Δ΄ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ

«Χαῖρε, ἀρχηγέ νοητῆς ἀναπλάσεως»

(Χαίρε, Παναγία, που πρώτη εσύ αναπλάστηκες από τον Δημιουργό από πλευράς πνευματικής).

Στο αποτέλεσμα του ερχομού του ενανθρωπήσαντος Θεού Ιησού Χριστού αναφέρεται ο σπουδαίος αυτός χαιρετισμός, στην αναδημιουργία εν Χριστώ του ανθρώπου δηλαδή, μετά την πτώση του στην αμαρτία και τη διαστρέβλωση και αλλοίωση που υπέστη η φύση του εξαιτίας αυτής. Ο Χριστός είναι ο Σωτήρας του κόσμου και Πρώτη, ως Αρχηγός, που γεύεται τις δωρεές της σωτηρίας ως αποκατάστασης του ανθρώπου στο αρχικό σχέδιο του Θεού γι’ αυτόν: το «καθ’ ὁμοίωσιν», είναι η Παναγία Μητέρα Του, Εκείνη η Μοναδική, διά της οποίας το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος αποκτά και ανθρώπινη φύση.

1. Ο άγιος υμνογράφος λοιπόν μας υπενθυμίζει αυτό που κρύβεται πίσω από τη λέξη ανάπλαση: τη αλλοίωση και διαστρέβλωση του ανθρώπου λόγω της αμαρτίας του. Ο Θεός γνωρίζουμε από την Αποκάλυψη του Θεού δημιουργεί τον άνθρωπο «καλόν λίαν» ως το τελευταίο και ανώτερο δημιούργημά Του: «κατ’ εἰκόνα καί καθ’ ὁμοίωσιν» Εκείνου – κατά κάποιον τρόπο «επαναλαμβάνοντας» (όσιος Σωφρόνιος) τον εαυτό Του μέσα από το συγκεκριμένο δημιούργημά Του. Η προοπτική λοιπόν του ανθρώπου είχε διαστάσεις απειρίας, να γίνει ένας πράγματι κατά χάριν Θεός μέσα στη δημιουργία του Θεού! Δυστυχώς, το εξαίσιο αυτό δημιούργημα του Θεού αποδεικνύεται άπιστο έναντι του Δημιουργού του και η ομορφιά του καταλήγει να γίνει «μέγα τραῦμα»! Η αμαρτία ως ανυπακοή και αλαζονική στάση του ανθρώπου απέναντι στον Θεό τον οδηγεί στον θάνατο, πνευματικό και σωματικό, ο άνθρωπος δηλαδή εκπίπτει από το αξίωμά του, καταλήγει να είναι «νεκρός και χαμένος».

2. Ο Θεός όμως δεν τον εγκαταλείπει. Ήταν και είναι τέτοια η αγάπη Του ώστε αναλαμβάνει το αδιανόητο για την ανθρώπινη σκέψη και φαντασία: να έλθει ο Ίδιος στον κόσμο, να γίνει άνθρωπος, ώστε τον άνθρωπο να τον κάνει και πάλι Θεό! «Ἄνθρωπος γίνεται Θεός, ἵνα τόν Ἀδάμ Θεόν ἀπεργάσηται». Ο ερχομός Του έτσι γίνεται η απαρχή αποκατάστασης του ανθρώπου, κυριολεκτικά «ανάπλασής» του, διότι τον εντάσσει μέσα στη δική Του ανθρώπινη φύση: τον εκκλησιάζει διά του αγίου βαπτίσματος, γεγονός που καθαρίζει και πάλι τη σκοτεινιασμένη και χαλασμένη εικόνα του Θεού μέσα του, ανοίγοντάς του την κλεισμένη θύρα της απαρχής προοπτικής του: τη θέωσή του! Εν Χριστώ ο άνθρωπος γίνεται «θείας φύσεως κοινωνός» κατά τον απόστολο, με την έννοια βεβαίως όχι της μετοχής του στην απρόσιτη για τους πάντες θεία ουσία, αλλά της μετοχής του στην άκτιστη θεϊκή ενέργεια του Τριαδικού Θεού, οπότε αναπλάθεται, γίνεται και πάλι καινούργιος, όπως το σημειώνει ο απόστολος Παύλος: «εἴ τις ἐν Χριστῷ καινή κτίσις». Η Εκκλησία μας έκτοτε το διαλαλεί και το δοξολογεί: «Νέαν ἔδειξε κτίσιν, ἐμφανίσας ὁ Κτίστης, ἡμῖν τοῖς ὑπ’ Αὐτοῦ γενομένοις» (Με την εμφάνισή Του ο Δημιουργός έδειξε την καινούργια δημιουργία που έφτιαξε, σ’ εμάς που δημιουργηθήκαμε από Αυτόν) (Γ΄ στάση Χαιρετισμών).

3. Και ποια τα χαρακτηριστικά πια αυτού του νέου εν Χριστώ δημιουργήματος; Μα ό,τι βλέπουμε στον ίδιο τον Κύριο.

Εκείνος ήταν (και είναι) ο απόλυτα υπάκουος στον Θεό Πατέρα – ο χριστιανός πια πορεύεται αδιάκοπα καθ’ υπακοήν προς Αυτόν, δηλαδή τις άγιες εντολές του Κυρίου.

Εκείνος ήταν (και είναι) η απόλυτη αγάπη – ο χριστιανός πια πορεύεται αδιάκοπα αγωνιζόμενος να ζει την αγάπη αυτή του Κυρίου: τη θυσιαστική αγάπη του Σταυρού, «καθώς ἠγάπησα ὑμᾶς» έδωσε την εντολή.

Εκείνος ήταν (και είναι) η απόλυτη ταπείνωση – ο χριστιανός πια πορεύεται αδιάκοπα αναζητώντας την ταπείνωση αυτή που τον βεβαιώνει ότι βρίσκεται μέσα στην άγια χάρη Του: «ταπεινοῖς ὁ Θεός δίδωσι χάριν».

Γι’ αυτό και η Εκκλησία μας θεωρεί ότι όπου δεν ψαύει κανείς τα χαρακτηριστικά αυτά, εκεί δεν υφίσταται πρόοδος και νεότητα και ανακαίνιση. Μπορεί πολλοί να μιλάνε για νέες ιδέες, για νέες καταστάσεις, για νέες εποχές, για φρέσκα τάχα πράγματα, αλλά χωρίς Χριστό όλα αυτά αποτελούν σάπια υλικά, παλιά πράγματα μολυσμένα από το δηλητήριο και το σαράκι της αμαρτίας. Δεν είναι τα λόγια ασφαλώς και το εξωτερικό περίβλημα που δημιουργεί τη νεότητα, αλλά η κατάσταση της καρδιάς. Κι όπου υπάρχει καρδιά που παλεύει για ταπείνωση και αγάπη, για υπακοή στο θέλημα του αγαπημένα Πατέρα, εκεί έχει ήδη ενεργοποιηθεί η «μηχανή» της νιότης! Γι’ αυτό και στους αγίους μας της κάθε εποχής συναντάμε τη φρεσκάδα της άνοιξης, την ομορφιά της ζωής – αναπνέουμε οξυγόνο ζωής!

4. Πρώτη που δέχτηκε και γεύτηκε όλη την ομορφιά του Θεού και ανακαινίστηκε ήταν βεβαίως η Παναγία μας. Αυτή έγινε και είναι η Αρχηγός των πιστών. Κι αφού μπόρεσε Αυτή η Μοναδική να ανακαινιστεί και να γίνει μέτοχος της θεϊκής χάρης, μπορούμε κι εμείς. Αυτό δεν δηλώνει ο λόγος του Θεού πάντοτε, αυτό δεν δηλώνει όλη η εκκλησιαστική ιστορία, αυτό ακριβώς δεν δηλώνει και η λέξη του αγίου υμνογράφου «Ἀρχηγός»; Ο αρχηγός είναι αρχηγός γιατί έχει ακολούθους, γιατί έχει κι άλλους που βρίσκονται στα χνάρια του. Κι ό,τι κάνει ο αρχηγός το κάνουν και οι ακόλουθοί του. Κι εμείς θέλουμε να ακολουθούμε την Παναγία, θέλουμε δηλαδή να ακολουθούμε Εκείνον που την αγάπησε και την κατέστησε Πρώτη ανάμεσά μας – ξέρουμε ότι κι εμείς το ίδιο θα γευτούμε.

Τόσα χρόνια διάβηκαν αφότου η Παναγία μας έφυγε από τον κόσμο αυτόν. Μα και τόσα χρόνια παραμένει πάντοτε η Ίδια: Μάνα μας που σκύβει στα προβλήματα και στις χαρές μας˙ που είναι έτοιμη να μας βοηθήσει, να μας σκεπάσει και να μας θερμάνει στην παγωνιά της ζωής αυτής. Γιατί με την αγάπη και την ταπείνωσή της, με την άκρα υπακοή της στον Κύριο και Θεό της, Τον έχει στην καρδιά της και Τον προσφέρει με κάθε ίνα της αναπλασμένης από Εκείνον ύπαρξής της. Αρκεί βεβαίως να την αναζητούμε και να την επικαλούμαστε με παραπλήσιο τρόπο που έζησε κι Εκείνη. Τότε ναι: ό,τι και να της ζητήσουμε, μας το προσφέρει. «Οὐδείς προστρέχων ἐπί Σοί κατῃσχυμμένος ἀπό Σοῦ ἐκπορεύεται, ἁγνή Παρθένε Θεοτόκε. Ἀλλ’ αἰτεῖται τήν χάριν καί λαμβάνει τό δώρημα πρός τό συμφέρον τῆς αἰτήσεως».