«Όταν συναναστρεφόμαστε ανθρώπους που ζουν κοντά στον Θεό, από τη συναναστροφή αυτή πηγάζει δύναμη που μας ελκύει με τέτοιον τρόπο, ώστε και εμείς να διψούμε την κατάσταση αυτή» (όσιος Σωφρόνιος του Έσσεξ).
«Δείξε μου τον φίλο σου
να σου πω ποιος είσαι» λέει μία παροιμία, εκφράζοντας την ίδια αλήθεια που
σημειώνει και ο όσιος μέγας Γέρων. Αυτός τον οποίο συναναστρεφόμαστε δηλαδή ασκεί
πάνω μας, εν επιγνώσει ή όχι, μία ελκτική δύναμη που μας σύρει προς τη δική του
κατάσταση. Μπορεί ο όσιος Σωφρόνιος να μιλάει εν προκειμένω για τη θετική
διάσταση της συναναστροφής αυτής – ο άγιος άνθρωπος μας «τραβάει» προς τον
ουρανό – όμως το ίδιο ισχύει και αντιστρόφως: ό,τι γράφει και ο απόστολος Παύλος
επαναλαμβάνοντας την παροιμία «φθείρουσιν ἤθη χρηστά ὁμιλίαι κακαί»
(διαφθείρουν τα καλά ήθη οι κακές συναναστροφές). Οπότε η παρέα μας, οι φίλοι
μας δεν είναι άχρωμες ηθικές καταστάσεις∙ αποκτούν βάθος σωτηριολογικό, που
σημαίνει ότι σ’ έναν βαθμό, και μάλιστα μεγάλο, από αυτές εξαρτάται και η καλή
ή κακή σχέση μας με τον Θεό. Ας φανταστούμε και πόσο επιδρά όντως στον ψυχισμό
αλλά και την όλη συμπεριφορά του ανθρώπου το οικογενειακό του περιβάλλον, εκεί
δηλαδή που ο άνθρωπος ζει και αναπτύσσεται! Το περιβάλλον του αυτό εν πολλοίς
τον καθορίζει – πάντοτε υπάρχουν και οι φωτεινές εξαιρέσεις! – γι’ αυτό και
γνωρίζουμε ότι ο Θεός μας δεν θα κρίνει το ίδιο εκείνους που μεγάλωσαν σ’ ένα
θεοφιλές περιβάλλον μ’ εκείνους που μεγάλωσαν κάτω από ένα άθεο καθεστώς.
Στην πραγματικότητα η ελκτική
δύναμη ενός αγίου, για να επικεντρώσουμε στα συγκεκριμένα λόγια του οσίου
Γέροντα, είναι η δύναμη της χάρης του Θεού που αναπαύεται στήν καρδιά και το
σώμα του. Η χάρη του Θεού, ο ίδιος δηλαδή ο Θεός που ζει στην ύπαρξη του ανθρώπου
Του, ενεργεί στον συνάνθρωπο, ο οποίος όμως, για να συναναστρέφεται τον άνθρωπο
του Θεού, έχει ανοικτή την καρδιά του στη χάρη αυτή, που θα πει φανερώνει κάποια
ταπείνωση ως εσωτερικό γεγονός και της δικής του καρδιάς. Με άλλα λόγια ο άνθρωπος
συναναστρέφεται τον άγιο, γιατί νιώθει συγγενής εσωτερικά μαζί του, οπότε ο
πλούτος της χάρης του αγίου μεταγγίζεται και σ’ αυτόν που η καρδιά του έχει την
κλίση προς τον Θεό, δημιουργώντας του μεγαλύτερη δίψα για Εκείνον. Κι απόδειξη
το γεγονός ότι δεν μπορούν όλοι να συναναστραφούν ανθρώπους του Θεού! Όπως το
λέει και πάλι ο απόστολος: «Για άλλους ο χριστιανός είναι οσμή ευωδίας, για
άλλους οσμή θανάτου». Ό,τι συνέβαινε και συμβαίνει βεβαίως και έναντι του
Κυρίου Ιησού Χριστού: «Οὗτος κεῖται εἰς πτῶσιν καί ἀνάστασιν πολλῶν». Οι
καλοπροαίρετοι άνθρωποι αποδέχονται τον Κύριο, οι κακοπροαίρετοι που η καρδιά
τους είναι στραμμένη μόνο στα γήινα Τον αποστρέφονται. Αυτή δεν είναι και η
επισήμανση του Ευαγγελιστή Ιωάννου ως προς την αιτία αποστροφής μίας μερίδας
ανθρώπων από τον Χριστό; «Ἦν γάρ πονηρά αὐτῶν τά ἔργα». Είναι κάποιος πονηρός,
με την έννοια ότι δεν έχει καμία δίψα για τον Θεό και όλος ο εαυτός του είναι
στραμμένος προς τα γήινα και τα σαρκικά; Αυτός δεν πρόκειται ποτέ να πιστέψει
στον Κύριο και να ζήσει το θέλημά Του ως προσωπικό του θέλημα. Αυτός είναι και
ο λόγος που ναι μεν ο Χριστός καλεί όλους τους ανθρώπους για να έλθουν κοντά
Του, όμως «οἱ ἐκλεκτοί», οι λίγοι, είναι αυτοί που τελικώς ανταποκρίνονται –
πόσο φαίνεται ότι η αθεῒα ως άρνηση και διαγραφή του Θεού από τη ζωή του
ανθρώπου έχει πρωτίστως πρακτικό και όχι θεωρητικό χαρακτήρα! (Οι θεωρητικά
άθεοι λόγω αναζήτησης και αμφιβολίας, εφόσον κρατούν κάποια ηθική καθαρότητα
στη ζωή τους εύκολα βρίσκουν τον δρόμο για τον Θεό).
Λοιπόν, χρειάζεται
προσοχή στο ποιους συναναστρεφόμαστε – αποκαλύπτεται μ’ εκείνους και το δικό
μας ποιόν και ο δικός μας χαρακτήρας και προσανατολισμός ζωής. «Αν θέλεις ν’ αποκτήσεις
φόβο Θεού, πήγαινε και προσκολλήσου σε άνθρωπο που έχει φόβο Θεού» (Γεροντικό).
Με όποιον κάνουμε παρέα, το ίδιο μ’ αυτόν γινόμαστε. Αλλά και αντιστρόφως! Δεν
αναδεικνύεται έτσι η τεράστια ευθύνη που έχουμε έναντι εκείνων που μας
πλησιάζουν και αποτελούν την παρέα μας; Κι ιδίως όσοι σχετίζονται με τα
νεαρότερα παιδιά – γονείς, εκπαιδευτικοί, κληρικοί! Δεν μας τρομάζει η δύναμη
που εκλύεται τελικά από την ύπαρξή μας, ώστε να επηρεάζει και τους γύρω μας; Τυχαία
ο λόγος του Θεού αποκαλύπτει μία από τις σκληρότερες πνευματικές
πραγματικότητες, ότι δηλαδή εκείνος που θα σκανδαλίσει τους συνανθρώπους του,
ιδίως δε τα μικρότερα αδέλφια του, είναι προτιμότερο να... αυτοκτονήσει από το
να συμβεί κάτι τέτοιο; «Οὐαί δι’ οὗ τό σκάνδαλον ἔρχεται!» Μακάρι να βρίσκουμε
στον δρόμο μας ανθρώπους του Θεού, ώστε μαζί τους να διψάμε την ευλογημένη
κατάστασή τους∙ κι ακόμη περισσότερο, μακάρι να γινόμαστε και να είμαστε εμείς
οι άνθρωποι του Θεού, ώστε όποιοι μας
πλησιάζουν ν’ αναπνέουν τη δική Του χάρη και δύναμη και ελευθερία!
