«Ο
άγιος Άνθιμος οδηγήθηκε δέσμιος για εξέταση προς τον αυτοκράτορα Μαξιμιανό, ενώ
είχαν φέρει εκεί όλα τα όργανα των βασανιστηρίων. Κι όταν ρωτήθηκε και με
παρρησία κήρυξε τον Χριστόν, του σπάσανε τον τένοντα, τον πλήγωσαν με πυρωμένα
σίδερα και τον άπλωσαν γυμνό πάνω σε όστρακο, οπότε και τον κτύπησαν με ραβδιά.
Στη συνέχεια του βάλανε ως υποδήματα χαλκά στηρίγματα πυρακτωμένα και τον
έδεσαν σε τροχό, ενώ στο τέλος του έκοψαν το κεφάλι. Κι ενώ κόπηκε το κεφάλι,
συνέχισε να φυτρώνει τρίχες».
Ο
άγιος Άνθιμος ανήκει στη χορεία των αγίων ιερομαρτύρων, οι οποίοι έχουν διπλή
τη χάρη του Θεού: της ιερωσύνης και του μαρτυρίου. Και στα δύο διέπρεψε τόσο,
ώστε να χαίρονται και να δοξολογούν τη μνήμη του και οι πιστοί στον κόσμο
τούτο, αλλά και οι άγγελοι και οι προγενέστεροι αυτού μάρτυρες, άρα σύμπασα η
Εκκλησία, η στρατευόμενη και η θριαμβεύουσα ονομαζομένη. Διότι «θυσίαν το
πρότερον Θεώ φέρων την αναίμακτον, ως ιερεύς εννομώτατος, ως ολοκάρπωμα και
δεκτήν θυσίαν σεαυτόν δι’ αίματος, ως Μάρτυς αληθέστατος ύστερον, Χριστώ
προσήγαγες», δηλαδή ως ιερεύς που ζούσε απολύτως σύμφωνα με το θέλημα του
Θεού πρόσφερε πρώτα την αναίμακτη θυσία σ’ Εκείνον, έπειτα δε, ως μάρτυς
αληθέστατος πρόσφερε τον εαυτό του δεκτή θυσία στον Χριστό με το αίμα του. Κι
όχι μόνο αυτό: υπήρξε, όπως έχει σημειωθεί και άλλοτε, αλείπτης πολλών
μαρτύρων, δηλαδή με τον λόγο του, τις παραινέσεις του και τις προσευχές
του, κυρίως όμως με τη ζωή του, καθοδήγησε και άλλους στο να μείνουν
σταθεροί στην πίστη τους και να γίνουν και αυτοί μάρτυρες του Κυρίου. «Μαρτύρων
στρατεύματα Χριστώ, Πάτερ, προσενήνοχας, ταις υποθήκαις σου, Άνθιμε, και
παραινέσεσι, νουθετών, διδάσκων, και σαφές υπόδειγμα, θεόφρον, σεαυτόν
παρεχόμενος».
Η
υπέρ άνθρωπον πορεία του αγίου Ανθίμου, και όσο ζούσε εν ειρήνη και την ώρα του
μαρτυρίου, είναι βεβαίως καρπός και της θείας χάρης που τον ενίσχυε – κανείς
δεν μπορεί από μόνος του να γίνει μάρτυρας Χριστού, με την έννοια όχι μόνον της
υπομονής στα βασανιστήρια, κάτι που το συναντάμε και στα μαρτύρια εκτός της
χριστιανικής πίστεως, αλλά και της επιμονής στην αγάπη προς τους εχθρούς: ο
μάρτυρας του Χριστού πεθαίνει προσευχόμενος για τους διώκτες του – αλλά και της
δικής του θέλησης, την οποία ολοκάρδια είχε καταθέσει στον Κύριό του. Αν
μάλιστα δεν υπάρχει αυτή η θέληση από πλευράς του ανθρώπου, η χάρη του Θεού
μένει ανενέργητη, όσο κι αν επιθυμεί ο Θεός να σώσει τον άνθρωπο. Η θέληση του
αγίου Ανθίμου να είναι με τον Θεό, η οποία ενεργοποιούσε και τη χάρη του Θεού,
φάνηκε από την επίμονη προσπάθειά του να κρατάει στο νου και την καρδιά του τη
μνήμη του Θεού. Ο άγιος ζούσε την εντολή του Κυρίου «αγαπήσεις Κύριον τον
Θεόν σου εν όλη τη ψυχή σου, εν όλη τη καρδία σου, εν όλη τη διανοία σου, εν
όλη τη ισχύι σου και τον πλησίον σου ως σεαυτόν», γεγονός που προκαλούσε
τον διάβολο, που δεν εύρισκε δίοδο πειρασμού στην καρδιά του. Το αποτέλεσμα
βεβαίως σ’ αυτές τις περιπτώσεις είναι γνωστό: ο μεν διάβολος
εκνευρίζεται, ενώ ο πιστός άνθρωπος ενισχύεται ακόμη περισσότερο από τη χάρη
του Θεού, διά της οποίας και κατατροπώνει τον αντίπαλο. Ο υμνογράφος της
Εκκλησίας περιγράφει την εσωτερική αυτή κατάσταση με εξαίσιο τρόπο: «Νευρώσας
την ψυχήν, επιμόνοις μελέταις, εξενεύρισας εχθρόν, ανδρείαις συμπλοκαίς, και
ανίσχυρον έδειξας». Δυνάμωσες την ψυχή σου με επίμονες μελέτες (του Θεού),
γι’ αυτό και εκνεύρισες τον εχθρό, τον οποίο και απέδειξες ανίσχυρο,
συμπλεκόμενος με αυτόν με ανδρειότητα.
Ο άγιος Άνθιμος είναι παράδειγμα όχι μόνον για τους πιστούς
της εποχής του, αλλά και κάθε εποχής. Μας υπενθυμίζει ότι τον Θεό δεν μπορούμε
να Τον έχουμε στο περιθώριο της ζωής μας, αλλά στο κέντρο της, που σημαίνει πως
ό,τι λέμε, κάνουμε, σκεπτόμαστε πρέπει να αποπνέουν το άρωμα της θεϊκής
παρουσίας. Κι αυτό πραγματοποιείται αν αρχίσουμε να συνειδητοποιούμε ότι το όλο
μυστικό της πνευματικής ζωής, που ενεργοποιεί, όπως είπαμε, τη χάρη του Θεού,
είναι το θέμα των λογισμών. Ο νους και η καρδιά μας πρέπει να είναι στραμμένα
προς τον Θεό. Η επίμονη μελέτη μας στην παρουσία του Θεού, στις άγιες εντολές
Του, στις προσευχές μας, κυρίως με τη σύντομη ευχή «Κύριε, Ιησού Χριστέ,
ελέησόν με», είναι εκείνη που ζωντανεύει την πίστη μας και μας κάνει
πραγματικά μέλη του Χριστού, κυριολεκτικά κατοικητήρια Εκείνου. Ο άγιος Άνθιμος
είναι και ο δικός μας αλείπτης στην εύρεση της Βασιλείας του Θεού.