«Αυτός
ο άγιος ήταν από την πόλη των Τυάνων της Καππαδοκίας. Επειδή ομολογούσε την
πίστη του στον Χριστό, συνελήφθη από τον ηγεμόνα Μαξιμίνο, επί της βασιλείας
του Διοκλητιανού. Επειδή δεν πείσθηκε να θυσιάσει στα είδωλα, αλλά με παρρησία
ομολογούσε τον Χριστό ως Θεό, κτυπιέται με ράβδους τόσο δυνατά, ώστε τα έγκατα
των σπλάγχνων του να αποσπασθούν και να φαίνονται από έξω. Μετά από αυτό
οδηγήθηκε στον ναό των ειδώλων. Αυτός τότε με ένα απλό φύσημά του στα είδωλα τα
έκανε να γίνουν αμέσως σαν σκόνη. Έπειτα παραδόθηκε στη φυλακή και μετά από
επτά ημέρες παραστάθηκε στο βήμα του Μαξιμίνου. Και πάλι, επειδή αναγκάστηκε να
θυσιάσει και δεν πείστηκε, του τρυπήσανε τους αστραγάλους με μεγάλα καρφιά και
τον πρόσδεσαν με αλυσίδες σε άγριο άλογο, που έτρεχε με πολλή βία, κι αφού τον
έσυρε εικοσιτέσσερα μίλια από την πόλη των Τυάνων, παρέδωσε το πνεύμα».
Η
στερεότητα και η πνευματική δύναμη της ψυχής του αγίου μάρτυρα Ορέστη είναι
εκείνο που κατεξοχήν τονίζεται στην ακολουθία του από τον εκκλησιαστικό ποιητή.
Ο μάρτυρας, κατ’ αυτόν, έχει τέτοια και τόση ρώμη εσωτερική, ώστε ο
θεωρούμενος πανίσχυρος τύραννος δεν τολμούσε ούτε να υπομείνει το φέγγος των
λόγων του. «Ρημάτων σου αντιβλέψαι τω φέγγει ο τύραννος…ουκ ίσχυσεν».
Αιτία της δυνάμεως αυτής του αγίου βεβαίως δεν ήταν άλλο από τη δύναμη που του
έδινε το άγιο Πνεύμα, ο ίδιος ο Χριστός, πάνω στην πέτρα της αγάπης του Οποίου
είχε στηρίξει και την ύπαρξή του. Οι ύμνοι επ’ αυτού είναι υπέροχοι: «Ουκ
έσεισαν της ψυχής σου τον πύργον, συρρεύσαντες βασάνων οι χείμαρροι, Μάρτυς
Ορέστα μακάριε. Πέτρα γαρ εστήρικτο της του Κυρίου αγάπης, αξιάγαστε». (Οι
χείμαρροι των βασάνων που σωρεύτηκαν δεν μπόρεσαν να σείσουν τον πύργο
της ψυχής σου, μακάριε μάρτυρα Ορέστη. Διότι είχε στηριχτεί πάνω στην πέτρα της
αγάπης του Κυρίου, αξιοθαύμαστε). «Σθενούμενος δυνάμει του Παρακλήτου».
«Ενεύρου σε, Ιησούς ο Χριστός θεία χάριτι».
Ο
άγιος υμνογράφος βλέπει με πνευματικό τρόπο και το τραγικό τέλος του μάρτυρα.
Ενώ σύρεται από το άλογο και παραδίδει έτσι δεινώς βασανιζόμενος την αγία ψυχή
του, γίνεται λόγω της αιτίας του μαρτυρίου του – της αγάπης του προς τον Χριστό
– ο ίδιος ένα άρμα: τρέχει στον αγώνα αυτό, φέροντας επάνω και μέσα στην καρδιά
του τον ίδιο τον Χριστό, με αποτέλεσμα να φτάσει χαίροντας στο όριο της
πνευματικής αυτής αρματοδρομίας, την βασιλεία του Θεού. «Άρμα του Λόγου
γεγονώς, εποχούμενον αυτόν έσχες, Παμμάκαρ. Όθεν δεθείς αλόγοις, απαγωγή
πονηρά, συρμώ τε βιαίω εξέπνευσας, και προς την αγήρω νύσσαν έφθασας χαίρων».
(Έγινες άρμα του Λόγου του Θεού, του Χριστού, παμμακάριστε, και τον είχες να
είναι σαν σε όχημα επάνω σου. Γι’ αυτό, αφού δέθηκες σε άλογα, από τους
πονηρούς, από το βίαιο σύρσιμο εξέπνευσες και έφθασες με χαρά προς τη βασιλεία
του Θεού). Είναι η ίδια αλήθεια που τονίζει κάθε φορά η Εκκλησία μας,
όταν αναφέρεται στα μαρτύρια των αγίων: ενώ φαίνονται οι ηττημένοι και οι
εξαθλιωμένοι, στην πραγματικότητα είναι οι θριαμβευτές, εκείνοι που έχουν τον
τελικό και απόλυτο λόγο.
Ένας
ύμνος του κανόνα του αγίου δίνει και την εξήγηση του παράδοξου φαινομένου: πώς
δηλαδή ο «αδύναμος» άγιος τελικώς κατισχύει των «δυνατών». «Ο του Χριστού
θείος σε πόθος – λέει – εξέκαυσε, και δυνατόν ειργάσατο, την
ευκατάπρηστον καταφλέγοντα ύλην της ειδωλομανίας, Μάρτυς πανάριστε».
Δηλαδή: Ο θεϊκός πόθος για τον Χριστό σε κατάκαψε, μάρτυς πανάριστε, και σε
έκανε δυνατό, έτσι ώστε να καταφλέγεις την εύκολη να καεί ύλη της μανίας των
ειδώλων. Σαν φωτιά ο άγιος κατέκαψε το ξερόχορτο της ειδωλολατρίας. Η
συγκεκριμένη εικόνα του αγίου υμνογράφου δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητη.
Διότι πέραν του γεγονότος ότι προβάλλει τη δύναμη πράγματι ενός μάρτυρα, δύναμη
στην ουσία του ίδιου του Χριστού, επισημαίνει την παντελή αδυναμία της κοσμικής
δύναμης. Η ειδωλομανία εν προκειμένω είναι η όποια κυριαρχική δύναμη στον
κόσμο, που δεν λαμβάνει υπόψη της τον αληθινό Θεό. Συνεπώς δεν αναφέρεται μόνον
στην εποχή εκείνη, αλλά και σε κάθε εποχή, και στη δική μας. Όπου υπάρχουν
δυνάμεις που φαίνονται ισχυρές και τεράστιες, αλλά δρουν χωρίς αγάπη, χωρίς
δηλαδή την παρουσία του Θεού, η όποια θεωρούμενη δύναμή τους είναι μία σκιά,
ένα κυριολεκτικά ξερόχορτο. Είναι αυτό που μαρτυρεί ο λόγος του Θεού, ότι
δηλαδή ο κοσμοκράτορας διάβολος είναι ένας ηττημένος άρχοντας, ένας ήδη
«τελειωμένος», που απλώς είναι θέμα ολίγου χρόνου μπροστά στον Χριστό να χαθεί
με ένα απλό φύσημά Του, όπως ένας ιστός αράχνης.
Πόσες
αυτοκρατορίες δεν υπήρξαν που θεωρούνταν κραταιές και «αιώνιες»; Πού είναι η
Ρωμαϊκή αυτοκρατορία; Χάθηκε. Πού είναι και η Βυζαντινή ακόμη αυτοκρατορία; Κι
αυτή κατέπεσε, λόγω «των αμαρτιών» της. Ποιος θα περίμενε ότι προ ολίγων μόλις
χρόνων η κραταιά Σοβιετική Ένωση θα έπεφτε όπως σχίζεται ένα χαρτί; Και
επομένως: ποιος μπορεί να θεωρεί κραταιούς και τους σημερινούς ισχυρούς της
γης, που κάνουν επίδειξη δυνάμεως στους αδύναμους; Ποιος μπορεί να τους
λαβαίνει στα σοβαρά, όταν μάλιστα κριτήριό τους είναι η αδικία, με την έννοια
ότι κοιτούν μόνον το συμφέρον τους, αδιαφορώντας για τα πάθη ολόκληρων λαών; Το
θέμα είναι αυτοί οι αδύναμοι λαοί, σαν τον δικό μας τώρα, που «ποδοπατείται»
από τους μέχρι τώρα ισχυρούς, να έχουν ανθρώπους με λίγη φλόγα στην καρδιά
τους. Ο άγιας Ορέστης – κι όχι μόνον αυτός - με πυρακτωμένη την ψυχή από την
αγάπη του Χριστού ντρόπιασε και κατάκαψε, όπως είπαμε, το ξερόχορτο της δύναμης
του Μαξιμίνου και του Διοκλητιανού. Εμείς πού θα βρούμε λίγη από τη φλόγα του;
Οι άλλοι είναι «ξερόχορτα». Εμείς όμως;