«Η ταπεινοφροσύνη είναι ανώνυμη χάρη της ψυχής, η οποία
μπορεί να ονομαστεί μόνο από όσους την δοκίμασαν εκ πείρας. Είναι ανέκφραστος
πλούτος, ονομασία του Θεού, δωρεά του Θεού» (Άγιος Ιωάννης Κλίμακος, λόγ. κε΄ 3).
Θέλει πολλή προσοχή με την αρετή της ταπεινοφροσύνης.
Μπορεί να νομίζεις ότι την… κατέχεις, γιατί βλέπεις ίσως ότι είσαι απλός
άνθρωπος, μα τελικώς να δουλεύεις στον εγωισμό σου και τον Πονηρό διάβολο! Κι
αυτό γιατί η ταπεινοφροσύνη παρουσιάζεται με πολλά ενδύματα που
εξωτερικά και μόνο μοιάζουν μ’ αυτήν. Η ταπεινοσχημία για παράδειγμα και η
ταπεινολογία - μία υπόκριση δηλαδή συμπεριφοράς και λόγων που παραπέμπει στην
αληθινή εικόνα της - αποτελούν τις συνηθέστερες μορφές διαστροφής της. Δεν
είναι τυχαίο γι’ αυτό που ο μέγας Γέρων της εποχής μας όσιος Πορφύριος ο
καυσοκαλυβίτης συνήθιζε να λέγει όταν μιλούσε γι’ αυτήν: «να λέτε
η α γ ί α ταπείνωση, κι όχι απλώς ταπείνωση που μπορεί να
είναι και ψεύτικη».
Ακόμη και η αληθινή εικόνα της στη ζωή των αγίων ίσως να
μην αποτελεί αυτό που και πράγματι είναι – άλλο κάποια σημάδια της παρουσίας
της και άλλο η ίδια η ταπείνωση στον πυρήνα της! Κι αυτό για δύο λόγους:
Πρώτον, έχει πολλές διαβαθμίσεις: «άλλο πράγμα είναι το να ταπεινοφρονεί
κανείς, και άλλο το να αγωνίζεται να ταπεινοφρονεί, και άλλο το να επαινεί τον
ταπεινόφρονα» (18). Δεύτερον, αποτελεί ένδυμα της ίδιας της
θεότητας. Κι αυτό το δεύτερο κυρίως τονίζει ο όσιος: «είναι ανώνυμη χάρη της
ψυχής», λέει. Γιατί; Διότι φανερώνει την παρουσία του ίδιου του Θεού μέσα
στον άνθρωπο. Του Θεού που υπέρκειται όλων των ονομάτων, γι’ αυτό και είναι
ανώνυμος. Όταν μιλάμε λοιπόν για την ταπείνωση, μιλάμε τελικώς για τον ίδιο τον
Θεό, ο Οποίος είναι μεν αγάπη, αλλ’ είναι και ταπείνωση. Τα δύο αυτά πάνε
αδιάλυτα, γιατί Εκείνος μας τα αποκάλυψε. «Ο Θεός αγάπη εστί», και «μάθετε
απ’ ε μ ο ύ ότι πράος ειμι και ταπεινός τη καρδία». «Αγάπη και
ταπείνωση! Ιερό ζεύγος!» θα πει θαυμαστικά και πάλι ο όσιος Ιωάννης (36).
Οπότε μη ψάχνουμε να βρούμε αγάπη, όπως και όποια άλλη
αρετή, όπου ελλείπει η ταπείνωση: δεν υπάρχει. Κι όπου θεωρείται
παρούσα αποτελεί υποκρισία και πονηρία! «Βγάλε την ταπείνωση και όλα τα
κατορθώματά μας είναι άχρηστα!» (15).
Και το τελικό αποτέλεσμα; Μόλις αρχίζουμε και οσμιζόμαστε την αγία αυτή ταπείνωση, δηλαδή μόλις αρχίζει η ενεργής εμφάνιση του Κυρίου στη ζωή μας, καταπαύουν όλοι οι πειρασμοί! Φυγαδεύεται και ο ίδιος ο δαίμων! Ας θυμηθούμε τον λόγο του οσίου μεγάλου Αντωνίου: «Είδα απλωμένες στη γη όλες τις παγίδες του διαβόλου. Και τρόμαξα και στέναξα και είπα: Ποιος θα τις διέλθει χωρίς να πέσει μέσα; Κι άκουσα φωνή που μου έλεγε: Μόνον ο ταπεινόφρων!»
