"Το μυαλό δεν είναι ένα δοχείο που πρέπει να γεμίσει αλλά μια φωτιά που πρέπει ν' ανάψει" (Πλούταρχος)
Όλοι σήμερα πασχίζουν να κατανοήσουν την παραπάνω αλήθεια: το μυαλό του ανθρώπου, κατεξοχήν του νέου ανθρώπου που μαθαίνει τον κόσμο καθώς ανοίγεται στη ζωή, δεν είναι δοχείο απλώς να το γεμίζεις με πληροφορίες και γνώσεις - και αυτές βεβαίως απαραίτητες σ' έναν κόσμο μάλιστα σήμερα που οι γνώσεις του με τα τεχνολογικά μέσα έχει πολλαπλασιαστεί κατά γεωμετρική πρόοδο. Το μυαλό κατά τον φιλόσοφο και σπουδαίο βιογράφο μεγάλων προσωπικοτήτων της αρχαιότητας (45-120 μ.Χ.) Πλούταρχο συνιστά κάτι πολύ βαθύτερο και ανώτερο και ιερότερο: εκφράζει το βάθος του ανθρώπου, το οποίο περιμένει την κατάλληλη στιγμή να ανάψει, να φωτίσει τον κόσμο, να καθαρίσει ίσως κάθε τι περιττό. Είναι μία φωτιά πριν...αναφτεί, μία λάβα που περιμένει τη στιγμή να ξεχυθεί προς τα έξω! Κι είναι τούτο μία αλήθεια, την οποία καθάρισε και ανέπτυξε η χριστιανική πίστη, η οποία μίλησε για τον άνθρωπο ως "κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν Θεού" δημιουργημένο. Ο άνθρωπος και μάλιστα το κέντρο του: ο νους του ή αλλιώς η καρδιά του με την ενέργεια της διάνοιάς του, δημιουργήθηκε ως ένας δεύτερος "θεός", ως να επανέλαβε ο Θεός στη δημιουργία εκείνου τον Ίδιο! Μπορεί να τραυματίστηκε η εικόνα του Θεού μέσα του λόγω της ανυπακοής του προς τον Δημιουργό του, όμως δεν χάθηκε εντελώς. Κι αυτό διαπιστώνεται από τα κείμενα των μη χριστιανών συγγραφέων και φιλοσόφων, σαν του Πλούταρχου: καταλαβαίνουν το μεγαλείο του ανθρώπου, αλλά χωρίς να φτάνουν βεβαίως στο όριο της θέας της μεγαλειότητας αυτής!
Λοιπόν, το μυαλό του ανθρώπου, κατά τον Πλούταρχο που δεν έχει τη δυνατότητα διεισδύσεως στο αποκαλυπτικό σημείο της Βιβλικοπατερικής παραδόσεως, είναι φτιαγμένο για να καίει και να λάμπει και να φωτίζει! Για να γίνει όμως αυτό τι λέει ο γνωστός αρχαίος φιλόσοφος των πρώτων χριστιανικών χρόνων αλλά μη χριστιανός ο ίδιος; Χρειάζεται κάποιος να ανάψει τη φωτιά του αυτή. Χρειάζεται δηλαδή κάποιος να τον εμπνεύσει! Κι αυτός δεν μπορεί να είναι άλλος από τον δάσκαλο, που μπορεί να είναι ο κλασικός δάσκαλος αλλά και ο γονιός και κάθε άλλος που νιώθει την ευθύνη του απέναντι στους άλλους, κυρίως όμως στους νέους.
Εμπνευσμένους δασκάλους δεν χρειάζεται η νεολαία μας από την άποψη αυτή; Ανθρώπους που θα τους παρακινήσουν και θα τους δείξουν τον δρόμο, ανθρώπους που θα θερμάνουν την ήδη εν...υπνώσει ευρισκομένη "πυρακτωμένη" καρδιά τους. Κι αυτό σημαίνει δύο πράγματα: Πρώτον, ότι οι δάσκαλοι αυτοί έχουν... φωτιά και έμπνευση! Διότι πώς να δώσεις αυτό που δεν έχεις; "Πρέπει να καθαριστείς πρώτα για να καθαρίσεις τους άλλους, πρέπει να φωτιστείς για να φωτίσεις" λέει ο μέγας Πατέρας και σοφός Διδάσκαλος άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος. Και δεύτερον, η φλόγα και η έμπνευση που θα δοθεί στους νέους για να λαμπαδιάσουν κι αυτοί πρέπει να είναι προς το αγαθό και προς τις αξίες της ζωής. Διότι διαφορετικά τα πράγματα οδηγούνται προς την καταστροφή - αυτά που διαδραματίζονται στις ημέρες μας με την όλη ορμητικότητα των παθιασμένων νέων με φορά προς το κακό και το έγκλημα, δεν επιβεβαιώνουν την αλήθεια αυτή;
Ναι, πράγματι η παιδεία μας σ' ένα μεγάλο βαθμό πάσχει - περισσότερο αντιμετωπίζονται οι νέοι μας ως δοχεία που πρέπει να τους γεμίσουμε το κεφάλι με όλων των ειδών τις γνώσεις και τις πληροφορίες! Κι αυτό θα πει ότι και τον άνθρωπο δεν κατανοούμε: κυρίως το βάθος του νου του και το μυστήριο του μυαλού του, αλλά και τη σημασία της εκπαίδευσης και της παιδείας. Κι ο λόγος του Πλούταρχου, τον οποίο προσυπογράφει και η χριστιανική ανθρωπολογία και παιδαγωγική, έρχεται αφυπνιστικός: "το μυαλό είναι φωτιά που πρέπει να ανάψει"! Πολύ περισσότερο όμως είναι αφυπνιστικός ο λόγος του ίδιου του ενανθρωπήσαντος Θεού μας, ο Οποίος απεκάλυψε: "ήλθα να βάλω φωτιά στις καρδιές των ανθρώπων. Κι αυτός είναι ο πόθος μου: να τη δω αναμμένη"! Ο κατεξοχήν εμπνευστής των ανθρώπων είναι ο Χριστός. Κι έπειτα όλοι οι άγιοί Του. Γιατί κι αυτοί έχοντας τη φλόγα της Πεντηκοστής μέσα τους μπορούν να τη μεταδίδουν και να ξεσηκώνουν τις καρδιές. Γι' αυτό και όχι μόνο στον χώρο της παιδείας αλλά σε κάθε χώρο, κυρίως δε στην Εκκλησία, παρακαλούμε για ανθρώπους εμπνευσμένους. Εμπνευσμένους από Πνεύμα Θεού πρωτίστως ώστε αυτό που θα λένε και θα κάνουν θα είναι η φωτιά που θα φουντώνει και εμάς τους απλούς ανθρώπους. Όση στάχτη και να έχουμε μαζέψει, όλο και κάποια σπίθα ακόμη σιγοκαίει. Γιατί τη συντηρεί μέσα στην ευσπλαχνία Του ο ίδιος ο Θεός μας!
