(Παρουσίαση του βιβλίου "... δι' ἐμοῦ τοῦ ἁμαρτωλοῦ...", Ἱστορίες καινές καί παλαιές μέ φόντο τό πετραχήλι, από τον ομότιμο καθηγητή της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Μηνά Αλ. Αλεξιάδη, στο πλαίσιο της "Ενορίας εν δράσει" του ιερού ναού Ευαγγελιστρίας Πειραιώς, με συμπαρουσιαστές τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Κώου και Νισύρου κ. Ναθαναήλ και τον καθηγούμενο της Ι. Μονής Αγίου Γεωργίου Βασσών Καρπάθου Αρχιμ. π. Καλλίνικο Μαυρολέοντα, τη Δευτέρα 23η Οκτωβρίου 2017).
Ευχαριστώ θερμά
τον Πρωτοπρεσβύτερο συγγραφέα Γεώργιο Δορμπαράκη για την πρόσκλησή του να σας
μιλήσω απόψε για ένα βιβλίο με πολλά μηνύματα.
Ο
Αιδεσιμολογιότατος Γεώργιος Δορμπαράκης είναι διαπρεπής κληρικός και ιδιαίτερα
συγκροτημένος επιστήμων. Απόφοιτος, ως Πειραιώτης, της Ιωνιδείου Προτύπου
Σχολής, σπούδασε στη Θεολογική και τη Φιλοσοφική Σχολή του Εθνικού και
Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Έκανε διετείς μεταπτυχιακές σπουδές στον Τομέα
της Πατρολογίας της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έλαβε μέρος σε
πολλά Επιστημονικά Συνέδρια και Ειδικά Σεμινάρια. Συνέγραψε πολλά βιβλία
θεολογικού και πνευματικού περιεχομένου. Δημοσίευσε επίσης πλήθος άρθρων σε
περιοδικά και εξέδωσε δύο ποιητικές συλλογές.
«...δι' εμού του
αμαρτωλού: Ιστορίες καινές και παλαιές, με φόντο το πετραχήλι...» είναι ο
τίτλος του παρουσιαζομένου βιβλίου του, ενώ ο ίδιος αποτελεί τον πνευματικό
τροφοδότη του προσωπικού του ιστοτόπου «Ακολουθείν», «Του Ζωντανού Iστολογίου»,
με τον ευρηματικό τίτλο «Από την Εικονική Πραγματικότητα στην Πραγματική
Εικονικότητα», της «με … επίγνωση συν…οδοιπορίας», του «Διακονήματος» και
αρκετών άλλων ιστοτόπων.
Το βιβλίο αυτό
κυκλοφορήθηκε τον Μάιο του 2017 από τις εκδόσεις «Ακολουθείν» και είναι αφιερωμένο στον Αρχιμανδρίτη Καλλίνικο
Μαυρολέοντα, Ηγούμενο της Ιεράς Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Αγίου
Γεωργίου Βασσών Καρπάθου, «σπουδαίο τέκνο της ακριτικής και ηρωικής νήσου
Καρπάθου και γνήσιο φίλο των αγίων της Εκκλησίας», όπως «καρδιακά» τον
χαρακτηρίζει στην αφιερωματική προς εκείνον σελίδα ο συγγραφέας.
Πρόκειται για μια
πολύ ενδιαφέρουσα ανθολογία εξομολογητικών καταθέσεων, προσωπικών εμπειριών του
ιδίου, με στόχο τη χριστιανική διδαχή και σκοπό τη διακονία στο όνομα του
Υψίστου. Ο ίδιος στον πρόλογό του τις περιγράφει ως «αληθινές ιστορίες, οι
οποίες διαδραματίστηκαν είτε στα παλαιά χρόνια είτε στα νεώτερα, της εποχής
μας, άλλες σε σχέση με εμάς άλλες σε σχέση με άλλους αδελφούς… με απώτερο σκοπό
να υπάρξει ωφέλεια».
Ο τίτλος «…δι’
εμού του αμαρτωλού» είναι δανεισμένος από την καταληκτική φράση της
συγχωρητικής ευχής που διαβάζει ο ιερέας στο τέλος της ακολουθίας του μυστηρίου
της μετανοίας. Και το μυστήριο αυτό υπαινίσσεται και η φράση του υπότιτλου «με
φόντο το πετραχήλι», καθώς αποτελεί το πλαίσιο και το σημείο αναφοράς των
περισσοτέρων ιστοριών. «Αληθινές ιστορίες με μυθοπλαστική διάθεση» ή, όπως τις
χαρακτήρισε σε άλλο, παρόμοιο βιβλίο του συγγραφέα ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης
Προικοννήσου κ. Ιωσήφ (Χαρκιολάκης) (σελ 13): «Ιστορίες αρχαίες αλλά και
σύγχρονες. Σημερινές. Διαχρονικές. Δικές μας! Αληθινές πέρα για πέρα.! Και
μαστορικά καταστρωμένες σαν παραμύθι. Δηλαδή παραμυθία. Τουτέστιν, παρηγοριά!
Ένα φως που λαμπρύνει, θερμαίνει, ζωογονεί και καίει…»
Κι ενώ ο
συγγραφέας, αιδεσιμολογιότατος Γεώργιος απευθύνεται σε όλους, το κοινό, θα
έλεγα, είναι κάπως συγκεκριμένο, με την έννοια ότι είναι ορθόδοξο, ένα κοινό
αφιερωμένο στον Ιησού Χριστό, μυημένο στα χριστιανικά μυστήρια και πρόθυμο να
διακονήσει μέσω της Εκκλησίας και της Θείας Κοινωνίας, τη χάρη του Θεού.
Το βιβλίο χωρίζεται σε δύο μέρη: το πρώτο
μέρος τιτλοφορείται «Ιστορίες καινές», ενώ το δεύτερο «Ιστορίες παλαιές».
Οι «Ιστορίες
καινές» συνθέτουν το μεγαλύτερο μέρους του βιβλίου, καθώς καταλαμβάνουν περίπου
200 σελίδες, ενώ το υπόλοιπο 50 σελίδες. Πρόκειται για 25 αυτοτελείς αληθινές
εξομολογήσεις (πρώτο μέρος) πλαισιωμένες με μυθοπλαστικά στοιχεία, καθεμιά από
τις οποίες φέρει τον δικό της τίτλο, σαν να ήταν διαφορετικά επεισόδια
τηλεοπτικής σειράς.
Βέβαια, είναι
πολύ δύσκολο σε μια παρουσίαση να αναφερθώ σε όλες τις συγκεκριμένες ιστορίες.
Εξ άλλου, σκοπός μου είναι να σας δώσω το ερέθισμα για να διαβάσετε μόνοι σας
τις διηγήσεις αυτές, για να τις βιώσει ο καθένας ή η καθεμιά με τον δικό
του/της προσωπικό τρόπο. Για τον λόγο αυτόν η παρουσίασή μου θα περιοριστεί σε
ορισμένες επιλογές, όσο κι αν η κάθε επιλογή έχει υποκειμενικό χαρακτήρα.
Άλλωστε, η προσωπική ανάγνωση είναι έργο που συντελείται στον νου κάθε
αναγνώστη ή αναγνώστριας και είναι εκείνη που έχει και φέρει τη μεγαλύτερη, αν
όχι τη μοναδική, αξία. Ενέχει και η αναγνωστική διαδικασία το στοιχείο της
προσωπικής ελευθερίας, όπως η ίδια η εξομολόγηση, για την οποία ο πατήρ
Γεώργιος υπογραμμίζει εμφατικά ότι «είναι το μυστήριο της Εκκλησίας που
προϋποθέτει την ελεύθερη βούληση του ανθρώπου» (σ. 18).
Από κάθε κείμενο
αναβλύζει ένα μήνυμα, θεάρεστο, φιλάνθρωπο, σωτήριο, και όλα τα μηνύματα μαζί
λειτουργούν ως συνισταμένες, ως παράδρομοι, με συνιστώσα και κυρίαρχη οδό «την
οδό του Κυρίου την στενήν και τεθλιμμένην, που άγει στη ζωή» (σ.14).
Στον «Πολυσέλιδο»
(σ. 43), έναν άνθρωπο που γεννούσε μεγάλο σεβασμό ως αγωνιστής που πάλευε με
την πίστη και επιζητούσε να βρίσκεται πάνω στο θέλημα του Κυρίου,
συνειδητοποιούμε ότι η «εξομολόγηση, ως μυστήριο της μετανοίας, προϋποθέτει τη
μετάνοια ως συναίσθηση των αμαρτιών … και την στροφή στον Χριστό με ανδρεία και
αγάπη». Τα πολλά λόγια, με τα οποία προσπαθούμε να περιγράψουμε ή να
αιτιολογήσουμε τα κρίματά μας, μας απομακρύνουν από τον θείο προορισμό μας.
«Δεν χρειάζονται πολλά λόγια στην εξομολόγηση… τα πολλά λόγια περικλείουν έναν
καλυμμένο εγωισμό, γιατί κρύβουν από πίσω μια διάθεση δικαιολόγησης των
πονηριών μας και των παθών που μας ταλαιπωρούν…. Σε τρία λεπτά μπορεί να πεις
κανείς τις αμαρτίες όλου του κόσμου», είχε πει ένας σοφός. Η πολύλογη ανάλυση
μοιάζει με παγίδευμα του Πονηρού στη διαρκή ενασχόληση με τις αμαρτίες.
Και η εξομολόγηση
είναι καθήκον και υποχρέωση όλων προς τον εαυτό μας, ακόμα και εκείνων που
υπηρετούν τον Θεό στον ιερό τόπο του Αγίου Όρους. Στην ιστορία «Σαν την εποχή
των αγίων Πατέρων…» ένας Γέροντας του ιερού βουνού προσέρχεται στον ιερέα του
ναού για να λάβει την ευχή της εξομολόγησης με μόνο επιχείρημα ότι «Όλοι μας, από
τον πιο μικρό έως τον πιο μεγάλο αμαρτάνουμε, είτε με λόγια είτε με τα έργα
είτε και με τους λογισμούς μας… αναμάρτητος είναι μόνον ο Κύριός μας» (σ.55). Η
εξομολόγηση είναι ανάγκη που τη νιώθεις έσωθεν, που αναβλύζει από την ψυχή και
ζητά ικανοποίηση. Πολύ περισσότερο όταν πλησιάζει ο θάνατος και ετοιμάζεται να
κρούσει τη θύρα της προσωπικής μας ζωής.
Η ιστορία με «Το…
κεράκι» αποδεικνύει την απειρία της αγάπης του Χριστού. Γιατί το ελάχιστο καλό
που κάνουμε «το παίρνει ο Κύριος και το πολλαπλασιάζει με τρόπο που το κάνει να
μοιάζει ατίμητο». Σαν τον λόγο του Αγίου Προρφυρίου «στα μηδενικά της ζωής μας
ο Κύριος, όταν δει το παραμικρό θετικό, βάζει μπροστά του το ένα και τα κάνει
τεράστια και αξιοτίμητα» (σ.62).
Πάμε στην
εξομολόγηση με τίτλο «Την … έκαψε την επιστολή». Πρόκειται για μια επιστολή του
Αποστόλου Παύλου, στην οποία περιγράφεται η θέση του για τη γυναίκα, ότι δεν
πρέπει να μιλάει στην Εκκλησία, να ρωτάει ό,τι θέλει τον άνδρα της στο σπίτι,
να έχει ακόμα καλυμμένο το κεφάλι της, λόγια που κάνουν έναν πιστό της εποχής
μας να παραξενεύεται και να απορεί πώς είναι δυνατόν να επιβιώσει μια τέτοια
θέση στις μέρες μας και μάλιστα θέση που δείχνει φανερά υποτίμηση στις γυναίκες
και δεν ταιριάζει με τον λόγο του θεού. Στο σημείο αυτό θυμίζει τη γνωστή
δημοσιογραφική τακτική, κατά την οποία ένας λόγος αποσπάται αυθαίρετα από το
πλαίσιο στο οποίο λέγεται, απομονώνεται και παρερμηνεύεται. Ο λόγος του
Αποστόλου Παύλου αποκτά νόημα και περιεχόμενο μόνο όταν εκληφθεί στο περιβάλλον
στο οποίο ειπώθηκε: «είχε αναφανεί συγκεκριμένο πρόβλημα στην Κόρινθο…. Μέσα
στην Εκκλησία παρουσιάστηκε κίνημα των γυναικών, που τινάζοντας ξέπλεκα τα
μαλλιά τους (ξετσίπωτες, θα λέγαμε σήμερα) ζητούσαν με φίλαρχο τρόπο να
υποτάξουν τους πάντες. Να είναι αυτές κεφαλές όλων. Καταλύονταν έτσι η
ιεραρχημένη δομή της Εκκλησίας. Αλλοιωνόταν η διδασκαλία της». Επομένως, ο
λόγος του Αποστόλου Παύλου είχε σκοπό να συνετίσει τις γυναίκες, «να
κατανοήσουν ότι υπερέβησαν τα όρια, ότι ξεφεύγουν από την πίστη, ότι κινούνται
με κοσμικά και όχι χριστιανικά κριτήρια». Πρόκειται για το γνωστό και
διαχρονικό ζήτημα της ανθρώπινης αλαζονείας, που, όπως όλοι γνωρίζουμε,
ευθύνεται για πολλά κακά που βιώνουμε στις μέρες μας, για κάθε μορφής πόλεμο.
«Όχι ο …άγιος
πρώτα», είναι μια άλλη εξομολόγηση με πολύ σπουδαίο μήνυμα για τη ζωή του
ανθρώπου. Μια γυναίκα παραμέλησε τα καθήκοντα προς την οικογένεια, για να
φροντίσει την καθαριότητα του εν κόσμω οίκου του Θεού, μιας εκκλησίας. Άφησε
νηστικά τα παιδιά της και τον άνδρα της και τους έβαλε σε πειρασμό να φερθούν
με αγανάκτηση εις βάρος της και να της απευθύνουν ένα σοβαρό κατηγορητήριο.
Αλλά τα πράγματα ήταν πιο απλά, δεν χρειαζόταν να αναστατωθεί κανένας, «διότι ο
Θεός και οι άγιοι ικανοποιούνται και χαίρονται, όταν βρισκόμαστε πρώτα από όλα
στη διακονία και την υπηρεσία των συνανθρώπων μας. Και πρώτοι συνάνθρωποί μας
είναι οι δικοί μας, η οικογένειά μας». Όπως είπε και ο άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος
«αγαπούμε τον Θεό από το πώς αγαπούμε τον συνάνθρωπό μας». «Όταν θέλουμε να
εκφράσουμε την αγάπη μας σ’ Εκείνον, Εκείνος μας στρέφει στον συνάνθρωπό μας».
Για αποκατάσταση της προσωπική μας ηρεμίας αρκεί η μετάνοια και η αίτηση
συγνώμης, που θα είναι «το σφουγγάρι που θα σβήσει την όποια αμαρτία» (σ.92).
Διαχρονικά είναι
τα μηνύματα και της εξομολόγησης με τίτλο «Επίσκεψη πολλαπλώς… ωφέλιμη»
(σ.101).
• Αυτός ο κόσμος θέλει τον Χριστό, αλλά
πολλές φορές παρουσιάζεται στην καθημερινότητα ως αρνητής του.
• Η εξομολόγηση έχει αξία όταν υπάρχει
μετάνοια και μετάνοια υπάρχει μόνο όταν συνοδεύεται από απόφαση αλλαγής και διόρθωσης.
• Δεν πρέπει να σπεύδουμε να βγάζουμε
καταδικαστικές αποφάσεις. Πολλά πράγματα φαίνονται αρνητικά, πολλά τα
ελλείματα, αλλά ο αληθινός κριτής είναι μόνο ο Θεός μας.
• Εξομολόγηση σημαίνει έκφραση,
εξωτερίκευση και αποκάλυψη των δικών αμαρτημάτων, όχι έκθεση των σφαλμάτων των
συνανθρώπων μας με τους οποίους αντιδικούμε.
Ο πατήρ Γεώργιος
Δορμπαράκης θίγει και ένα άλλο πολύ σημαντικό ζήτημα που έχει γίνει φαινόμενο
στις μέρες μας. Πρόκειται για την επαγγελματοποίηση της ιεροσύνης, την
εκμετάλλευση της θρησκείας για την έξοδο από τη δυστυχία της ανεργίας (Βλ. σελ
128-129). Μια διάθεση που μαρτυρεί την «ανεπίγνωστη πορεία» του σημερινού
ανθρώπου, την άγνοια και την επιπολαιότητά του, που διακυβεύει ακόμα και την
πίστη του.
Στη συνέχεια
θίγεται ένα άλλο φαινόμενο στη σημερινή εποχή, που αποτελεί και οξύ κοινωνικό
θέμα, την αύξηση των διαζυγίων, κυρίως αυτών για ασήμαντους λόγους. Και είναι
ασήμαντοι όταν, προκειμένου να ελέγξει μια τέτοια απόφαση κάποιος, είναι αρκετό
να αναλογιστεί τα αρνητικά και θετικά του συντρόφου του και της οικογένειάς
του, να προβεί σε μια αξιολογική απαρίθμηση. Γιατί μπορεί ο έρωτας να είναι σαν
την μπαταρία, να έχει δηλαδή ημερομηνία λήξεως, αλλά η αγάπη και το ενδιαφέρον
είναι αυτά που στηρίζουν τη σχέση. «Κανονικά, η σχέση του ζευγαριού πρέπει να
είναι το αντικείμενο της καθημερινής φροντίδας κάθε μέλους… γιατί η σχέση δεν
είναι απλώς μια συνύπαρξη. Αποτελεί μυστήριο που εικονίζει τη σχέση του Χριστού
με την Εκκλησία» (σ.162-3).
Και παρακάτω,
στην ιστορία με τίτλο «Ο αυστηρός νεαρός παπάς», ο πατήρ Γεώργιος Δορμπαράκης,
με πλήρη επίγνωση του ιερατικού του χρέους αναστοχάζεται την ευθύνη των εν
κόσμω υπηρετών του Κυρίου. Τονίζει την ανάγκη που έχουν και οι ίδιοι να τους
φωτίζει ο Κύριος για το υψηλό χρέος που έχουν αναλάβει. Και συνδέεται με την
ιστορία «Επίσκεψη πολλαπλώς… ωφέλιμη», όπου γίνεται λόγος για την ευθύνη των
κληρικών στο θέμα της άγνοιας που έχουν οι χριστιανοί τόσο σε θέματα πίστεως
όσο και σε θέματα πρακτικά, πλην όμως σωτήρια. Ερωτήματα που πρέπει να
ταλανίζουν κάθε συνειδητοποιημένο ιερωμένο, με επίγνωση του χρέους του απέναντι
στο ποίμνιό του. (σ. 107): «Τους λέμε πώς γίνεται η σωστή εξομολόγηση; Τους
καθοδηγούμε…; Τους εξηγήσαμε τι σπουδαίο πράγμα είναι το άνοιγμα της ψυχής του
ανθρώπου σε έναν συνάνθρωπο, ο οποίος μάλιστα έχει τη δοσμένη από το Κύριο
εξουσία του «αφιέναι αμαρτίας»;». Θέματα σημαντικά που χρήζουν ιδιαίτερη
συζήτηση σε ιδιαίτερη ιερατική σύναξη και όχι μόνο μια φορά.
Και κάπως έτσι
τελειώνουν οι «καινές ιστορίες». Ακολουθούν οι «παλαιές ιστορίες», με πρώτη την
αναφορά στις ανθρώπινες αδυναμίες που επιλέγουν να υπηρετήσουν τον ύψιστο με
μοναστική ζωή. Την πάλη με τους σαρκικούς πειρασμούς, όταν έρχονται με ποικίλες
αφορμές και μορφές, σαν επαπειλούμενη σπάθη, σαν «ξίφος που χτυπά κατάστηθα»
(σ.224).
Για να προτείνει
στη επόμενη ιστορία, «Οι βλασφημίες του καλόγερου!», την μία και μοναδική λύση,
την περιφρόνηση των πειρασμών. Τη θεώρηση των αμαρτημάτων και των κακών
λογισμών ως ενέργειες του κακού δαίμονα, του δαίμονα της βλασφημίας που
«υπάρχει κι επιτίθεται σε κάθε άνθρωπο του θεού που θέλει να βαδίζει σωστά
σύμφωνα με το άγιο θέλημα Εκείνου» (σ.238). Τη σκέψη ότι ο «καρδιογνώστης
Κύριος γνωρίζει καλά ότι δεν είναι δικά μας αυτού του είδους τα λόγια και οι
σκέψεις, αλλά των εχθρών μας, των πονηρών δαιμόνων. … Η μόνη στάση η πλήρης
περιφρόνηση. Να μη του δίνει κανείς απολύτως καμία σημασία».
Και τελειώνει το
δεύτερο μέρος με την «Αληθινή εξομολόγηση», την εξομολόγηση ενός πρώην ληστή
που πήγε να γίνει μοναχός, ενός ανθρώπου με απόλυτο το αίσθημα της μετάνοιας
που δεν δίστασε να εξομολογηθεί τα κρίματά του εμπρός σε όλους ένα - ένα
χωριστά. Και χάρη στην εξομολόγηση πέτυχε την άφεση των αμαρτιών του.
Κάπου εδώ
τελειώνει αυτό το βιβλίο, το ανθολόγιο ανθρώπινων ιστοριών που προσπαθούν να
οδεύσουν προς τον Κύριο και αγωνίζονται τον δικό τους προσωπικό αγώνα, ακόμα
και με δράμα ψυχής.
Δεν βρίσκω άλλα
λόγια πιο εύστοχα και κατάλληλα για τον επίλογο της παρουσίασης ενός τέτοιου
βιβλίου από τον επίλογο του προλόγου του ίδιου του συγγραφέα, ο οποίος μιλώντας
σε πληθυντικό και απευθυνόμενος σε πληθυντικό τονίζει τον μονόδρομο της
σωτηρίας: (σελ.13) «...Ευχή μας, η όποια ιστορία να μας ωθήσει -είτε με τον ένα
είτε με τον άλλον τρόπο που βλέπουμε να κάνει και η Εκκλησία μας- προς την οδό
του Κυρίου "την στενήν και τεθλιμμένην", η οποία όμως άγει στη ζωή:
είτε δηλαδή με τη μίμηση των καλών και ενάρετων προτύπων που αναφέρονται σε
πολλές ιστορίες, είτε με την απομάκρυνση από τα αρνητικά στοιχεία των κακών
προτύπων που και αυτά περιγράφονται σ' αυτές».
Θα ήθελα να μου
επιτραπεί να κλείσω με τρία επιμύθια. Το πρώτο που σχετίζεται με την ανθρώπινη
αδυναμία των σχολίων και των κατακρίσεων για τους συνανθρώπους μας, είναι
χαρακτηριστικό γνώρισμα από τα αρχαία χρόνια μέχρι σήμερα. Και αναφέρομαι στον
λόγο αρχαίων Ελλήνων Φιλοσόφων, που έλεγαν: «Οι μεγάλοι άνθρωποι σχολιάζουν
ιδέες, οι συνήθεις γεγονότα, οι ασήμαντοι τους άλλους». Κι όταν αναφέρονται οι
μεγάλοι Φιλόσοφοι της Αρχαιότητας στους μεγάλους ανθρώπους, δεν εννοούν βέβαια
τους πνευματικά κορυφαίους ή αυτούς που έχουν υψηλά αξιώματα. Εννοούν τους
ανθρώπους που έχουν μεγάλη ψυχική
γαλήνη, καρδιά και ταπείνωση. Γιατί για να είσαι μεγάλος, δεν χρειάζεται να
έχεις μόνο περγαμηνές. Αρκεί να έχεις μεγάλη ψυχή, στο να αγκαλιάζεις όλους
τους ανθρώπους, με βάση τα χριστιανικά διδάγματα, για τα οποία το βιβλίο του
πατρός Γεωργίου Δορμπαράκη δίνει εντυπωσιακά μηνύματα. Γι’ αυτό τον συγχαίρω
από καρδιάς, έχει, νομίζω, τον καθολικό έπαινο για τη συγγραφική του δράση και
τη συγκροτημένη προσωπικότητά του.
Το δεύτερο
επιμύθιο αναφέρεται στους συνομιλητές μου. Τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Κώου
και Νισύρου κύριο Ναθαναήλ, που λαμπρύνει με όλη τη δράση του τη Μητρόπολή του,
πετράδι χρυσό της Ιεραρχίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου, άριστο μεταπτυχιακό
φοιτητή μου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και υποψήφιο διδάκτορά μου στο Τμήμα
Φιλολογίας, και τον Πανοσιολογιότατο Αρχιμανδρίτη Καλλίνικο, που «αναπτύσσει
πολυποίκιλη και ζηλευτή δραστηριότητα στην κοινωνία της Καρπάθου και έξω από
αυτή, όπως είπα παλαιότερα και το έχω γράψει στο περιοδικό «Δωδεκάνησος». Γι’
αυτό δικαίως ο πατήρ Γεώργιος Δορμπαράκης του αφιέρωσε το τελευταίο βιβλίο του.
Και το τρίτο
επιμύθιο σχετίζεται με την εξαιρετικά
σημαντική, πολυεπίπεδη δραστηριότητα των κληρικών της Ενορίας του Ιερού Ναού
Ευαγγελιστρίας Πειραιά. Τους συγχαίρω όλους θερμά και τους εύχομαι καλή δύναμη,
για να συνεχίζουν.
