῾Φῶς ἡ τεκοῦσα,
Θεοτόκε, σκοτισθέντα με νυκτὶ ἁμαρτημάτων, φωταγώγησον σύ, φωτὸς οὖσα δοχεῖον,
τὸ καθαρὸν καὶ ἄμωμον, ἵνα πόθῳ σε δοξάζω’.
(Σύ Θεοτόκε πού εἶσαι τό καθαρό καί ἁγνό δοχεῖο τοῦ φωτός
τοῦ Θεοῦ καί γέννησες τόν Χριστό πού εἶναι τό φῶς, φωταγώγησε ἐμένα πού ᾽μαι
στό σκοτάδι ἀπό τήν νύκτα τῶν ἁμαρτημάτων, ὥστε μέ πόθο νά σέ δοξάζω).
Τήν δοξολογία τῆς Παναγίας ἐπιθυμεῖ ὁ ὑμνογράφος
μέ τό συγκεκριμένο τροπάριο. Μία δοξολογία ὅμως πού νά μήν εἶναι ἁπλῶς καρπός
χειλέων, συνεπῶς μιά τυπική προσευχή πού ἐπισύρει τήν καταδίκη τοῦ Κυρίου ὡς
φαρισαϊκή προσευχή καί βαττολογία, ἀλλά καρπός καρδιᾶς πού ἀγαπᾶ. Διότι αὐτή εἶναι
ἡ ἀληθινή δοξολογική προσευχή πού ἐπαινεῖ καί δέχεται ὁ Κύριος, εἴτε πρός τόν ῎Ιδιο
ἀπευθυνόμενη εἴτε πρός τήν Παναγία Μητέρα Του καί ὅλους τούς ἁγίους: αὐτή πού ἐκφράζει
τόν ἀληθινό ἑαυτό τοῦ ἀνθρώπου, τόν ἐσωτερικό του κόσμο, αὐτό πού ἡ ῾Αγία Γραφή
ὀνομάζει καρδιά. ῾Υἱέ μου, δός μοι σήν
καρδίαν᾽ ζητεῖ πάντοτε ὁ Κύριος, διότι πρός αὐτήν καί μόνη ἐπιβλέπει. ῾Θεός εἰς καρδίαν βλέπει᾽. Κι αἰτία τοῦ
πόθου τοῦ ὑμνογράφου νά δοξολογεῖ τήν Παναγία, συνεπῶς καί τόν Κύριο, εἶναι ἡ αἴσθηση
πού ἔχει γιά τήν ῾ἄμετρον εὐσπλαχνίαν καί
συμπάθειαν᾽ πρός αὐτόν τῆς Παναγίας. ῎Εχει νιώσει τήν ἀγάπη της, τήν
πρόνοιά της γι᾽ αὐτόν, συνεπῶς αἰσθάνεται τήν ἀνάγκη νά σταθεῖ καρδιακά ἀπέναντί
της καί νά τήν δοξολογήσει.
Ἡ αἴσθηση τῆς ἀγάπης καί τῆς
πρόνοιας τῆς Παναγίας γιά τόν ἄνθρωπο σημαίνει ὅμως ὕπαρξη τοῦ φωτός καί τῆς
χάρης τοῦ Θεοῦ σ᾽ αὐτόν. Μόνον ἕνας πού ἔχει δεχτεῖ τό φῶς καί τήν χάρη τοῦ
Κυρίου μπορεῖ νά δοξολογήσει σωστά Αὐτόν καί τούς ἁγίους Του. ῎Ανθρωπος ὑποκείμενος
στίς ἁμαρτίες καί μή ἐπιζητώντας τήν μετάνοια γι᾽ αὐτές ἀδυνατεῖ ἐκ τῶν
πραγμάτων νά δοξολογήσει τόν Κύριο. Πῶς νά δοξολογήσει Αὐτόν πού εἶναι τό φῶς
καί ὅ,τι περικλείεται μέσα στό φῶς Του: τήν Θεοτόκο γιά παράδειγμα, ὅταν βρίσκεται μέσα στό σκοτάδι τῆς ἀμετανοησίας;
῎Ηδη ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη ἀκούγεται προφητικά ἡ κραυγή τῶν ὑπόδουλων στήν
Βαβυλώνα ᾽Ιουδαίων: ῾στά ποτάμια τῆς Βαβυλώνας
καί στίς καλαμιές τους ἐκεῖ κρεμάσαμε τά μουσικά μας ὄργανα. Πῶς νά
τραγουδήσουμε γιά τόν Θεό σέ ξένη χώρα;᾽ ῞Οπως οἱ ᾽Ιουδαῖοι στήν κατάσταση
τῆς αἰχμαλωσίας ἀδυνατοῦσαν νά δοξολογήσουν καί νά ὑμνολογήσουν τόν Κύριο, ἔτσι
καί κάθε ἄνθρωπος στήν κατάσταση τῆς αἰχμαλωσίας του ἀπό τά πάθη τῆς ἀτιμίας
καί τῆς ἁμαρτίας ἀδυνατεῖ νά δοξολογήσει Αὐτόν.
῾Ο ὑμνογράφος γιά μία ἀκόμη
φορά μᾶς καθοδηγεῖ: ἡ μόνη στάση ἀπέναντι στήν Παναγία μας εἶναι ἡ στάση τῆς
δοξολογίας καί αὐτή ἀπαιτεῖ τήν μετάνοια τοῦ ἀνθρώπου. ῾Η μετάνοια τόν βγάζει ἀπό
τήν τύφλωση καί τό σκοτάδι τῆς ἁμαρτίας καί τόν γεμίζει μέ τό φῶς τοῦ Κυρίου, ὁπότε
τοῦ ἀνοίγει τά μάτια γιά νά βλέπει σωστά καί τόν Κύριο καί τήν Παναγία Μητέρα
Του. Τό ῾Δόξα Σοι ὁ Θεός᾽ καί τά ῾χαῖρε᾽ στήν Θεοτόκο περνοῦν πρῶτα ἀπό τό
῾Κύριε ἐλέησον᾽. Αὐτή ἡ ἐναλλαγή
συνιστᾶ τήν ἀδιάκοπη προσευχή τοῦ ὀρθοδόξου χριστιανοῦ.
