«Κατά τις ημέρες
της Αγίας Πεντηκοστής, την εβδόμη του μηνός Μαΐου και περί ώρα εννέα το πρωί,
φάνηκε ο τίμιος και ζωοποιός Σταυρός -
που συνίστατο από φως, κι ενώ έβλεπε όλος ο λαός – να εκτείνεται πάνω
από τον άγιο Γολγοθά μέχρι το άγιο όρος των Ελαιών. Ο Σταυρός αυτός από τη
λαμπρότητα του φωτός Του κάλυψε τις ακτίνες του ήλιου. Γι᾽ αυτό και κάθε
ηλικία, νέων και γερόντων, μαζί με τα
νήπια και αυτά που θήλαζαν, ήλθε στην
Εκκλησία, και με άμετρη χαρά και θερμή κατάνυξη ανέπεμψαν δόξα και ευχαριστία στον
Θεό για το παράδοξο αυτό θέαμα».
Αν η 14η Σεπτεμβρίου αποτελεί την εορτή της Υψώσεως του
Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού, εορτή κατά την οποία ανθρώπινα χέρια, Πατριαρχικά
και Βασιλικά, ύψωσαν τον Τίμιο Σταυρό, προβάλλοντάς Τον ως το σύμβολο της
χριστιανικής πίστης και «το κλείθρον του
Παραδείσου», διότι αποτελεί το σημείο της αναφοράς μας σ᾽ Εκείνον που έχυσε
το πανάγιο αίμα Του επάνω Του, η 7η Μαΐου αποτελεί μία άλλη εορτή Υψώσεώς Του,
όχι από ανθρώπινα χέρια αυτήν τη φορά, αλλά από τα ῾χέρια᾽ του ίδιου του Θεού.
Διότι Εκείνος θέλησε, όταν η χριστιανική πίστη είχε ήδη γίνει αποδεκτή και είχε
επεκταθεί, να φανερώσει τον Σταυρό στον Ουρανό, σαν μία επέκταση, θα λέγαμε,
της φανέρωσής Του επί Κωνσταντίνου του Μεγάλου, με το γνωστό «Εν τούτω νίκα». Η υμνολογία της
Εκκλησίας μας προβάλλει το γεγονός και το διατρανώνει σε όλες τις παραμέτρους
του: «Σήμερα χαίρεται το θεϊκό πλήθος των πιστών. Διότι φάνηκε ο Σταυρός στον
Ουρανό σε μεγάλη έκταση. Λάμπει ο αέρας από φως άκτιστο. Φωτίζεται ο αέρας και
γίνεται ωραίο το πρόσωπο της γης. Τραγουδά θεία άσματα η Εκκλησία του Χριστού.
Δείχνει η Εκκλησία τον σεβασμό της, τιμώντας τον θείο και υπερθαύμαστο Σταυρό
που την διαφυλάσσει από τον Ουρανό» (στιχηρό
εσπερινού).
Ο άγιος υμνογράφος, ο Ιωάννης μοναχός, δεν απομονώνει τον
τίμιο Σταυρό, ως κάτι μαγικό. Αν έχει
τέτοια δύναμη είναι διότι επάνω σ᾽ Αυτόν, όπως είπαμε, έχυσε το αίμα Του ο
Σωτήρας μας Κύριος. Κι αυτό θα πει: Χριστός και Σταυρός έκτοτε πάνε πάντοτε
μαζί. Κανείς δεν μπορεί να δει ξέχωρα τον Κύριο από τον Τίμιο Σταυρό Του. Όπου
Χριστός εκεί και Σταυρός, κι όπου Σταυρός εκεί και Χριστός. Αυτό που
προχριστιανικά ήταν κάτι το ατιμωτικό: η σταυρική τιμωρία, λόγω του Κυρίου έγινε ό,τι ιερότερο και
ομορφότερο υπάρχει στον κόσμο. Δύο ξύλα πού από μόνα τους δεν σημαίνουν τίποτε,
σχηματισμένα σε σχήμα Σταυρού γίνονται «Θεού
δύναμις και Θεού σοφία». Ο
υμνογράφος είναι σαφής: ο Σταυρός μάς παραπέμπει πάντοτε στον Κύριο. «Ισχυροποιημένοι
από τη δύναμη του Σταυρού, ας προσέλθουμε στον Κύριο, φωνάζοντας δυνατά να δώσει
ειρήνη στον κόσμο και να φωτίσει τις ψυχές μας» (στιχηρό εσπερινού). Ο Σταυρός δηλαδή έγινε ένα είδος γέφυρας που
μας οδηγεί προς τον Ουρανό. «Σήμερα φάνηκε ο πάντιμος Σταυρός σαν τιμιότατη και
ένδοξη κλίμακα, που οδηγεί από τη γη προς τα ουράνια αυτούς που τον δοξολογούν
με αδίστακτη πίστη» (στιχηρό εσπερινού).
Ο εκκλησιαστικός ποιητής βλέπει στο γεγονός της εμφάνισης
του Σταυρού πρώτον: μία θαυμαστή ενέργεια του Θεού προκειμένου να ενισχύσει την
πίστη των χριστιανών, ιδίως μάλιστα των αρχόντων. «Έδειξες με σπουδαίο τρόπο
την ισχύ του Σταυρού Σου, Σωτήρα, και ενίσχυσες με αυτό και τους πιστούς
Βασιλείς μας (απολυτίκιο). «Ανήγγειλαν
οι ουρανοί τη δόξα Σου, Κύριε, δηλαδή το φοβερό σημείο του Σταυρού Σου, και η
γη όλη προσκύνησε με φόβο» (δοξαστικό εσπερινού). «Βεβαίωσες το θρήσκευμα των
Χριστιανών με το άυλο φως του, Χριστέ, καθώς χάραξες για χάρη μας τον Σταυρό» (ωδή
δ´). Δεύτερον: το μυστικό βάθος του Σταυρού, διά του Οποίου ενώθηκαν οι άνθρωποι
με τους αγγέλους, λόγω της άρσης επ᾽ αυτού της αμαρτίας των ανθρώπων. «Σήμερα
χαίρονται μαζί με τους χορούς των αγγέλων και οι άνθρωποι. Διότι το μεσότοιχο
που τους χώριζε, σηκωμένο πια από τον Σταυρό, ένωσε σαφώς τα πάντα σε ένα» (στιχ.
Εσπερινού). Και τρίτον: την κατατρόπωση διά του Σταυρού του αρχεκάκου διαβόλου.
Ο διάβολος μετά τη Σταύρωση του Κυρίου, και βεβαίως την Ανάσταση που την
ακολούθησε, κατέστη ένας ηττημένος και παντελώς αδύναμος. Ο διάβολος δεν μπορεί
να επιδράσει καταλυτικά στον πιστό, παρά μόνον αν ο ίδιος του δώσει δύναμη με
την πνευματική του χαλάρωση. «Φανέρωσες στη γη τις ακτίνες του Σταυρού, Κύριε,
με τον οποίο κατανίκησες τον διάβολο και έσωσες το γένος των αθρώπων» (ωδή α´).
Το συμπέρασμα του υμνογράφου είναι παραπάνω από λογικό: «Ας
καλύπτουν τα μάτια τους οι εκτός του νόμου του Θεού. Διότι το κάλλος του
Σταυρού που εξαστράπτει δεν το υποφέρουν» (ωδή ς´). Αντιθέτως: «Ας εντρυφούν
στη λάμψη του αχράντου Σταυρού αυτοί που γνωρίζουν τον Θεό, τον Θεό που
σταυρώθηκε ως άνθρωπος πάνω στο ξύλο» (ωδή ς´). Κι εντρύφηση στη λάμψη του
Σταυρού που αποκαλύπτει τον Θεό σημαίνει ζωή θυσιαστικής αγάπης, ζωή δηλαδή μακριά
από εγωισμούς και κακίες, όπως το σημειώνει ο απόστολος Παύλος: «Χριστώ
συνεσταύρωμαι. Ζω δε ουκέτι εγώ, ζη δε εν εμοί Χριστός».
