«Ο
όσιος Πατάπιος ορμώμενος από τις Θήβες της Αιγύπτου επέλεξε τη μοναχική ζωή και
ακολούθησε τον Χριστό. Ασκήθηκε για πολλά χρόνια στην έρημο κι έπειτα ήλθε στην
Κωνσταντινούπολη, όπου έκανε πάρα πολλά θαύματα: έδωσε το φως σε τυφλούς,
θεράπευσε υδρωπικούς με χρίση αγίου ελαίου, έδιωξε δαίμονες, θεράπευσε και
καρκίνο. Στο τέλος παρέθεσε το πνεύμα του στον Κύριο εν ειρήνη».
Ο
όσιος Πατάπιος μπορεί μεν να κατάγεται από την Αίγυπτο, όμως είναι
αγαπημένος άγιος των ορθοδόξων και μάλιστα των Ελλήνων. Και τούτο διότι, ως
γνωστόν, το λείψανό του (το οποίο δωρήθηκε από τους Παλαιολόγους στην οικογένεια
των εξαδέλφων τους Νοταράδων που εγκαταστάθηκαν στην Κορινθία) ευρίσκεται πάνω
από το Λουτράκι, στα Γεράνεια όρη, στο ομώνυμό του μοναστήρι, κάτι που «τυχαία»
ανακαλύφθηκε ήδη από το 1904. Πλήθος πιστών καθημερινώς έρχονται
προσκυνητές του, προκειμένου να πάρουν την χάρη της ευλογίας του και να
βοηθηθούν στα διάφορα προβλήματα και τις ανάγκες τους. Κι όχι τυχαία. Ο όσιος
αποτελεί προστάτη όλων των αναγκεμένων ανθρώπων, το δε λείψανό του συνιστά πηγή
πράγματι των ιάσεων.
Οι
ύμνοι της Εκκλησίας μας δεν «χορταίνουν» να τονίζουν την αλήθεια αυτή, που
επιβεβαιώνεται διαχρονικά. «Η σορός σου, Σοφέ, πάσι βρύει ιάματα∙ εξ ων πάντες
πιστοί αρυόμενοι, σώζονται εκ νόσων πολλών, ψυχών και σωμάτων» (Η σορός
σου, σοφέ Πατάπιε, αναβρύζει σε όλους ιάματα. Αυτά τα ιάματα παίρνοντάς τα όλοι
οι πιστοί σώζονται από πολλές νόσους, ψυχών και σωμάτων). «Θαυμάτων βυθός,
ιαμάτων ποταμός, κρήνη αέναος, ρείθρον μηδόλως δαπανώμενος, σου η σορός
αναδέδεικται, Πάτερ, τοις πιστώς προσιούσι» (Η σορός σου έχει αναδειχθεί,
Πάτερ, για όσους σε πλησιάζουν με πίστη, βυθός θαυμάτων, ποταμός ιαμάτων, κρήνη
που δεν στερεύει ποτέ, ρείθρο που δεν τελειώνει καθόλου). Κι ιδιαιτέρως στην
εποχή μας – αλλά και ποια εποχή είναι χωρίς θλίψεις και δοκιμασίες; - που
ο κόσμος ταλαιπωρείται από πάρα πολλά προβλήματα και ανάγκες, ο όσιος Πατάπιος
είναι στην «ημερησία διάταξη»: προσφέρει σε όλους τους πιστούς αυτό που έχουν
ανάγκη, διότι βεβαίως έχει ενώπιον του Θεού μεγάλη παρρησία. Έτσι «πάντων
των εν ανάγκαις προστάτης ώφθης, Πατάπιε όσιε».
Φαίνεται
λίγο περίεργο το γεγονός ότι ένας τόσο μεγάλος ασκητής, με τόση σκληραγωγία
απέναντι στον εαυτό του, είχε και έχει μία τόσο τρυφερή καρδιά, έτοιμη να
καμφθεί μπροστά στις ικεσίες του κάθε πονεμένου. Αλλά τούτο δεν μας
παραξενεύει. Διότι η άσκηση ενός χριστιανού πιστού σ’ αυτό ακριβώς αποσκοπεί:
να ελέγξει ο ίδιος, με τη χάρη του Θεού, τα πάθη του εγωισμού του και να τα
μεταποιήσει σε πάθος αγάπης. Έτσι όσο πιο σκληρή η σκληραγωγία, τόσο και πιο
«σάρκινη» η καρδιά, τόσο και μεγαλύτερη η ευαισθησία και η τρυφερότητα. Μην
ξεχνάμε ότι ο σκοπός των πάντων στην πνευματική ζωή της Εκκλησίας μας είναι να
φθάσει ο άνθρωπος να ζει ορθά την αγάπη προς τον Θεό και τον συνάνθρωπο. Κι αν
μάλιστα δεν υπάρχει η θυσιαστική αγάπη προς τον συνάνθρωπο, πρέπει να
αμφισβητήσουμε και την υποψία έστω της αγάπης προς τον Θεό. Κι εκείνο που
επίσης φανερώνει την αλήθεια της αγάπης είναι βεβαίως η ταπείνωση, η βάση όλων
των αρετών. Την αλήθεια αυτή επιβεβαιώνει και πάλι η γραφίδα του αγίου
υμνογράφου. «Αγάπην οπλισάμενος, ώσπερ ξίφος, όσιε, και θυρεώ σκεπόμενος της
ενθέους σου ταπεινώσεως, των δαιμόνων τα στίφη εξηφάνισας» (Οπλισμένος με
την αγάπη, όσιε, σαν ξίφος, και υπό την σκέπη της ενθέους σου ταπεινώσεως, σαν
ένας είδος ασπίδας, εξαφάνισες τα στίφη των δαιμόνων). «Ταπείνωσιν,
αγρυπνίαν και σύντονον δέησιν, αγάπην αθόλωτον, πίστιν, ελπίδα κεκτημένος,
γέγονας συνόμιλος επουρανίων αγγέλων, Πάτερ όσιε» (Απέκτησες ταπείνωση,
αγρυπνία και ισχυρή δέηση, καθαρή αγάπη, πίστη, ελπίδα, και έγινες συνόμιλος
των επουρανίων αγγέλων, πάτερ όσιε).
Εκείνο
που τονίζει ιδιαιτέρως ο υμνογράφος
από την ασκητική ζωή του οσίου Παταπίου -
τέτοια που τον συγκρίνει με τον προφήτη Ηλία και τον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο:
«Ηλιού τον Θεσβίτην μιμούμενος και ιχνηλατών Ιωάννην τον Πρόδρομον» -
είναι το χάρισμα των δακρύων που απέκτησε. Τα δάκρυά του μάλιστα ήταν εκείνα
που αφενός απεξήραναν τα πάθη του σώματος και αφετέρου έφεραν τους ποταμούς των
ιαμάτων του. «Πάθη του σώματος, θεομακάριστε Πάτερ, εξήρανας, δακρύων
ρεύμασι, και ιαμάτων ποταμούς, Πατάπιε ανέβλυσας». Κι ακόμη: τα θερμά του
αυτά δάκρυα ως έκφραση της μετανοίας και του πόθου προς τον Θεό καταβύθισαν τα
στρατεύματα των δαιμόνων και τα οιδήματα της αμαρτίας, ενώ έγιναν πέλαγος
θαυμάτων γι’ αυτούς που βρίσκονταν στον βυθό των παθημάτων. «Η άβυσσος των
θερμών σου δακρύων κατέκλυσε δαιμόνων στρατεύματα και αμαρτίας οιδήματα,
πέλαγος θαυμάτων δε τοις εν βυθώ παθημάτων αναδέδεικται». Κι είναι αλήθεια:
αν κανείς δεν ζει τη μετάνοια με αίσθηση ψυχής, αν δεν κλαίει για τις αμαρτίες
και τα πάθη του, πώς θα καθαρίσει το οπτικό της ψυχής του, πώς θα δει τον Θεό
λάμποντα στο κάτοπτρο της καρδιάς του; Είθε η μετάνοια του αγίου και ο πόθος
του προς τον Θεό να γίνουν καθοδηγητικά σημεία και της δικής μας
πνευματικής πορείας. Ίσως κι εμείς δούμε έτσι «το νοητό πυρ, το Πνεύμα
του Θεού, να αναφλέγει τα αισθητήρια της ψυχής μας και να αποτεφρώνει τη φλόγα
της αμαρτίας μας».