησίας – αυτό του υπαγόρευε η βεβαιωμένη ζωντανή σχέση του με τον Χριστό. Γι’ αυτό και ο φωτισμένος νους του διέβλεπε ότι μόνον άνθρωποι με μίσος προς τον Χριστό και την Εκκλησία βάλλουν κατά των κληρικών και των λοιπών πιστών, τάχα με το πρόσχημα της «κάθαρσης» της Εκκλησίας. Και λοιπόν; Δεν θα αντιδράσουμε σε αποδεδειγμένα σφάλματα και αμαρτήματα είτε κληρικών είτε λαΪκών, πολύ περισσότερο των κληρικών που έχουν και τη μεγαλύτερη ευθύνη; Βεβαίως θα αντιδράσουμε και πρέπει να αντιδρούμε, λέει ο άγιος. Αλλά όπως αντέδρασε ο ίδιος ο Χριστός, ο Οποίος ερχόμενος σ’ έναν κόσμο βουτηγμένο στην αμαρτία και τον θάνατο δεν πήρε το μαστίγιο για να τον τσακίσει ούτε έβγαλε τους κεραυνούς της οργής του για να τον καταστρέψει. Τι έκανε; Με άπειρη αγάπη ανέλαβε το βάρος της ενοχής τους και σταυρώθηκε γι’ αυτούς. Αυτή είναι η λύση και για εμάς, σημειώνει ο εμπνευσμένος άνθρωπος του Θεού: να αναλαμβάνουμε το βάρος και των άλλων, όσο μπορούμε. Να προσευχόμαστε έμπονα γι’ αυτούς, επιτελώντας για χάρη τους αυτό που εκείνοι δεν κάνουν! Τότε βοηθάμε τον κόσμο, τότε λειτουργούμε ως πραγματικοί χριστιανοί μέλη της αγίας Εκκλησίας Του!

ΣΕ ΑΔΕΛΦΟ ΠΟΥ ΑΣΘΕΝΕΙ ΚΑΙ ΝΙΩΘΕΙ ΝΑ ΠΑΝΙΚΟΒΑΛΛΕΤΑΙ…

Αδελφέ μου αγαπητέ, σε χαιρετώ και σε ασπάζομαι εκ μέσης καρδίας. Αφορμή για να σου γράψω αυτό το γράμμα ήταν που έμαθα ότι ταλαιπωρείσαι από πρόβλημα με την υγεία σου, υπό την έννοια ότι σε  απασχολεί πολύ η εξέλιξή της, την οποία εκλαμβάνεις πρωτίστως αρνητικά – προβλέπεις τα χειρότερα, όπως δυστυχώς συμβαίνει και με τους περισσοτέρους μας σε αντίστοιχες περιπτώσεις. Αυτό βέβαια είναι θέμα ιατρών, οι οποίοι είναι και οι μόνοι αρμόδιοι για να σε πληροφορήσουν, κι αν κάπου δεν συμφωνούν μεταξύ τους επιλέγεις τη γνώμη εκείνου που του έχεις μεγαλύτερη εμπιστοσύνη. 

 Με δεδομένο όμως ότι εσύ κάνεις αυτό που προτρέπει ο λόγος του Θεού, δηλαδή εξαντλείς κάθε τι ανθρώπινο: καταφυγή στον ιατρό, αναζήτηση και δεύτερης ιατρικής γνώμης κλπ., πρέπει να αφήνεσαι εν τέλει στα χέρια του Θεού. Ο Χριστός μας, όπως διδάσκει ο λόγος του Θεού, επεμβαίνει στη ζωή μας, όταν εμείς έχουμε κάνει αυτό που είναι ευθύνη δική μας. Στην περίπτωσή σου λοιπόν, το ξανατονίζω, εφόσον καταφεύγεις σε ιατρούς και παρακολουθείσαι από εκείνους, ο Ίδιος ο Κύριος σε έχει υπό την προστασία Του, γιατί συγκινείται από την ταπείνωσή σου αυτή, την καταφυγή δηλαδή στη δωρεά που έχει προσφέρει στους ανθρώπους, τους ιατρούς. "Ο Θεός έδωσε επιστήμη και ιατρική στον άνθρωπο" κατά τη Γραφή. Οπότε, πρέπει πια στο συγκεκριμένο θέμα να βλέπεις διαρκώς προς τον Κύριο, με την πεποίθηση ότι είσαι στο επίκεντρο της καρδιάς και της προσοχής Του! 

Παρ' όλα αυτά θα ήθελα να σου επισημάνω δύο πράγματα από θεολογικής πλευράς: Πρώτον, η παρουσία της ασθένειας και της όποιας δοκιμασίας και θλίψης στη ζωή μας είναι δεδομένη κατάσταση - κανείς δεν "ξεφεύγει" από αυτά. Κι αυτό γιατί βρισκόμαστε σ' έναν κόσμο πεσμένο στην αμαρτία, όπου το κύριο γνώρισμά του είναι η φθορά. Μπορεί ο Κύριος να σήκωσε την αμαρτία με τον ερχομό Του και να μας άνοιξε τον Παράδεισο, όμως τη φθορά και τον πόνο τα άφησε μέχρι να ξανάλθει, για λόγους διαπαιδαγώγησης - οι δοκιμασίες και οι πειρασμοί μάς βοηθούν στην πνευματική μας προκοπή. Άλλωστε και ο Ίδιος πέρασε από το καμίνι των πειρασμών και των δοκιμασιών και μας είπε ότι "με πολλές θλίψεις θα εισέλθουμε στη Βασιλεία του Θεού". Κατά την πίστη μας μάλιστα θεωρείται ως μη ευλογημένος από τον Θεό εκείνος που διέρχεται τη ζωή του χωρίς αυτές τις θλίψεις και τις δοκιμασίες. "Βγάλε τους πειρασμούς από τη ζωή και κανείς δεν σώζεται" κατά το γνωστό πατερικό λόγιο.

Το παράδειγμα εν προκειμένω του αποστόλου Παύλου είναι συγκλονιστικό: ενώ ο ίδιος είχε χάρισμα θαυματουργίας και ανέσταινε και νεκρούς, έπασχε για μεγάλο διάστημα της ζωής του από κάποια φοβερή ασθένεια, τόσο μεγάλη που δεν άντεχε και τρεις φορές παρεκάλεσε, λέει, τον Κύριο να τον θεραπεύσει. Κι η απάντηση του Χριστού στον αγαπημένο Του δούλο ήταν απρόσμενη και «παράδοξη»: "Όχι, δεν θα σε θεραπεύσω. Σου αρκεί η χάρη Μου. Διότι η δύναμή μου φτάνει στη τελείωσή της μέσα από τις ασθένειες". Δηλαδή κατά τον λόγο του Κυρίου η ασθένεια και ο πόνος και η δοκιμασία αποτελούν το "περιτύλιγμα" της δύναμης του Θεού, κάτι που κατάλαβε ο απόστολος, ο οποίος έπειτα έλεγε: "Θα καυχηθώ με ευχαρίστηση λοιπόν για τις ασθένειές μου, ώστε να κατασκηνώσει στην ύπαρξή μου η δύναμη του Θεού". Και: "όταν είμαι σε αδυναμία και ασθένεια, τότε είμαι δυνατός". Πρόκειται για το μυστήριο πια του πώς δρα ο ίδιος ο Κύριος σε κάθε άνθρωπο, ιδίως τον πιστό Του, τον οποίο θέλει να τον ανεβάσει σε παραπάνω πνευματικό επίπεδο.

Όμως, υπάρχει και προσθήκη στην τοποθέτηση αυτή: ο ίδιος ο απόστολος μάς λέει ότι όταν επιτρέπει ο Θεός την όποια δοκιμασία στον άνθρωπο, προηγουμένως τον έχει ενισχύσει με μυστικό τρόπο για να μπορεί και να αντέξει. "Δεν θα μας αφήσει να δοκιμαστούμε παραπάνω από όσο αντέχουμε, αλλά μαζί με τον πειρασμό θα δώσει και τη διέξοδο". Κι εδώ χρειάζεται να θυμηθούμε τον άγιο Ισαάκ τον Σύρο, μεγάλο ασκητικό διδάσκαλο της πίστεως, που εξηγεί ότι πρώτα δίνει ο Θεός τη βοήθεια και τα στηρίγματά Του, τα οποία όμως είναι κρυφά, και έπειτα επιτρέπει την όποια δοκιμασία. Εμείς, σημειώνει, βλέπουμε πρώτα τη δοκιμασία, αλλά αγνοούμε τα κρυφά στηρίγματα, τα οποία όμως οπωσδήποτε υπάρχουν. Συμπέρασμα, αδελφέ μου: ο Χριστός επέτρεψε να έχεις το συγκεκριμένο πρόβλημα υγείας, είσαι δηλαδή υπό την άμεση επίβλεψη της αγάπης Του, με σκοπό να σε ανεβάσει σε ανώτερο πνευματικό επίπεδο, έχοντας δώσει όμως τη δύναμη που δεν βλέπεις. Χρειάζεται συνεπώς εμπιστοσύνη σ' Εκείνον! 

Και μία δεύτερη παρατήρηση που την κάνω ως αδελφός εν Χριστώ που σε μνημονεύω διαρκώς σε κάθε προσευχή μου: Έστω και με τα προβλήματα υγείας ή όποια άλλα ενδεχομένως επιτρέπει ο Κύριος, δεν μας αφήνει να απορροφώμαστε από αυτά. Τι θέλω να πω; Η εντολή Του είναι σαφής και δεν επιδέχεται παρερμηνείας: Η προτεραιότητά μας καθημερινά, την κάθε ώρα και την κάθε στιγμή, είναι η στροφή της βούλησης και της καρδιάς μας εν αγάπη σ' Εκείνον και στους συνανθρώπους μας. "Να αγαπήσεις Κύριο τον Θεό σου με όλη την καρδιά, με όλη την ψυχή, με όλη τη διάνοια, με όλη τη δύναμή σου, και τον πλησίον σου σαν τον εαυτό σου". Και "εάν με αγαπάτε, τηρήστε τις εντολές μου". Και εντολές του Χριστού είναι να πιστεύουμε σ' Αυτόν και να αγαπάμε τον συνάνθρωπό μας. Οπότε, αδελφέ μου αγαπημένε, κάθε φορά που διασπάται η προσοχή μας και προσκλίνει σε οτιδήποτε άλλο πέραν αυτού του προσανατολισμού ουσιαστικά αμαρτάνουμε. Δεν βρισκόμαστε εκεί που μας θέλει ο Θεός για να μας δώσει τη μεγάλη χάρη Του. Τη χάρη και τη δύναμή Του την δίνει όταν αγωνιζόμαστε να είμαστε στις άγιες εντολές Του. 

Λοιπόν, φίλε μου, σου λέω, υπενθυμίζοντας και στον εαυτό μου, ότι κάθε ημέρα αυτό πρέπει να κυριαρχεί στην καρδιά μας: πώς να κρατηθούμε σε αναμαρτησία! Πώς δηλαδή να κρατάμε τις εντολές του Κυρίου, όπως μας το λέει διαρκώς και η Εκκλησία μας, στον όρθρο, στον εσπερινό, στο απόδειπνο: "Καταξίωσον, Κύριε, εν τη ημέρα ταύτη αναμαρτήτους φυλαχθήναι ημάς", αξίωσέ μας να διαφυλαχθούμε αναμάρτητοι, τη σημερινή ημέρα, το εσπέρας, το βράδυ. Καταλαβαίνουμε ότι όταν προσπαθούμε γι' αυτό, δεν μας μένει πολύς χρόνος για να διασπώμαστε σε άλλα, ή τουλάχιστον πολύ πιο εύκολα τα αντιμετώπιζουμε. 

Ελπίζοντας ότι πιθανόν τα λόγια αυτά να βοηθήσουν, σε ασπάζομαι εκ νέου. Τα μάτια σου να τα κρατάς διαρκώς στραμμένα προς τον Κύριο, όπως μας προτρέπει ο προφητικός λόγος: «οι οφθαλμοί μου διαπαντός προς τον Κύριον» και «προωρώμην τον Κύριον ενώπιόν μου διαπαντός». Ο Θεός να σε χαριτώνει και να σου δίνει πλούσια τα ελέη Του! Ο πνευματικός αδελφός σου.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΙΕΡΟΥ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΥ ΑΝΑΣΤΑΝΤΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ

 

Το ιερό ησυχαστήριο Αναστάντος Χριστού της Ι. Μητροπόλεως Πειραιώς κυκλοφόρησε εσχάτως σε δική του έκδοση δύο βιβλία: Πρώτον, του καθηγουμένου Αρχιμ. Μεθοδίου Κρητικού, ιεροκήρυκος της Ι. Μητροπόλεως Πειραιώς, με θέμα: "Τι θέλει ο Θεός από εμάς;" και υπότιτλο "ΟΙ ΔΕΚΑ ΕΝΤΟΛΕΣ" (με πρόλογο του Σεβ. Μητροπολίτου Πειραιώς κ. Σεραφείμ).

Πρόκειται για μία παρουσίαση με πολύ επαγωγικό και εύληπτο τρόπο του μοναδικού γεγονότος της προσφοράς του Νόμου του Θεού στον λαό των Ισραηλιτών - ό,τι παγκοσμίως είναι γνωστό ως ΔΕΚΑ ΕΝΤΟΛΕΣ. Κι ο άγιος καθηγούμενος καταδεικνύει με τον γνωστό συναρπαστικό και άμεσο λόγο του το πόσο οι εντολές αυτές του Θεού δεν είχαν αξία μόνο για τον συγκεκριμένο λαό και για την εποχή που δόθηκαν, αλλά σφράγισαν και σφραγίζουν την κάθε εποχή, ιδίως από τη στιγμή που ο ενανθρωπήσας Κύριος Ιησούς Χριστός ήλθε στον κόσμο όχι για να τις καταργήσει αλλά για να τις αναδείξει στο έσχατο βάθος τους. Ο λόγος του Θεού άλλωστε έχει αιώνιο χαρακτήρα που δεν επιδέχεται αλλοιώσεις με το πέρασμα του χρόνου. Όπως σημειώνει μάλιστα ο συγγραφέας στο οπισθόφυλλο του βιβλίου: "Πέρασε τόσος καιρός και ο Νόμος του Σινά βρίσκεται ακόμη σε ισχύ. Μάλιστα, υπό το φως της Καινής Διαθήκης, είναι τόσο επίκαιρος, όσο και απαραίτητος για τη σωτηρία μας". Για να καταλήξει: "Εκεί στο Σινά, το αψευδές στόμα του Κυρίου μας καθόρισε δέκα κατευθυντήριες γραμμές που ο πιστός οφείλει να γνωρίζει και να ακολουθεί στον καθ'  ημέρα βίο του. Δέκα εντολές που σμίλευσε χάριν του ανθρώπου σε δύο πλάκες η θεία Αγάπη". 

Η ζεστασιά του κουβεντιαστού λόγου του συγγραφέα συνεπικουρούμενη από την πράγματι καλαίσθητη έκδοση καθιστά το βιβλίο κόσμημα για τη βιβλιοθήκη μας αλλά και απαραίτητο βοήθημα στον καθημερινό αγώνα μας για την εν Χριστώ πορεία μας. 

Και δεύτερο βιβλίο, του αρχιμ. Μελετίου Κατσουρού, αδελφού του ιερού Ησυχαστηρίου, με τίτλο "Βάζε ξύλα στη φωτιά" και υπότιτλο "Καταρτίζοντας ένα καθημερινό πνευματικό πρόγραμμα" (με πρόλογο του καθηγουμένου π. Μεθοδίου).

 Πρόκειται για πολύ πρακτικές προτάσεις (για την προσευχή, τη μελέτη της αγίας Γραφής, τη μελέτη πνευματικών βιβλίων, την εργασία κ.ά.) από τον έμπειρο στην πνευματική ζωή ιερομόναχο, που πράγματι βοηθούν τον κάθε χριστιανό, αρχάριο αλλά και προχωρημένο, να ξεκαθαρίσει πολλά πράγματα για την ταυτότητά του ως χριστιανού. Το βιβλίο κοσμείται από πολλές εικόνες και σχέδια του ίδιου του συγγραφέα, ο οποίος είναι και γνωστός ζωγράφος και αγιογράφος, όπως και ιατρός και θεολόγος.  Οι παραπομπές του επίσης στο τέλος των παραγράφων του σε κείμενα αγίων της Εκκλησίας και σοφών ανθρώπων όχι μόνο εμπλουτίζουν τις γνώσεις μας αλλά πρωτίστως τρέφουν την καρδιά μας. 

Ευχαριστούμε τον αγαπητό φίλο και αδελφό καθηγούμενο π. Μεθόδιο και τη σεμνή συνοδεία του για την προσφορά τους αυτή, ευχόμενοι πολύ σύντομα να δούμε και άλλους καρπούς της αγιασμένης σκέψης και καρδιάς τους. 

ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΙΔ΄ ΛΟΥΚΑ

ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ (Λουκ. 18, 35–43)

Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, ἐγένετο ἐν τῷ ἐγγίζειν τόν Ἱησοῦν εἰς Ἰεριχὼ τυφλός τις ἐκάθητο  παρὰ τὴν ὁδὸν  προσαιτῶν. ἀκούσας  δὲ ὄχλου διαπορευομένου ἐπυνθάνετο τί εἴη ταῦτα. ἀπήγγειλαν δὲ αὐτῷ ὅτι Ἰησοῦς ὁ Ναζωραῖος παρέρχεται. καὶ ἐβόησε λέγων· Ἰησοῦ, υἱὲ Δαυῒδ, ἐλέησόν με.  καὶ οἱ προάγοντες ἐπετίμων  αὐτῷ ἵνα  σιωπήσῃ· αὐτὸς  δὲ πολλῷ μᾶλλον ἔκραζεν· Υἱὲ Δαυῒδ, ἐλέησόν με. σταθεὶς δὲ ὁ Ἰησοῦς ἐκέλευσεν αὐτὸν ἀχθῆναι  πρὸς  αὐτόν. ἐγγίσαντος  δὲ αὐτοῦ ἐπηρώτησεν  αὐτόν λέγων· Τί σοι θέλεις ποιήσω; ὁ δὲ εἶπε· Κύριε, ἵνα ἀναβλέψω. καὶ ὁ Ἰησοῦς εἶπεν  αὐτῷ· Ἀνάβλεψον·  ἡπίστις  σου  σέσωκέ σε.  καὶ παραχρῆμα ἀνέβλεψε, καὶ ἠκολούθει αὐτῷ δοξάζων τὸν Θεόν· καὶ πᾶς ὁ λαὸς ἰδὼν ἔδωκεν αἶνον τῷ Θεῷ.

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ

Ἐκεῖνο τόν καιρό, καθώς ὁ Ἰησοῦς πλησίαζε στήν Ἱεριχῶ, ἕνας τυφλός καθόταν στήν ἄκρη τοῦ δρόμου καί ζητιάνευε. Ὅταν ἄκουσε τό πλῆθος πού περνοῦσε, ρώτησε νά μάθει τί συνέβαινε. Τοῦ εἶπαν ὅτι περνάει ὁ Ἰησοῦς ὁ Ναζωραῖος. Τότε ἐκεῖνος ἄρχισε νά φωνάζει δυνατά: «Ἰησοῦ, Υἱέ τοῦ Δαβίδ, σπλαχνίσου με!» Αὐτοί πού προπορεύονταν τόν μάλωναν νά σωπάσει, ἐκεῖνος ὅμως  φώναζε ἀκόμη  πιό  πολύ:  «Υἱέ  τοῦ Δαβίδ, σπλαχνίσου με!» Τότε ὁ  Ἰησοῦς στάθηκε κι ἔδωσε ἐντολή νά τόν φέρουν κοντά του. Αὐτός πλησίασε κι ἐκεῖνος τόν ρώτησε: «Τί θέλεις νά σοῦ κάνω;» «Κύριε, θέλω ν' ἀποκτήσω τό φῶς μου», ἀποκρίθηκε. Κι ὁ Ἰησοῦς τοῦ εἶπε: «Ν' ἀποκτήσεις τό φῶς σου! Ἡ πίστη σου σέ ἔσωσε». Ἀμέσως ὁ τυφλός βρῆκε τό φῶς του κι ἀκολουθοῦσε τόν Ἰησοῦ δοξάζοντας τό Θεό. Καί ὅλος ὁκόσμος, ὅταν τόν εἶδε, δοξολογοῦσε τό Θεό.

 

ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ (Α΄Τιμ.1,15–17)

Τέκνον Τιμόθεε, πιστὸς ὁ λόγος καὶ πάσης ἀποδοχῆς ἄξιος, ὅτι Χριστὸς Ἰησοῦς ἦλθεν εἰς τὸν κόσμον ἁμαρτωλοὺς σῶσαι, ὧν πρῶτός εἰμι ἐγώ· ἀλλὰ διὰ τοῦτο ἠλεήθην, ἵνα ἐν ἐμοὶ πρώτῳ ἐνδείξηται Ἰησοῦς Χριστὸς τὴν πᾶσαν μακροθυμίαν, πρὸς ὑποτύπωσιν τῶν μελλόντων πιστεύειν ἐπ' αὐτῷ εἰς ζωὴν αἰώνιον. Τῷ δὲ βασιλεῖ τῶν αἰώνων, ἀφθάρτῳ, ἀοράτῳ, μόνῳ σοφῷ Θεῷ, τιμὴ καὶ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων· Ἀμήν.

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ

Παιδί μου, Τιμόθεε, σ' αὐτά τά λόγια πού θά πῶ μπορεῖ νά στηριχτεῖ κανείς καί πρέπει ὅλοι νά τά δεχτοῦν: ὉἸησοῦς Χριστός ἦρθε στόν κόσμο γιά νά σώσει τούς ἁμαρτωλούς· καί πρῶτος ἀνάμεσά τους εἶμαι ἐγώ. Ἀκριβῶς ὅμως γι' αὐτό μέ ἐλέησε, γιά νά δείξει ὁ Ἰησοῦς Χριστός σ' ἐμένα πρώτον ὅλη του τή μακροθυμία, ὥστε νά γίνω παράδειγμα γιά κείνους πού πρόκειται νά πιστέψουν σ' αὐτόν καί νά ὁδηγηθοῦν ἔτσι στήν αἰώνια ζωή. Παντοτινή, λοιπόν, τιμή καί δόξα στόν αἰώνιο βασιλιά, τόν ἄφθαρτο, τόν ἀόρατο, τόν μόνο σοφό Θεό. Ἀμήν.

Ο ΑΓΙΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΤΙΜΟΘΕΟΣ, ΜΑΘΗΤΗΣ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΑΥΛΟΥ

«Ο άγιος Τιμόθεος ήταν από την πόλη Λύστρα, από πατέρα ειδωλολάτρη και  μητέρα Ιουδαία, που λεγόταν Ευνίκη. Μαθήτευσε στον απόστολο Παύλο και έγινε συνεργός του και κήρυκας του θείου Ευαγγελίου, οπότε πήγε με τον άγιο Ιωάννη τον ιδιαιτέρως αγαπημένο μαθητή του Κυρίου και κατέστη από τον ίδιο τον απόστολο Παύλο επίσκοπος Εφέσου. Όταν λοιπόν εκβράστηκε ο άγιος Ιωάννης από τη θάλασσα (όπως ιστορεί και στα συγγράμματά του ο Ειρηναίος ο επίσκοπος Λουγδούνων) και πήγε πίσω στην Έφεσο, κι ύστερα οδηγήθηκε στη νήσο Πάτμο από τον βασιλιά Δομετιανό ως εξόριστος, αυτός ο μακάριος Τιμόθεος πήρε τη θέση του στην επισκοπή των Εφεσίων. Κάποτε λοιπόν που οι ειδωλολάτρες, σε κάποια πατροπαράδοτη εορτή τους που ονομαζόταν «Καταγώγιο», στην πόλη των Εφεσίων, κρατούσαν είδωλα στα χέρια τους και έβαζαν κάποια από αυτά σαν προσωπεία πάνω τους και τραγουδούσαν με αυτά και επετίθεντο σε άνδρες και γυναίκες με ληστρικό τρόπο και έκαναν φονικά, ο μακάριος Τιμόθεος δεν άντεξε να βλέπει το άτοπο των ενεργειών τους, αλλά αντιθέτως έλεγχε τη μάταια αυτή πλάνη τους, προτρέποντάς τους να αφήσουν τις αισχρές  πράξεις, οπότε φονεύτηκε από αυτούς, καθώς του επετέθησαν με ρόπαλα. Ύστερα δε το άγιο λείψανό του μετακομίστηκε στην Κωνσταντινούπολη και κατατέθηκε στον ναό των αγίων Αποστόλων, όπου τελείται και η Σύναξή του».

Ο άγιος απόστολος Τιμόθεος θεωρείται ο αγαπημένος μαθητής του αποστόλου Παύλου, τον οποίον ακολουθούσε συχνά στις ιεραποστολικές περιοδείες του και από τον οποίο δέχτηκε και τις δύο γνωστές ομώνυμές του επιστολές της Καινής Διαθήκης, την Α΄ και Β΄ προς Τιμόθεον. Και ως μαθητής του Παύλου, η αναφορά του ήταν προς τον Χριστό - αυτό είναι το γνώρισμα της ορθής μαθητείας στους αποστόλους: να ακολουθούν τα ίχνη του Κυρίου. Διότι οι απόστολοι, ως γνωστόν, δεν είχαν γύρω τους μαθητές-οπαδούς, δεν δημιουργούσαν ένα είδος πνευματικού «γκέτο», αλλά αυτούς που τους ακολουθούσαν τους προσανατόλιζαν αμέσως στον μόνον Σωτήρα των ανθρώπων, τον Ιησού Χριστό. Εκείνον φανέρωναν οι ίδιοι, Εκείνον λοιπόν και «έβλεπαν» οι μαθητές τους. Η υμνολογία της εορτής του αγίου Τιμοθέου  απαρχής, ήδη από τα πρώτα στιχηρά του εσπερινού, το ξεκαθαρίζει: «Θεόφρον Τιμόθεε, ήπιες τον χείμαρρο της ομορφιάς του Θεού και φρονώντας σαν Εκείνον πότισες αυτούς που ποθούν θερμά τη γνώση Του, μιμούμενος τον Χριστό». Ενώ ήταν μαθητής του Παύλου, τον Θεό «έπινε», Εκείνον δίδασκε, τον Χριστό εμιμείτο. Ο απόστολος Παύλος υπήρξε «καταπέλτης» σ’ εκείνους που θέλησαν να αλλοιώσουν την αλήθεια αυτή στην Κόρινθο. Όταν κάποιοι αποπειράθηκαν να ομαδοποιηθούν με κέντρο κάποιους αποστόλους και όχι τον Χριστό, εκείνος αμέσως αντέδρασε με οξύτητα: «Τι είναι ο Πέτρος ή ο Παύλος ή ο Απολλώς; Μήπως αυτοί σταυρώθηκαν για χάρη σας; Του Χριστού είμαστε όλοι και σε Εκείνον ανήκουμε».

Η κλήση του να γίνει χριστιανός και η συγκατάλεξή του μάλιστα στη χορεία των αποστόλων δεν ήταν του Παύλου ή κάποιου άλλου αποστόλου. Μπορεί ο απόστολος Παύλος να ήταν το μέσο της κλήσεώς του, όμως Εκείνος που γοήτευσε την καρδιά του και την έλκυσε προς Αυτόν ήταν ο ίδιος ο Θεός, ο Οποίος «βλέποντας ως προγνώστης και παντογνώστης  την ομορφιά της διανοίας του τον αξίωσε να συλλειτουργεί με τους θείους αποστόλους, Αυτός που με τη σοφή Του πρόνοια φροντίζει για εμάς». Η θέση αυτή του αγίου υμνογράφου Θεοφάνους για τον άγιο Τιμόθεο  συνιστά αποκάλυψη στην ουσία του ίδιου του Χριστού για όλους τους ανθρώπους. «Ουδείς δύναται ελθείν προς με – είπε ο Κύριος – εάν μη ο Πατήρ ο πέμψας με ελκύση αυτόν», κανείς δεν έρχεται προς τον Χριστό, χωρίς να ελκυστεί από τον Θεό Πατέρα. Κανείς με άλλα λόγια δεν γίνεται χριστιανός από μόνος του, άρα κανείς άνθρωπος, όσο σπουδαίο ευαγγελικό έργο και αν επιτελεί, δεν μπορεί να καυχηθεί γι’ αυτό: ούτε για τη δύναμη του κηρύγματός του ούτε για τη μεθοδικότητα και την οργανωτικότητά του. Αυτά είναι απλά μέσα, συνιστούν ίσως το πλαίσιο, δεν είναι όμως ο πυρήνας. Η χάρη του Θεού είναι η ουσία, γι’ αυτό και ο απόστολος Παύλος σε άλλο σημείο των λόγων του φτάνει στο σημείο να λέει, εξαφορμής κάποιων που κήρυσσαν το όνομα του Χριστού από αντιπαλότητα προς τον ίδιο: είτε από καλή διάθεση το κάνουν είτε αντιδραστικά, αυτό που με ενδιαφέρει είναι ότι «Χριστός καταγγέλλεται».

Η αλήθεια ότι ο Θεός κινεί τα νήματα της κλήσεως τελικώς του ανθρώπου με τη συνέργεια απλώς των ανθρώπων, δεν πρέπει να μας οδηγήσει σε μία υποβάθμιση όμως του ανθρώπινου παράγοντα. Η ισορροπία είναι λεπτή. Αν ο ίδιος ο Κύριος επανέλαβε τον Γραφικό λόγο ότι «δι’ υμάς βλασφημείται το όνομά μου εν τοις έθνεσι», δηλαδή ότι το όνομα του Θεού βλασφημείται από τους απίστους εξαιτίας των θεωρουμένων κακών εκπροσώπων Του, αυτό σημαίνει ότι και ο ανθρώπινος παράγων δεν είναι αμελητέος ως προς το να κερδηθεί ή να χαθεί ο συνάνθρωπος. Γι’ αυτό και έχει τεράστια σημασία να εκφράζεται η ορθή πίστη στον άνθρωπο ως ορθή πράξη. Ο άγιος υμνογράφος στην τρίτη ωδή του κανόνα του για τον άγιο Τιμόθεο επισημαίνει και τη διάσταση αυτή. «Με τη νέκρωση των μελών της σαρκός σου, δηλαδή του αμαρτωλού σου φρονήματος, μακάριε Τιμόθεε,  υπέταξες το χειρότερο στον φωτισμένο από τον Θεό λόγο, δίνοντας την ηγεμονία στο ανώτερο. Και έτσι κυριάρχησες στα πάθη σου και έκανες φαιδρά και λαμπρή  την ψυχή σου, καθώς ρυθμιζόσουν από τα διδάγματα του Παύλου».

Ο απόστολος Παύλος ήταν ο Γέροντας, για να χρησιμοποιήσουμε μεταγενέστερο εκκλησιαστικό όρο, του Τιμοθέου. Εκείνος τον ρύθμιζε, τον καθοδηγούσε για να υπερβεί ο Τιμόθεος τα πάθη του, να καθαρίσει την καρδιά του, να φωτιστεί από τον Θεό, να βρει τον Θεό. Κι αυτό το έκανε μ’ έναν διπλό τρόπο: πρώτα με την αγιασμένη του ζωή: «Ο σταθερός μαθητής του θείου Παύλου, ακολουθεί τα ίχνη του διδασκάλου»∙ έπειτα με τη διδασκαλία του, είτε την προφορική είτε τη γραπτή μέσω των επιστολών του. Οι επιστολές μάλιστα που του έστελνε δεν είχαν χαρακτήρα  τυπικό ή απλώς συναισθηματικό, αλλά ήταν κατά κυριολεξία «ιερουργία του ευαγγελίου». Ο απόστολος παντού και πάντοτε βρισκόταν «κατ’ ενώπιον του Θεού», «πάντα ενεργών εις δόξαν Θεού». «Ιερουργούσε το ευαγγέλιο του Χριστού από το ύψος των αρετών ο θειότατος Παύλος και με χαρά σού έστειλε ως μαθητή του, Τιμόθεε, θεόγραφες επιστολές».  Θα ήταν μεγάλη ευλογία να μελετούσαμε ή να ξαναμελετούσαμε τις επιστολές αυτές του αποστόλου Παύλου. Θα ήταν και πάλι ένας ευαγγελισμός των ψυχών μας.

Ο ΟΣΙΟΣ ΠΑΤΗΡ ΗΜΩΝ ΜΑΞΙΜΟΣ Ο ΟΜΟΛΟΓΗΤΗΣ

«Ο όσιος Μάξιμος έζησε κατά τους χρόνους του δυσσεβή Κώνστα, απόγονου του αυτοκράτορα Ηρακλείου. Δέχτηκε τις μέγιστες τιμές από τους πρώην βασιλείς, και επειδή ήταν ικανός, με τους λόγους, τους τρόπους του και τη σύνεση λόγω της μακροχρόνιας θητείας του, να προτείνει τι πρέπει να πράττουν αυτοί στα πολιτικά διοικητικά θέματα, προβιβάστηκε στο αξίωμα του πρωτοασηκρήτη  και έγινε κοινωνός της σκέψης των βασιλέων. Όταν όμως η πονηρή και έκφυλη γνώμη των μονοθελητών ως προς τον ενανθρωπήσαντα Θεό μας, δηλαδή ότι ο Χριστός έχει μία μόνο θεϊκή θέληση,  άρχισε να επικρατεί κατά ανόητο και δυσσεβή τρόπο, και οι μονοθελητές, όσον εξηρτάτο από αυτούς, διέγραφαν τη μία από τις δύο φύσεις του Χριστού, και μάλιστα όταν άρχισαν να γίνονται γνωστά  στον κόσμο διατάγματα, που ενίσχυαν την κακοδοξία και προβάλλονταν στη Μεγάλη Εκκλησία, δεν άντεξε ο όσιος να ασεβεί κι αυτός με τους ασεβείς έχοντας κοινωνία μαζί τους, γι’ αυτό και άφησε τις κοσμικές εξουσίες και προτίμησε να βρίσκεται μάλλον στον οίκο του Θεού παρά να κατοικεί στα σκηνώματα των αμαρτωλών. Πήγε λοιπόν και έμεινε στο Μοναστήρι της Χρυσούπολης και έγινε μοναχός, οπότε εκεί έγινε ύστερα και καθηγητής. Αργότερα, σαν να άναψε από θείο ζήλο, πήγε στην πρεσβυτέρα Ρώμη και έπεισε τον μακαριότατο πάπα Μαρτίνο να συγκαλέσει τοπική Σύνοδο και να αναθεματίσει τους αρχηγούς του δυσσεβούς δόγματος αυτών που είχαν παραφρονήσει πάνω στη μία θέληση του Χριστού. Έγραψε όμως και λόγους και συνέθεσε επιστολές που βεβαίωναν την ακρίβεια της ορθόδοξης πίστης με λογικές και από την αγία Γραφή αποδείξεις, προς έλεγχο αυτών που φρονούσαν αιρετικά, οπότε και τις απέστειλε παντού σε όλη την οικουμένη.

Όταν γύρισε από τη Ρώμη με τους δύο Αναστασίους τους μαθητές του, η Σύγκλητος που ομοδοξούσε με την αίρεση του βασιλιά, του ανέθεσε ευθύνες. Κι ενώ όλοι υπάκουαν στον βασιλιά, αυτός μόνος αντιστέκεται και κινεί σε αποστασία και τους άλλους, πείθοντάς τους με τις επιστολές του να φρονούν αντίθετα προς την αίρεση. Γι’ αυτόν τον λόγο στέλνεται με φρουρά κατά τη Θράκη. Και επειδή επέμενε στην ορθόδοξη πίστη, του έκοψαν το χέρι και τη γλώσσα. Και από εκεί στέλνεται σε εξορία κατά τη Λαζική. Εκεί έζησε επί τρία χρόνια, φροντίζοντας ο ίδιος τα αναγκαία για τη ζωή του, οπότε πλήρης ημερών κι αφού ασθένησε λίγο, αναπαύτηκε εν Κυρίω. Το σώμα του κατατέθηκε στη Μονή του αγίου Αρσενίου, στη χώρα εκείνη των Λαζών, επιτελώντας καθημερινά πολλά θαύματα. Λέγεται μάλιστα ότι μετά την εκτομή της γλώσσας του αποκαταστάθηκε αυτή κατά παράδοξο τρόπο από τον Θεό και ότι διακήρυσσε πάλι την πίστη του, όσο βρισκόταν εν ζωή. Από τους δύο μαθητές του, ο μεν πρεσβύτερος Αναστάσιος, αφού του έκοψαν το χέρι ίδια με τον δάσκαλό του, τον εξόρισαν μακριά, ενώ ο νεώτερος Αναστάσιος, αφού στάλθηκε σε κάποιο από τα φρούρια της Θράκης, πέθανε εκεί».

Η μνήμη του οσίου Μαξίμου του ομολογητού, του «παμμάκαρος και παμμεγίστου»,  αποτελεί για την Εκκλησία μας το αιώνιο κήρυγμα και του αίματός του που χύθηκε για χάρη της πίστεως και των θεοπνεύστων διδασκαλιών του. Η Εκκλησία μας δηλαδή έχει τον εορταζόμενο όσιο όχι ως ένα παρελθόν, έστω και δοξασμένο, αλλά ως ένα διαρκές παρόν της, αφού και το αίμα του (όπως και των άλλων μαρτύρων βεβαίως και διδασκάλων της Εκκλησίας) έθρεψε την Εκκλησία και οι διδασκαλίες του κράτησαν ανόθευτα την αποκάλυψη του Χριστού και το κήρυγμα των αγίων Αποστόλων και των μετέπειτα Πατέρων. Και μάλιστα τα δύο αυτά: το αίμα του και οι διδασκαλίες του ήταν άρρηκτα δεμένα μεταξύ τους, δηλαδή το αίμα του ήταν η επιβεβαίωση των ορθών διδαγμάτων του. Δεν είναι μία δική μας απλώς γνώμη για τον όσιο Μάξιμο. Είναι η κοινή πίστη της Εκκλησίας μας, εκφρασμένη διά στόματος του επίσης μεγάλου, όπως έχουμε ξανατονίσει, Πατέρα και ποιητή αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού. Στον κανόνα του για τον όσιο, για παράδειγμα, ο άγιος υμνογράφος σημειώνει μεταξύ άλλων: «Μέχρι σήμερα και σε όλες τους αιώνες, παμμακάριστε και παμμέγιστε Μάξιμε, το σαν του Άβελ χυμένο αίμα σου κηρύσσει στην Εκκλησία του Χριστού, με κραυγαλέα φωνή, τις θεόπνευστες διδασκαλίες σου».

Δεν έχει σημασία που ο άγιος Μάξιμος δεν έφυγε από τη ζωή αυτή μέσα από το μαρτύριο του αίματος. Έπαθε, βασανίστηκε, πληγώθηκε για την πίστη του, εξ ου και ομολογητής χαρακτηρίζεται, αλλά για την Εκκλησία μας δεν παύει να είναι και μάρτυρας όχι μόνο της συνειδήσεως αλλά και του αίματος. Όχι μόνον ο προαναφερθείς ύμνος, αλλά πολύ πιο καθαρά άλλοι ύμνοι τονίζουν τη διάσταση αυτή: «Ο μέγιστος Μάξιμος αναδείχθηκε εντελώς αληθινά και κήρυκας και μάρτυρας δι’ αίματος της ευσεβούς πίστεως του Χριστού». Και δεν πρέπει να μας παραξενεύει η παραπάνω θέση, ότι δηλαδή και το δικό του αίμα έθρεψε την Εκκλησία, διότι είναι γνωστό ότι η Εκκλησία μας, ιδρυμένη από τον Χριστό, τον πρώτο μάρτυρα, τράφηκε και τρέφεται από το αίμα πρωτίστως Εκείνου, αλλά και από τα αίματα των αγίων και εξαιρέτων μελών Του, των αγίων μαρτύρων Του. Ας δούμε πόσο ωραία, με τη λιτή και θεόπνευστη γραφίδα του, μας το τονίζει το άγιος Δαμασκηνός στον κανόνα του: «Με τη ροή του αίματός σου ποτίστηκε η Εκκλησία του Χριστού». Για να συνεχίσει: «Γι’ αυτό και άνθισε το παραδεδομένο από τους Πατέρες δόγμα του θείου σπόρου σου, όσιε». Αν η γη που ποτίστηκε από τα αίματα ηρώων, προκειμένου να διαφυλάξουν την πατρίδα τους, απαιτεί την ελευθερία της και δεν ησυχάζει μέχρι να εκπληρωθεί τούτο – που σημαίνει ότι είναι θέμα χρόνου τέτοια ματωμένα χώματα να βρουν τη λευτεριά τους («την οργή των νεκρών να φοβάστε» λέει ο ποιητής) – πόσο περισσότερο τούτο ισχύει για την ίδια την Εκκλησία μας, το ζωντανό σώμα του Χριστού, που κυριολεκτικά ζει και τρέφεται από το αίμα του αρχηγού της, όπως είπαμε,  και των πιστών της; «Πύλαι γαρ Άδου ου κατισχύσουσιν Αυτής»!

Εκείνο όμως που συντριπτικά προβάλλει η υμνολογία του οσίου σήμερα είναι όντως οι θεόπνευστες διδασκαλίες του οσίου. Αντιμετώπισε την αίρεση των μονοθελητών, των αρνουμένων δηλαδή τη διπλή θέληση του Κυρίου, ως Θεού και ανθρώπου, άρα των προεκτεινόντων τη χριστολογική αίρεση των μονοφυσιτών. Στην πραγματικότητα ο αρνούμενος ότι ο Κύριος έχει θεία και ανθρώπινη θέληση, όπως θεία και ανθρώπινη ενέργεια, αρνείται την πραγματικότητα της ενανθρώπησής Του. Και ποιος είναι ο αρνούμενος την εν σαρκί φανέρωση του Θεού, ει μη «ο μη έχων τον Πατέρα ουδέ τον Υιόν;» Γι’ αυτό και ο άγιος Δαμασκηνός επανειλημμένως και με πλήρη γνώση αναφέρεται σ’ αυτήν τη διδασκαλία του: «Είπες ότι είναι μία η φύση της αγίας Τριάδος, μία η θέλησή Της, μία η ενέργειά Της. Αλλά κήρυξες τις δύο φύσεις, τη θεϊκή και την ανθρώπινη δηλαδή, του σαρκωθέντος Θεού, του Χριστού, τις δύο θελήσεις και ενέργειές Του». «Κατέχοντας, Πάτερ, τους θεϊκούς λόγους σου σαν στήλη ορθοδοξίας, σεβόμαστε τον Έναν της Τριάδος, τον Χριστό, με δύο τις ουσίες και τις θελήσεις».

Και γιατί τόσο αγώνας, αιματηρός μάλιστα, για κάποιους φθόγγους; Γιατί το δύο αντί το μία; Διότι, όπως είπαμε, και μία λέξη ή ένας φθόγγος μπορεί να σημάνει πλήρη αλλοίωση της αλήθειας περί Θεού και Χριστού. Ο αγώνας της Εκκλησίας δεν έγκειται στις λέξεις αλλά στα πράγματα, στην αλήθεια. Και η αλήθεια δηλώνεται με λέξεις. Δεν είμαστε οπαδοί λέξεων οι χριστιανοί επομένως, αλλά «ερασταί της αληθείας», δηλαδή «ερασταί του Χριστού». Αυτόν θέλουμε, Αυτόν επιζητούμε, συνεπώς μία αλλοιωμένη διά λέξεων εικόνα Του, μας κάνει να χάνουμε την κοινωνία μαζί Του, που είναι και το διαρκώς ζητούμενο. Με άλλα λόγια δεν μπορούμε με αλλοιωμένη πίστη να δοξάζουμε ορθά τον Χριστό και Θεό μας. Αυτό έχει υπόψη του και ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός. Μας καλεί στο κοντάκιό του ιδιαιτέρως «να εγκωμιάσουμε -  φωνάζοντας: χαίρε κήρυκα της πίστεως - τον εραστή της αγίας Τριάδος και Μέγα Μάξιμο, γιατί αυτός μας δίδαξε με τρανό τρόπο  την ένθεη πίστη, προκειμένου να δοξάζουμε τον Χριστό με δύο φύσεις και δύο ενέργειες και θελήσεις», δηλαδή δεν θα είχαμε ορθή δοξολογία του Χριστού, αν δεν είχαμε αυτήν τη συγκεκριμένη πίστη. Θα επρόκειτο για κάποιο είδωλο του νου μας, με το όνομα απλώς του Χριστού – ό,τι προσφέρουν τελικώς οι αιρετικοί. «Τον της Τριάδος εραστήν και Μέγαν Μάξιμον, τον εκδιδάξαντα τρανώς πίστιν την ένθεον, του δοξάζειν τον Χριστόν, φύσεσιν εν δύω, ενεργείαις τε διτταίς ως και θελήσεσιν, επαξίως οι πιστοί ανευφημήσωμεν, ανακράζοντες: Χαίρε κήρυξ της πίστεως».

Και ως εκ περισσού ας σημειώσουμε και το αυτονόητο, που επισημαίνει όμως και πάλι ο άγιος υμνογράφος: ο όσιος Μάξιμος δεν δίδαξε «το πατροπαράδοτον θείον δόγμα» στηριγμένος στις νοητικές του δυνάμεις ή σε περισπούδαστες ίσως μελέτες του. Χωρίς να αποκλείονται και αυτές, εκείνο που αποτέλεσε πρωτίστως στήριγμα και δύναμή του ήταν η καθαρή από τα πάθη καρδιά του. Πάλεψε να κρατήσει μακριά από την ψυχή του ό,τι εμπαθές την βρώμιζε, οπότε σαν καθαρό κάτοπτρο η ψυχή του αντιφέγγισε τις ακτίνες της Θεότητας, τις οποίες και εξέφρασε ως φως, όταν δημιουργήθηκε η κρίση στην Εκκλησία από τους δαιμονοκίνητους αιρετικούς.  Μόνον όποιος έχει καθαρή την καρδιά, μπορεί και να δει τον Θεό σωστά, κατά τον λόγο του Κυρίου («μακάριοι οι καθαροί τη καρδία, ότι αυτοί τον Θεόν όψονται»), αυτό συνέβη και με τον όσιο Μάξιμο. «Αποξενώθηκες από κάθε θανατηφόρα ηδονή, μακάριε, και έκανες ολόκληρο τον εαυτό σου καθαρό θεϊκό καθρέπτη».