ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ: ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΘΟΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ

῾Η Μ. Σαρακοστή καθιερώθηκε ἀπό τήν ᾽Εκκλησία μας ἀκριβῶς γιά νά μᾶς προετοιμάσει νά ζήσουμε τήν Μεγάλη ῾Εβδομάδα μέ τόν τρόπο πού πρέπει: πνευματικά καί ὄχι τυπικά καί ἐξωτερικά. Μοιάζει ἡ περίπτωση μέ τήν σκληρή ἄσκηση καί προπόνηση πού κάνουν οἱ διάφοροι ἀθλητές, γιά νά φτάσουν μόνο καί μόνο στό νά ἀγωνιστοῦν σ᾽ ἕναν ἀγώνα πού μπορεῖ νά κρατήσει μόλις μερικά λεπτά ἤ δευτερόλεπτα. ῎Ετσι ἐκεῖνο πού ἀπαιτεῖ ἡ Μ. ῾Εβδομάδα φαίνεται ὅτι εἶναι ἡ ἑτοιμότητα καί ἡ ἐγρήγορση ἑνός ἀθλητῆ, ἄρα ἡ ραθυμία καί ἡ ἀκηδία εἶναι τά στοιχεῖα ἀρνήσεως καί καταστροφῆς τοῦ πνεύματος πού τήν χαρακτηρίζει.

Ποῦ ὀφείλεται ἄραγε ἡ ἀπαίτηση αὐτή γιά μία τόσο μεγάλη προετοιμασία; Γιατί δέν μπορεῖ κανείς μέ ἄμεσο τρόπο, ἀπροϋπόθετα, νά μπεῖ μέσα στήν Μ. ῾Εβδομάδα;

῾Η Μ. ῾Εβδομάδα ἔχει ὡς περιεχόμενο ὅλα ἐκεῖνα τά συγκλονιστικά γεγονότα τοῦ Πάθους, ἀλλά καί τῆς ᾽Αναστάσεως τοῦ Κυρίου, μέ τά ὁποῖα κυρίως μᾶς ἀπολύτρωσε ἀπό τήν φθορά καί τόν θάνατο. Πρόκειται δηλαδή γιά γεγονότα πού ἔχουν καθαρά πνευματικό χαρακτήρα καί κατά συνέπεια ἀπαιτοῦν πρός κατανόηση καί θέασή τους ἀνεπτυγμένες πνευματικές αἰσθήσεις. Οἱ πνευματικές αἰσθήσεις δέν γεννῶνται καί δέν ἀνταπτύσσονται αὐτομάτως καί χωρίς κόπο. Γιά νά τίς ἀποκτήσει κανείς χρειάζεται νά κοπιάσει, νά κουραστεῖ μέσα κυρίως ἀπό τόν ἀγώνα κατά τοῦ σαρκικοῦ φρονήματος πού ἀντιστρατεύεται τό πνεῦμα (βλ. Γαλ. 5, 17). ῾Η Σαρακοστή λοιπόν ἔχει ὡς περιεχόμενο ἀκριβῶς τόν ἀγώνα αὐτόν, πού φανερώνεται μέσα ἀπό τήν νηστεία, τήν πιό ἔντονη καί συχνή προσευχή, τίς μετάνοιες, τίς ἀγρύπνιες. Συμβαίνει κάτι παρόμοιο μέ τό φῶς τοῦ ἥλιου. Γιά νά τό δεῖ κανείς χρειάζεται νά ἔχει ὑγιῆ τά μάτια του, ἀκέραιη τήν αἴσθηση τῆς ὁράσεώς του. ῎Ετσι καί μέ τό πνευματικό φῶς τῶν ἡμερῶν τῆς ῾Εβδομάδος αὐτῆς: δέν μπορεῖ κανείς νά τό δεῖ παρά στόν βαθμό πού ἔχει ὑγιᾶ τήν πνευματική του ὅραση. Τήν ἀλήθεια ὅτι τά γεγονότα εἶναι σάν τό φῶς τοῦ ἥλιου ἀκοῦμε καί στά τροπάρια τῆς πρώτης ἤδη ἡμέρας, τῆς Μ. Δευτέρας, ὅπως στό πολύ γνωστό: ῾Τά πάθη τά σεπτά ἡ παροῦσα ἡμέρα ὡς φῶτα σωστικά ἀνατέλλει τῷ κόσμῳ᾽.

῾Υπάρχει ὅμως καί μία ἀκόμη ἀλήθεια πού θίγεται μέσα ἀπό τήν παρομοίωση πού κάνουμε καί πού ἐκφράζει πράγματι τό περιεχόμενο τῆς πίστεώς μας. ῞Οπως γιά νά δεῖ κανείς τό φῶς τοῦ ἥλιου ἀπαιτεῖται νά βρίσκεται μέσα στίς ἀκτίνες του, νά εἶναι δηλαδή μέτοχος τοῦ φωτός, κατά τόν ἴδιο τρόπο καί ἡ κατανόηση καί ἡ θέαση τοῦ φωτός τῶν ἡμερῶν τῆς Μ. ῾Εβδομάδος σημαίνουν μετοχή σ᾽ αὐτό. Μέ ἄλλα λόγια παρακολουθεῖ καί κατανοεῖ τά γεγονότα τοῦ Πάθους καί τῆς ᾽Αναστάσεως τοῦ Χριστοῦ ἐκεῖνος πού μετέχει σ᾽ αὐτά.

῾Υπό τό πνεῦμα αὐτό ἡ Μ. ῾Εβδομάδα δέν εἶναι μόνον ἡ πορεία τοῦ Χριστοῦ στά γεγονότα τῆς ἀπολυτρώσεως τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά καί ἡ πορεία ἡμῶν τῶν πιστῶν μαζί μέ τόν Χριστό. ῎Ετσι ἄν δέν δοῦμε τόν ἑαυτό μας κατά τίς ἡμέρες αὐτές μαζί μέ ᾽Εκεῖνον στό Μυστικό Δεῖπνο, στήν ἀγωνία τοῦ κήπου τῆς Γεθσημανῆ, στήν σύλληψή Του, στήν δίκη καί τήν καταδίκη Του, στά Πάθη καί τήν Σταύρωσή Του, ἀλλά καί στό ὑπερφυές γεγονός τῆς ᾽Αναστάσεώς Του, δέν θά μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι πράγματι νιώσαμε τί σημαίνει Μεγάλη ῾Εβδομάδα. Κοντολογίς ἡ ῾Εβδομάδα αὐτή δέν εἶναι μόνον ἡ πρόκληση γιά νά γνωρίσουμε ἀπό πιό κοντά τόν ᾽Ιησοῦ, ἀλλά καί ἡ πρόκληση νά γνωρίσουμε ἀπό πιό κοντά καί τόν ἑαυτό μας. ῾Η Μ. ῾Εβδομάδα λειτουργεῖ πάντα ὡς ὁ πνευματικός καθρέπτης μας.

Μέ βάση τά παραπάνω, κανείς δέν ἔχει τό δικαίωμα νά γιορτάσει Πάσχα, ἄν προηγουμένως δέν περάσει ἀπό τήν συσταύρωσή του μέ τον Χριστό. Διότι Σταύρωση καί ᾽Ανάσταση εἶναι οἱ δύο πλευρές τοῦ ἴδιου γεγονότος, πού προϋποθέτουν κατ᾽ ἀνάγκην συμμετοχή καί βίωση.

Πῶς ὅμως σταυρώνεται κανείς μέ τόν Χριστό; Πῶς συμπορεύεται μαζί Του; Τήν ἀπάντηση τήν παίρνουμε ἀπό τήν ὑμνολογία καί πάλι τῆς Μ. Δευτέρας. ᾽Αφοῦ ὁ ὑμνογράφος ἀναφερθῆ στήν ἄνοδο τοῦ Κυρίου στά ῾Ιεροσόλυμα καί στά γεγονότα πού θά ἐπακολουθήσουν, σημειώνει: ῾Δεῦτε οὖν καί ἡμεῖς, κεκαθαρμέναις διανοίαις, συμπορευθῶμεν αὐτῷ καί συσταυρωθῶμεν καί νεκρωθῶμεν δι᾽ αὐτόν ταῖς τοῦ βίου ἡδοναῖς᾽. ᾽Εμπρός κι ἐμεῖς οἱ πιστοί, μέ καθαρές τίς διάνοιες, ἄς πορευτοῦμε μαζί Του κι ἄς συσταυρωθοῦμε κι ἄς νεκρωθοῦμε γιά χάρη Του ὡς πρός τίς ἡδονές τοῦ βίου.

῾Η συσταύρωση δηλαδή μέ τόν Χριστό, πού κατανοεῖται ὡς νέκρωση τῆς ἁμαρτίας τοῦ κόσμου, προϋποθέτει τήν κάθαρση τῆς διανοίας, τοῦ νοῦ καί τῆς καρδιᾶς μας. Κι αὐτό θά πεῖ: μόνον μία καθαρή καρδιά μπορεῖ νά συμμετάσχει στά πάθη τοῦ Χριστοῦ, ἄρα καί νά γίνει μέτοχος καί τῆς ᾽Αναστάσεώς Του.

Πῶς καθαρίζεται ὅμως ὁ νοῦς καί ἡ διάνοια τοῦ ἀνθρώπου; ᾽Ασφαλῶς μέ τήν λήψη τῆς χάριτος τοῦ ἁγίου Πνεύματος. Κανείς ἄλλος, ἐκτός ἀπό τόν ῎Ιδιο τόν Θεό, δέν μπορεῖ νά καθαρίσει τά ἔγκατα τῆς ὑπάρξεώς μας πού εἶναι ὁ νοῦς καί ἡ διάνοιά μας. ῾᾽Ελθέ καί σκήνωσον ἐν ἡμῖν καί καθάρισον ἡμᾶς ἀπό πάσης κηλῖδος᾽ λέμε στήν γνωστή προσευχή τοῦ ῾Βασιλεῦ Οὐράνιε᾽ ἀπευθυνόμενοι πρός τό Παράκλητον Πνεῦμα, ἐνῶ ὁ μεγάλος νηπτικός Διδάσκαλος τῆς ᾽Εκκλησίας ἅγιος Διάδοχος ἐπισημαίνει: ῾Νοῦν καθαρίσαι μόνου τοῦ ἁγίου Πνεύματός ἐστι᾽.

Καί τό ῞Αγιον Πνεῦμα ἔρχεται στόν ἐσωτερικό μας κόσμο μέ τήν συμμετοχή στά μυστήρια τῆς ᾽Εκκλησίας μας - ἰδίως στήν Θεία Εὐχαριστία, ὅταν βεβαίως ἐν μετανοίᾳ κανείς μετέχει σ᾽ αὐτήν - ἀλλά καί μέ ὅλη τήν προσπάθεια πού κάνουμε γιά νά τηρήσουμε τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, τίς ἐντολές τοῦ ᾽Ιησοῦ Χριστοῦ. ῎Ετσι π.χ. ὁ ἀγώνας γιά τήν ἀπόκρουση τῶν πονηρῶν λογισμῶν, (σκέψεων καί εἰκόνων), ὁ ἀγώνας γιά ἔλεγχο τῶν λόγων μας, (ἀκόμη καί στήν περίπτωση πού τά πάθη μας μᾶς ἐκβιάζουν νά ἀπαντήσουμε ὑβριστικά σέ ὑβριστική γιά μᾶς ἐπίθεση τῶν ἄλλων), ὁ ἀγώνας γιά μή διάπραξη ἁμαρτίας, (ἔστω κι ἄν οἱ ἐξωτερικές συνθῆκες εἶναι ῾ἰδανικές᾽ γιά κάτι τέτοιο), εἶναι στήν πραγματικότητα ἀγώνας νά κρατήσουμε σταθερά μέσα μας τό ῞Αγιον Πνεῦμα, ἄρα καί καθαρή τήν ψυχή μας.

Τό λιγότερο λοιπόν πού ἔχουμε νά κάνουμε, ἄν θέλουμε στ᾽ ἀλήθεια νά ζήσουμε τήν ᾽Ανάσταση τοῦ Κυρίου καί ὡς δική μας ἀνάσταση, εἶναι νά ἀξιοποιήσουμε ὅλες τίς εὐκαιρίες πού μᾶς προσφέρει ἡ ᾽Εκκλησία μας τήν ῾Εβδομάδα αὐτή. Κι αὐτό σημαίνει: τακτική συμμετοχή στίς διάφορες ἀκολουθίες, συμμετοχή στό μυστήριο τῆς μετανοίας, τήν ἐξομολόγηση, συμμετοχή στήν Θεία Εὐχαριστία, πρόσκληση γιά μεγαλύτερο αὐτοέλεγχο καί προσφορά στόν συνάνθρωπο.

῎Ας εὐχηθοῦμε λοιπόν νά μήν εἶναι ἡ Μ. ῾Εβδομάδα μία παρένθεση στήν ζωή μας. Νά μήν ἐπανέλθουμε δηλαδή μετά τό πέρας της καί πάλι στά ἴδια ἁμαρτήματα, καί πάλι στήν ρηχή πεζότητα τῆς ζωῆς μας. Θά ἦταν πραγματικά ἅγιο νά ἐπικαλούμαστε τόν Θεό νά γίνει ἡ Μεγάλη ῾Εβδομάδα μέ τήν ἰδιαίτερη χάρη πού εἶναι φορτισμένη, τό περιεχόμενο ὁλόκληρης τῆς ζωῆς μας. Αὐτό ἀπαιτεῖ ἄλλωστε καί ἡ φυσιολογία μας ὡς χριστιανῶν, ὡς μελῶν δηλαδή τοῦ Κυρίου ἀπό τήν ὥρα πού βαπτισθήκαμε καί χριστήκαμε στό ἅγιο ὄνομά Του.