«Ο νους του “πρακτικού” μπορεί να ασκεί πολλών ειδών εργασίες. Να
σκέπτεται δηλαδή την αγάπη προς τον Θεό, να ενθυμείται τον Θεό, να ενθυμείται
την ουράνια βασιλεία, να ενθυμείται τον ζήλο των Μαρτύρων, να ενθυμείται ότι ο
Θεός είναι πανταχού παρών, όπως ο Ψαλμωδός που έλεγε, “προωρώμην τον Κύριον”
κλπ. (Ψαλμ. ιε΄ 8). Να ενθυμείται ακόμη τους αγίους αγγέλους, τον χωρισμό της
ψυχής του από το σώμα, τη συνάντηση με τα τελώνια του αέρα, την απόφαση του
Κριτού, την κόλαση» (Άγ. Ιωάννης Κλίμακος, λόγ. στ΄ 17).
Ακούς για τις θεωρίες των μεγάλων αγίων και πιθανόν ζηλεύεις. Για τις
αρπαγές του νου στα ουράνια, για τα «άρρητα ρήματα» που άκουσε ο απόστολος
Παύλος, για «οράσεις» ιδιαίτερα χαρισματικές. Κλίνε το γόνυ της καρδιάς και
δόξασε τον Θεό για το τι επιφυλάσσει στους γνήσιους δούλους Του,
τους πλήρως αφιερωμένους σ’ Αυτόν. Μόνο τούτο όμως! Για να φτάσει
κανείς εκεί, αν φτάσει ποτέ, θα περάσει υποχρεωτικά από την πράξη: την
καθημερινή άσκηση των αρετών, τον αδιάκοπο αγώνα παραμονής πάνω στις εντολές
του Χριστού. Διότι «πράξίς εστιν θεωρίας επίβασις» (η πράξη είναι το
σκαλοπάτι για τη θεωρία).
Υπάρχει όμως ένα πρόβλημα: ο νους από τη φύση του πια μετά την πτώση στην
αμαρτία είναι «αλήτης»: ξεφεύγει δηλαδή εύκολα και περιπλανιέται από δω κι από
κει. Απαιτείται μεγάλος αγώνας και ξεχωριστή χάρη από τον Κύριο για να τον
κρατάει κανείς εκεί που πρέπει, να τον έχει περιορισμένο στην έδρα του, την
καρδιά. Άκου τι λέει ο Μέγας Βασίλειος επ’ αυτού: «Ο νους
που δεν διασκορπίζεται και δεν διαχέεται μέσω των αισθήσεων στα πράγματα του
κόσμου, επιστρέφει στον εαυτό του, στην καρδιά του δηλαδή, και διά του εαυτού
του οδηγείται στην έννοια του Θεού». Ο ίδιος ο Κύριος άλλωστε δεν είπε ότι η
Βασιλεία του Θεού «εντός υμών εστιν»;
Πώς θα κρατήσεις λοιπόν τον νου στην καρδιά; Βεβαίως, όλοι οι άγιοί μας
προτείνουν την προσευχή του Ιησού. Το «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με»:
είναι το βαρύ «πυροβολικό» στην πνευματική ζωή. Μπορείς όμως να ασκείς και άλλες πολλές εργασίες. Να δίνεις δηλαδή
«τροφή» στον νου σου με αυτά που θα τον ωθούν διαρκώς στο κέντρο του, την
καρδιά. Όπως: να σκέπτεσαι τον Θεό και την αγάπη Του, να σχολάζεις πάνω στην
ουράνια βασιλεία Του, στον ζήλο των μαρτύρων, στην πανταχού παρουσία Του, στον
φύλακα άγγελό σου, στην ώρα του θανάτου σου, στο τι έπειτα θα ακολουθήσει με
την κρίση.
Μεγάλες εργασίες που ορθά ασκούμενες από τον νου προστατεύουν από την πτώση στην αμαρτία και εξισορροπούν τον ανθρώπινο ψυχισμό μας! Γιατί μας κρατούν στη χάρη του Θεού!
