Ο ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΗΡ ΗΜΩΝ ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ

«Κύριλλον ὑμνῶ τοῦ Κυρίου μου φίλον,

Καὶ Κυρίας πρόμαχον Ἀειπαρθένου.

Εὕρατο τυμβοχοὴν ἔνατον Κύριλλος ἐς ἦμαρ.

Θανών Kύριλλος της Aλεξάνδρου Πάπας,

Προς Kύριον μετήλθε πάντων Kυρίων».

(Υμνώ τον Κύριλλο, τον φίλο του Κυρίου μου και τον υπερασπιστή της Κυρίας Αειπαρθένου. Ετάφη ο Κύριλλος την ενάτη Ιουνίου. Πέθανε ο Κύριλλος ο Πάπας της Αλεξανδρείας και πήγε προς τον Κύριο ολων των Κυρίων).

«Ο Άγιος Κύριλλος έζησε επί βασιλείας Θεοδοσίου του Μικρού και γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια το 370 από εύπορους γονείς της ελληνικής κοινωνίας της πόλεως. Ανεψιός του αρχιεπισκόπου Αλεξανδρείας Θεοφίλου ο Κύριλλος, έλαβε μεγάλη θεολογική μόρφωση, ώστε έγινε κατόπιν διάδοχος του θείου του, στον αρχιεπισκοπικό θρόνο Αλεξανδρείας.

Όταν έγινε η Γ' Οικουμενική Σύνοδος το 431 στην Έφεσο, ο Κύριλλος υπήρξε πρόεδρος αυτής και συνετέλεσε να γκρεμιστούν οι κακοδοξίες του δυσσεβούς Νεστορίου, για το πρόσωπο της Υπεραγίας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου.

Με πολλά πνευματικά κατορθώματα στο ενεργητικό του, ο Κύριλλος παρέδωσε ειρηνικά το πνεύμα του στον Κύριο την 27η Ιουνίου του 444, αφού πατριάρχευσε για 32 περίπου χρόνια. Δικαίως ο Άγιος Αναστάσιος ο Σιναΐτης τον προσονόμασε «σφραγίδα των Πατέρων».

Να σημειώσουμε τέλος, ότι η μνήμη του Αγίου Κυρίλλου επαναλαμβάνεται και στις 18 Ιανουαρίου» (Ορθόδοξος Συναξαριστής).

Ο σοφός και μεγάλος Πατρολόγος καθηγητής μακαριστός Στυλιανός (μοναχός Γεράσιμος) Παπαδόπουλος, ο οποίος ασχολήθηκε επισταμένως με τον μεγάλο Πατέρα και Οικουμενικό Διδάσκαλο Κύριλλο, εκτιμά με συνοπτικό τρόπο ως εξής την προσφορά του στην Εκκλησία: «Ο Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας υπήρξε το ισχυρό θεολογικό πνεύμα, που χαριτώθηκε από τον Θεό να αντιμετωπίσει, με τεράστιες δυσκολίες αλλά και με επιτυχία, το θεμελιώδες πρόβλημα της χριστολογίας. Η προσφορά του αυτή τον ανέδειξε πατέρα και διδάσκαλο της εκκλησίας, φορέα του πρωτείου αληθείας. Κατά την στιγμή της μεγάλης κρίσεως για την εκκλησία, όταν δηλαδή αμφισβητήθηκε η πραγματική ενότητα των δύο φύσεων στο ενιαίο πρόσωπο του Χριστού, ο Κύριλλος κατέδειξε θεολογικά και την ενότητα των ασύγχυτων φύσεων και το ενιαίο πρόσωπο του Χριστού, αλήθειες που αποτελούν προϋπόθεση απόλυτη για την σωτηρία του ανθρώπου. Έτσι, ανήγειρε το οικοδόμημα που είχανε θεμελιώσει ο Μ. Αθανάσιος και οι Καππαδόκες Πατέρες».

Από όλον τον κανόνα του αγίου υμνογράφου Θεοφάνους που συνέγραψε για τον μεγάλο Πατέρα επιλέγουμε δύο ύμνους από την πρώτη ωδή, που συγκεφαλαιώνουν την όλη αγιασμένη πορεία του Κυρίλλου. «Γέμισες εξ ολοκλήρου από το σαν φωτιά φως του θείου Πνεύματος, Κύριλλε, γιατί φύλαξες τις εντολές του Χριστού, κι αφού καθαρίστηκες από τα πάθη σου έγινες πράγματι κατοικητήριο της υπερθέου Τριάδος». «Γεμάτος από ζήλο και παρρησία προς τον Θεό, ένδοξε Κύριλλε, διέλυσες με αψευδή τρόπο όλες τις ανοησίες των δυσσεβών αιρέσεων που μάχονταν τον Θεό ως προϊστάμενος της ορθοδοξίας».

Τι σημειώνει ο άγιος Θεοφάνης; Το τεράστιο αντιαιρετικό έργο του μεγάλου Πατρός πρώτον κατά των θεομάχων αιρετικών, γιατί έβλεπε ότι αλλοιώνουν την αληθινή εικόνα του Χριστού και της αγίας Τριάδος. Ζούσε τον Χριστό ο άγιος, η χάρη Του κατέτρωγε την ύπαρξή του – ως νέο Ηλία λόγω του ζήλου του τον χαρακτηρίζει ο υμνογράφος – γι’ αυτό και με μεγάλη δύναμη και θάρρος απέδειξε την παραφροσύνη και τα φληναφήματά τους. Λόγω μάλιστα της θέσης του ως αρχιεπίσκοπος ήταν εκείνος που έφερε την πρώτη ευθύνη στην Εκκλησία, συνεχίζοντας το έργο του Αγίου Αθανασίου και των Καππαδοκών Πατέρων, Βασιλείου, Γρηγορίου Θεολόγου, Γρηγορίου Νύσσης.  

Και δεύτερον, θεωρεί δεδομένη την αναφορά ο Θεοφάνης στις προϋποθέσεις του έργου του Κυρίλλου. Ποιες είναι αυτές; Ότι προκειμένου κανείς να διακρίνει την αλήθεια περί Χριστού του Θεού, μέσα μάλιστα στον ορυμαγδό των αιρετικών αποκλίσεων, απαιτείται ο φωτισμός του αγίου Πνεύματος. Μόνον εκείνος που καθοδηγείται από το Πνεύμα του Θεού που έλαβε και λαμβάνει στην Εκκλησία σε υπακοή προς την Αποστολική Παράδοση  μπορεί και να δει ορθά τις πνευματικές πραγματικότητες αλλά και να αντιμετωπίσει ό,τι τις αλλοιώνει, όταν μάλιστα έχει και τις ανθρώπινες ανάλογες δυνάμεις: νου διευρυμένο, γνώση της Αγίας Γραφής και της προγενέστερης από αυτόν Παράδοσης της Εκκλησίας, γνώση ακόμη και της φιλοσοφίας – πολύ σωστά έχει ειπωθεί ότι εκείνος ο θεολόγος που δεν γνωρίζει και την ανθρώπινη φιλοσοφία δυσκολεύεται να δει τι αποτελεί οικείο του Πνεύματος ή ξένο προς αυτό. Είναι αυτό που μαρτυρεί ο άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος στην Α΄ καθολική επιστολή του για τους αληθινά πιστούς στον Χριστό: «Εσείς έχετε λάβει από τον Χριστό το χρίσμα του Αγίου Πνεύματος και μένετε όλοι σταθεροί στην αληθινή γνώση».

Ο φωτισμός όμως του αγίου Πνεύματος δεν έρχεται με αυτόματο και τυχαίο τρόπο. Χρειάζεται ο πιστός να αποδύεται στον αγώνα καθάρσεως της καρδιάς του από ό,τι πονηρό και εμπαθές, όπως σημειώνει για τον άγιο Κύριλλο ο υμνογράφος, που σημαίνει ότι αγωνίζεται να τηρεί τις άγιες εντολές του Κυρίου. «Φύλαξ των εντολών του Χριστού» ήταν ο άγιος Κύριλλος και έτσι καταξιώθηκε να γίνει «ενδιαίτημα της υπερθέου Τριάδος». Ο άγιος υμνογράφος και μας ανοίγει τα μάτια για το έργο του μεγάλου Πατρός Κυρίλλου, αλλά και την καρδιά του που είχε ένοικο τον Κύριο. Γι’ αυτό και έγινε, λόγω και της πρόκλησης από τις τότε αιρέσεις, ο σπουδαιότερος κήρυκας της υπεραγίας Θεοτόκου. Δεν μπορεί κανείς να έχει ορθή εικόνα του Χριστού χωρίς να έχει την ορθή εικόνα και της Υπεραγίας Μητέρας Του. Ο Θεάνθρωπος Κύριος συμβαδίζει πάντοτε με τη Θεοτόκο Παναγία. Με τα λόγια και πάλι του Θεοφάνους: «Με δύναμη του νου και με φωτισμό της χάρης του Θεού θεολόγησες, μακάριε Κύριλλε, για την ομοούσιο Τριάδα και τον Υιό τον σαρκωμένο Θεό. Κι αφού φάνηκες υπέρμαχος της Θεοτόκου, τώρα δοξάζεσαι στα επουράνια» (ωδή θ΄).

Ίσως μία φράση του αγίου Θεοφάνους αποτελεί τη σύνοψη όλης της αγιοσύνης του Κυρίλλου με μοναδικό τρόπο: «Διαποιμάνθηκες ως πρόβατο από τον Χριστό και ποίμανες το ποίμνιό σου, Πάτερ, με τα ψυχότροφα λόγια σου» (ωδή ε΄).