«Είπεν ένας γέρων:
- Η πνευματική ζωή χρήζει υπομονής, σταθεράς υπομονής. Ο άνθρωπος παθαίνει
μεταβολές, αλλοιώσεις. Από την μίαν ημέραν εις την άλλην» (Αρχιμ.
Ιωαννικίου Κοτσώνη, Αθωνικόν Γεροντικόν).
Ο λόγος του Γέροντος του Όρους εκφράζει μία βαθύτατη
αλήθεια, ίσως τη βαθύτερη μετά την πτώση του ανθρώπου στην αμαρτία, περί του
ιδίου του ανθρώπου. Ποια είναι αυτή; Ότι τίποτε ανθρώπινο, τίποτε γενικότερα
μέσα στον κόσμο, δεν είναι αναλλοίωτο και σταθερό. Πρόκειται περί διαπιστώσεως
και της φυσικής επιστήμης που τόσο έχει εξελιχθεί στην εποχή μας, αλλά και των
ανθρωπιστικών λεγομένων επιστημών όταν αναφέρονται στον άνθρωπο: κάθε τι στον
κόσμο, φυσικό, βιολογικό, ψυχικό, πνευματικό υπόκειται σε αλλοιώσεις και
μεταβολές. Αυτό που σήμερα θεωρείται σταθερό και ακλόνητο, αύριο έχει παρέλθει
γιατί πέρασε από πάνω του η φθορά που χαρακτηρίζει όλο το κοσμικό γίγνεσθαι!
Ακόμη κι αυτός ο ήλιος που αποτελεί την «πηγή» της ζωής για τη γη μας, όπως και
κάθε άλλο αστέρι και ουράνιο σώμα, είναι με ημερομηνία λήξεως. Οι αστρονόμοι
έχουν επαρκώς εξηγήσει την πορεία του: θα έλθει η εποχή μετά από κάποια, «απέραντα»
για εμάς χρόνια, που θα αερώσει η πυκνότητά του, θα γίνει ερυθρός γίγαντας, θα…
τελειώσει, και μαζί με αυτόν και ό,τι εξαρτάται από αυτόν, όπως είναι και η
δική μας «σταθερά», η γη! Ναι, ο κόσμος μας τελειώνει με μαθηματική ακρίβεια κι
είναι γνωστό τούτο σε όλους.
Μπορεί στον αρχαίο κόσμο με τη μικρή τεχνολογική τότε
εξέλιξη η αλήθεια αυτή να φαινόταν αδιανόητη – ο αρχαίος ελληνικός κόσμος
πίστευε στην αιωνιότητα του κόσμου μέσα στον οποίο στο ανώτερο κομμάτι ως την
κορυφή μίας πυραμίδας βρίσκονταν οι «θεοί» - όμως σήμερα τούτο δεν ισχύει
ασφαλώς, αλλά και δεν ίσχυε απαρχής και για τους πιστούς στον Ιουδαϊσμό, πολύ
περισσότερο έπειτα στον χριστιανισμό. Διότι ο αποκαλυπτικός λόγος της Γραφής καταρχήν
αναφερόταν στον Δημιουργό Θεό, ο Οποίος τα πάντα «εποίησεν εξ ουκ όντων» και
συνεχίζει άχρι της βουλήσεως Εκείνου να διακρατεί και να διακυβερνά τα σύμπαντα
με τον λόγο Του, δηλαδή με την άκτιστη ενέργειά Του. Κι αυτό σημαίνει ότι η
φθαρτότητα αποτελεί στοιχείο της κτιστότητας - μόνον ο Δημιουργός Θεός είναι
άκτιστος ως η πηγή της ζωής: «Εγώ ειμι ο Ων», οπότε το τέλος του κόσμου μπορεί
να έλθει ανά πάσα στιγμή, όταν ο Κύριος κρίνει ότι αυτό είναι προς το συμφέρον
του. Η μνημόνευση και μόνον ενός συγκεκριμένου χωρίου από τον προφήτη Δαυίδ, το
οποίο μνημονεύει και απόστολος Παύλος, είναι αρκετή: «Εσύ, Κύριε, αρχικά
στερέωσες τη γη κι έργο δικό σου είναι οι ουρανοί. Αυτοί θα εξαφανιστούν, ενώ
εσύ αιώνια παραμένεις. Τα πάντα θα παλιώσουν σαν ρούχο. Σαν μανδύα θα τους
τυλίξεις, και θ’ αλλάξουν. Εσύ όμως παραμένεις πάντα ο ίδιος, τα χρόνια σου
ποτέ δεν θα τελειώσουν» (Εβρ. 1, 10-12). Και βεβαίως δεν μνημονεύουμε τον ίδιο
τον λόγο του ενανθρωπήσαντος Θεού μας, ο Οποίος οριστικά απεκάλυψε: «Ο ουρανός
και η γη παρελεύσονται, οι δε λόγοι μου ου μη παρέλθωσι», τα πάντα τελειώνουν
εκτός Εκείνου και του αιώνιου λόγου Του!
Σπεύδουμε να σημειώσουμε όμως ότι κατά τη Γραφή το τέλος
αυτό δεν ταυτίζεται με την εξαφάνιση του κόσμου, αλλά με την αλλαγή του, όπως
τη θέλει ο Θεός, διότι «καινούς ουρανούς και καινήν γην προσδοκώμεν» - ο Θεός
τελικώς ποτέ δεν καταστρέφει τη δημιουργία Του. Ακόμη και ο θάνατος που εισήλθε
στην ανθρωπότητα ως ο καρπός της ανταρσίας του ανθρώπου απέναντι στον Πατέρα
και Δημιουργό του, ακόμη κι αυτός είναι μία προσωρινή κατάσταση, όπως το έδειξε
ο ερχομός του Κυρίου Ιησού Χριστού, ο Οποίος ήλθε «ίνα ζωήν έχωσιν οι άνθρωποι
και περισσόν έχωσιν» - η ζωή είναι αυτή που κρατάει και θα κρατάει εσαεί το
«λάβαρο» της νίκης, η Ανάστασή Του το πιστοποίησε περίτρανα!
Λοιπόν, για να επανέλθουμε, τα πάντα αλλοιώνονται και
μεταβάλλονται, και ο ίδιος ο άνθρωπος, «από την μίαν ημέραν εις την άλλην»,
συνεπώς η μόνη λύση και διέξοδος, η μόνη κυριολεκτικώς «θύρα», είναι η αναφορά
στον αιώνιο Θεό και τον λόγο Του, η προσκόλλησή μας σε Αυτόν, η επιμονή και η
υπομονή να μένουμε εν Αυτώ! Ο λόγος του αγίου και σοφού Γέροντος έρχεται με την
απλότητά του να δείξει αυτήν την πραγματικότητα. Και να μένουμε εν Αυτώ με
σταθερή υπομονή, που σημαίνει μέσα από όλες τις αντιξοότητες και τις εναλλαγές,
σημαίνει ο τρεπτός νους μας να μένει εκεί που αδιάκοπα μας παραπέμπουν οι άγιες
εντολές του Κυρίου. Οι εντολές Αυτού περικλείουν τον Ίδιο και την αιωνιότητά
Του – «η εντολή Αυτού ζωή αιώνιός εστι» -, οπότε και η εν χάριτι εμμονή μας σ’
αυτές αποτελεί στην ουσία την ενεργοποίηση της μεγαλύτερης δωρεάς Του να «μένουμε
μέσα σ’ Εκείνον και Εκείνος μέσα σ’ εμάς», να λειτουργούμε ως μέλη του σώματός
Του της Εκκλησίας. «Ο τηρών τας εντολάς του Θεού εν τω Θεώ μένει και ο Θεός εν
Αυτώ». Μέσα σ’ έναν λοιπόν κόσμο που σπαράσσεται μέσα στα πάθη του και τις διαρκείς
μεταβολές του, ο χριστιανός έχει βρει, βρίσκει διαρκώς, το μόνο απόλυτο και
σταθερό σημείο, την πηγή της ζωής, την αιωνιότητα, τον μόνο Πιστό!
Και βεβαίως τα πάθη μας σταθερά δυστυχώς μας αποπροσανατολίζουν
σπρώχνοντάς μας βίαια συχνά εκτός του σταθερού «εδάφους» - ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος
λέει μεταξύ άλλων ότι το να κρατήσει κανείς σταθερά τον νου του στον Θεό
συνιστά μεγαλύτερο «κατόρθωμα» από το να περιορίσει κανείς και την ίδια τη
θάλασσα! - όμως η διαρκής έγνοια να μένουμε σ’ Αυτόν και η εκζήτηση της χάρης
Του ακριβώς για να μην Τον χάνουμε ή όταν Τον «χάνουμε» να επανερχόμαστε διά της
θερμής μετανοίας μας, μας κάνει τελικώς να είμαστε σε μία σχετικά ισορροπημένη
κατάσταση, όπως βλέπουμε τούτο στον βίο όλων των αγίων μας. Οι εκτός της πίστεως
σαν καρυδότσουφλα άγονται και φέρονται από τα κύματα της θάλασσας των παθών του
κόσμου, οι αγωνιζόμενοι στην πίστη βρίσκονται μέσα στο υπερωκεάνειο της αγκαλιάς
του Χριστού, κρατώντας κολλημένα, όσο είναι δυνατόν, τα «πόδια της ψυχής» τους στον
βράχο των αγίων Του εντολών. «Εκολλήθη η ψυχή μου οπίσω μου», ακούγεται η
σωτήρια κραυγή του πιστού ανθρώπου, όπως και «οι οφθαλμοί μου διά παντός προς τον
Κύριον». Να μη χάνουμε την όραση του Κυρίου, δηλαδή να μπορούμε να «διαβάζουμε»
την παρουσία Του στα πάντα και σ’ Αυτόν να ρίχνουμε την καρδιά μας, είναι η
οδός που κάνει τη ζωή μας σ’ αυτόν τον κόσμο όχι μόνον υποφερτή, αλλά και
τελικώς ένα μικρό κομμάτι του Παραδείσου.
