«Ένας αδελφός είπε
στον αββά Σισώη: “Πώς δεν φεύγουν τα πάθη από μένα;” Του λέγει ο γέρων: “Τα
σκεύη τους είναι μέσα σου. Δώσε τους την άδεια να τα πάρουν και φεύγουν”»
(Γεροντικό, Αββάς Σισώης ο μεγάλος).
Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα λόγια του Γεροντικού
που ανάγεται στον μεγάλο όσιο αββά Σισώη – πενήντα ένα λόγια και περιστατικά
αναφέρονται στο Γεροντικό γι’ αυτόν. Κι αυτό γιατί κάνει λόγο όχι μόνο για τα
πάθη: τον εγωισμό και τα παρακλάδια του˙ τη φιληδονία, τη φιλαργυρία και τη
φιλοδοξία, που ως διεστραμμένες δυνάμεις της ψυχής δεν αφήνουν χώρο σ’ αυτήν για να σκηνώσει η
χάρη του Θεού – ας θυμηθούμε ότι κατά τον άλλο μεγάλο αββά Ποιμένα «τα πάθη
αποτελούν τείχος χάλκινο που μας χωρίζει από τον Θεό» - αλλά κυρίως κάνει λόγο
για την α ι τ ί α που αυτά λειτουργούν κατά τρόπο καταναγκαστικό
σχεδόν ώστε ο άνθρωπος τελικώς να νιώθει και να είναι υπόδουλός τους. Μη
ξεχνάμε τον λόγο του αποστόλου Πέτρου ότι «σε ό,τι κανείς έχει ηττηθεί σ’ αυτό
και έχει υποδουλωθεί».
Κι αυτό που θέτει ο πιστός αδελφός στον μεγάλο αββά
περιγράφει την οδυνηρή και θεωρούμενη ανεξήγητη κατάσταση: πώς κι ένας βαπτισμένος
χριστιανός, που έχει γίνει μέλος του Χριστού και συνεπώς η χάρη Του ενεργεί μέσα
στην αδυναμία του, δεν μπορεί να ξεφύγει από την επήρεια αυτή; Η διδασκαλία της
Εκκλησίας αυτό κηρύσσει: ο αδύναμος και υποταγμένος στα πάθη άνθρωπος αδυνατεί
να τα υπερβεί όσο είναι αβάπτιστος˙ ο βαπτισμένος ως μέλος του Σώματος του Χριστού
παίρνει τη δύναμη υπερβάσεώς τους, που θα πει μεταστροφής τους από την
αλλοιωμένη τους κατάσταση στην ομαλή και κανονική και υγιή τους πορεία, ώστε να
πορεύεται κατά Θεόν! Ο χριστιανός δηλαδή πράγματι μπορεί να υπερβεί τη βία της στροφής
προς τα πονηρά, γιατί τον ενισχύει ο ίδιος ο Κύριος. Ο χριστιανός μπορεί να
γίνει ένα «μίμημα Χριστού»!
Η απάντηση του οσίου αββά Σισώη είναι αποκαλυπτική: Αδελφέ,
δεν μπορείς να ξεπεράσεις τη διαστροφή του εγωισμού και των παθών σου, γιατί τα
θέλεις και τα αγαπάς! Αυτό δεν υπονοεί ο άγιος με τον όρο «σκεύη» που τα
κρατάει ο αδελφός μέσα του; Μπορεί δηλαδή ο αδελφός να αγωνίζεται και να
επιδίδεται σε πολλές ασκητικές προσπάθειες: νηστεία, αγρυπνία, προσευχές
πολύωρες, χαμαικοιτίες, όμως στην πραγματικότητα δεν θέλει να αποχωριστεί από
την πηγή της όλης τραγωδίας της ενεργούμενης μέσα του αμαρτίας! Κι είναι τούτο
μία από τις κεντρικότερες αλήθειες της πνευματικής ζωής: αγωνιζόμαστε στην
πνευματική θεωρούμενη ζωή, αλλά δεν βλέπουμε αποτελέσματα γιατί μας λείπει η
εσωτερική αληθινή εσωτερική θέαση: η κάθαρση της καρδιάς. Όταν ο Κύριος
μακάρισε τον καθαρό στην καρδιά άνθρωπο, γιατί αυτός μόνο αποκτά τις προϋποθέσεις
να δει τον Θεό: «μακάριοι οι καθαροί τη καρδία ότι αυτοί τον Θεόν όψονται»,
τούτο δεν μαρτυρούσε; Να εγκύψει κανείς στο βάθος του εαυτού του, σε ό,τι ο
λόγος του Θεού ονομάζει καρδιά, κι εκεί να ψάξει να βρει τον αληθινό εαυτό του.
Κι η εύρεση αυτή ταυτίζεται με την εύρεση της ίδιας της Βασιλείας του Θεού, η
οποία πάλι κατά τον λόγο του Κυρίου «εντός ημών εστι».
Ο όσιος μέγας Σισώης δίνει την απάντηση και σε εμάς
σήμερα: δεν μπορούμε να παίζουμε με την πίστη μας, μένοντας σ’ ένα επιφανειακό
επίπεδο, στο οποίο περιδινίζονται μόνο τα πάθη μας. Μοιάζουμε συχνά οι
χριστιανοί, όπως και ο αδελφός του περιστατικού με τον αββά, μ’ εκείνον που
πάσχει από καρκίνο για παράδειγμα και πιστεύει ότι με μία ασπιρίνη μπορεί να
τον ξεπεράσει. Τα προβλήματα, είτε τα σωματικά είτε κυρίως τα πνευματικά, απαιτούν ριζικές λύσεις: κτύπημα στην αιτία
που τα δημιουργεί. Κι αυτό περαιτέρω ισχύει ασφαλώς και σε όλα τα άλλα
κοινωνικά και λοιπά προβλήματα του ανθρώπου. Διάγνωση της αιτίας και ριζική
θεραπεία! Δεν ισχύει τούτο και σε ό,τι απασχολεί σ’ ένα μεγάλο ποσοστό σχεδόν
καθημερινά τα δελτία των ειδήσεων; Εννοούμε την τραγική κατάσταση με την
εγκληματικότητα νέων ανθρώπων, με τη σύσταση συμμοριών από αυτούς, με τις καταστροφές
που προκαλούν πολλοί νέοι, με το μπούλινγκ που ασκούν οι θεωρούμενοι
δυνατότεροι εις βάρος των αδύναμων! «Καινούργιες μηχανές με παγωμένα λάδια!»
κατά τη γνωστή έκφραση του αγίου Παϊσίου.
Και τι κάνουμε; Εξοργιζόμαστε, κατακρίνουμε τις καταστάσεις,
κλαίμε με απόγνωση, ψάχνουμε να αποδώσουμε ευθύνες από δω και από κει – και καλά
κάνουμε σε ένα βαθμό. Μα, το πρόβλημα δεν λύνεται! Γιατί το κακό υπάρχει
βαθύτερα και είναι μέσα στην καρδιά όλων μας: η αγάπη μας στα ίδια τα πάθη μας,
η κυριαρχία σε όλους μας του εγωισμού μας. Πώς θα εμπνεύσουμε τους νέους μας σε
ανώτερα ιδανικά και σε καλλιέργεια αξιών στη ζωή τους, όταν ο κόσμος μέσα στον
οποίο ζουν και μεγαλώνουν είναι ένας κόσμος όπου το ηδονιστικό στοιχείο είναι
το κυριαρχούν και ο καθένας παλεύει να επικρατήσει επί των άλλων; Που σημαίνει:
όλες οι θλιμμένες ή οι οργισμένες αντιδράσεις μας απέναντι στα φαινόμενα βίας
είναι οι ασπιρίνες μπροστά στην ανίατη αρρώστια! Η μόνη λύση για την πίστη μας είναι
η έμπονη στροφή προς τον μόνο που μπορεί να καθαρίσει το έδαφος της ψυχής, τον
Κύριο Ιησού Χριστό! Αν ειλικρινά στραφούμε σ’ Αυτόν και με μετάνοια αληθινή
ζητήσουμε να μας βοηθήσει να ξεπεράσουμε τα πάθη μας, τότε θα δούμε πράγματι
γλυκιά και γαλήνια ημέρα. Γιατί; Διότι με τη μετάνοιά μας θα βρούμε τον μόνο
δρόμο που όλοι τον θέλουν, τον βλέπουν από μακριά, αλλά σχεδόν κανείς δεν τον
ακολουθεί: τον δρόμο της αγάπης!