ΝΑ ΛΕΥΚΑΝΟΥΜΕ ΤΙΣ ΜΕΛΑΝΙΕΣ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΜΑΣ

 

«Δήγματι αμαρτίας, μεμελανωμένην την καρδίαν μου, καταλεύκανον Πάτερ, μετανοίας τοις όμβροις, πρεσβείαις σου» (α΄ ωδή κανόνος οσίου Μωυσή Αιθίοπος).

(Πάτερ (Μωυσή), διά των πρεσβειών σου, κάνε κατάλευκη, με τα δάκρυα της μετανοίας μου, την καρδιά μου, που είναι κατάμαυρη από το δάγκωμα της αμαρτίας).

 

Αγαπημένος αββάς του Γεροντικού ο όσιος Μωυσής ο Αιθίοπας, μοναδικό παράδειγμα βαθιάς μετάνοιας που παραπέμπει στο αντίστοιχο της οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας, αλλά και πιθανός ήρωας για πολλούς της σύγχρονης εποχής που αρέσκονται στους δυνατούς κατά το σώμα και στους «κακούς» της κοινωνίας, όταν μάλιστα λειτουργούν ως φόβητρα των ανθρώπων με τις ληστείες και τις προκλήσεις τους! Ίσως να τον έκαναν και ήρωα παιδικών και εφηβικών «παιχνιδιών» με τον θεόρατο σωματότυπό του, τις «υπερφυσικές» δυνάμεις του, τα ηγετικά του χαρίσματα – δεν διστάζει για να σκοτώσει βοσκό που τελικώς του διέφυγε, να φτάσει και μέχρι τα βουνά κυνηγώντας τον, να σφάξει πολλά πρόβατά του, να φάει μόνος του τέσσερα πρόβατα αφού τα πέρασε όλα μέσα από ποτάμι κολυμβώντας, να είναι ο αρχιληστής συμμορίας που είχε συστήσει, να έχει μπει ως ο υπ’ αριθμόν ένα κίνδυνος στο στόχαστρο της τότε ηγεσίας του τόπου. Κι όμως αυτός τελικά ο άνθρωπος αναδεικνύεται ένας από τους μεγαλύτερους οσίους διαχρονικά και παγκόσμια. Γιατί; Διότι όταν ήλθε σ’ επαφή με κάποιους αγιασμένους ασκητές πάνω στα βουνά, άλλαξε: κατανύχθηκε η καρδιά του, άνοιξαν τα μάτια του να δει την κατάντια του, του έδωσε ο Θεός μοναδική ευκαιρία να προσανατολίσει τον εαυτό του εκεί που είναι το αληθινό φως˙ τη δική Του παρουσία. Ο Μωυσής μετάνιωσε!

Και το συντομότατο τροπάριο από την α΄ ωδή του κανόνα της ακολουθίας του ακριβώς αυτό επισημαίνει. Δεν ήταν ασφαλώς το σκουρόχρωμο του δέρματος του Μωυσή – αυτό δεν σημαίνει τίποτε για τον Δημιουργό Χριστό, ο Οποίος μας έχει πει ήδη από την Παλαιά Διαθήκη ότι «ο Θεός βλέπει στην καρδιά και όχι στα εξωτερικά του ανθρώπου» - αλλά το σκουρόχρωμο της καρδιάς του που τον έθετε στη δυστυχή θέση των χαμένων και νεκρών ανθρώπων. Και το μαύρο της καρδιάς προέρχεται πάντοτε από την αμαρτία, η οποία δεν αποτελεί παιχνίδι ή κάτι επιφανειακό για τον άνθρωπο. Η αμαρτία, όπως αποκαλύπτει ο λόγος του Θεού και όπως βιώνεται τελικώς και από τον ίδιο τον άνθρωπο όταν έρχεται στο σημείο λίγο να συνέλθει, συνιστά κτύπημα βαρύ που αλλοιώνει την οντολογία του ανθρώπου. Ο άνθρωπος σταματά να είναι άνθρωπος με άλλα λόγια όταν αμαρτάνει, γίνεται ένα θηρίο που έχει χάσει το σημαντικότερο δώρο του Θεού σ’ αυτόν: να εικονίζει τον ίδιο τον Θεό! Κάθε αμαρτία που επιτελούμε οι άνθρωποι, με τις πράξεις και τις συμπεριφορές μας, με τα λόγια μας, με τις σκέψεις μας ακόμη, είναι και ένα δάγκωμα, κατά την εικόνα του παραπάνω ύμνου, που προκαλεί μελανιά στην καρδιά, στο εσώτερο βάθος της ύπαρξής μας. Γι’ αυτό και ένας χριστιανός εκεί επικεντρώνει την προσοχή του: στο χρώμα της ψυχής και όχι του σώματος! Γιατί, το ξαναλέμε, μπορεί κάποιος να είναι έγχρωμος στο δέρμα με πάλλευκη ψυχή κι άλλος να είναι πάλλευκος στο δέρμα με κατάμαυρη καρδιά!

Λοιπόν, κατά τον άγιο υμνογράφο, αναφερόμαστε στον άγιο έγχρωμο Μωυσή με την πάλλευκη ψυχή, να πρεσβεύει πια και για εμάς, ώστε να μας δώσει ο Χριστός δύναμη μετανοίας όπως και σε εκείνον, που θα φέρει ως αποτέλεσμα τη θεραπεία των μελανιών των αμαρτιών μας. Γιατί αυτό είναι το πιο παρήγορο: μπορεί να έχει γίνει κάρβουνο η ψυχή μας, όμως ευθύς ως αναφερθούμε στον Κύριο με παρακλητικό τρόπο να μας βοηθήσει, αμέσως Εκείνος επεμβαίνει λόγω της ταπεινής διάθεσής μας και μας καθαρίζει και μας καθιστά και πάλι καινούργιους. Ο άγιος Μωυσής και λόγω της εμπειρίας του είναι από τους πιο ισχυρούς συμμάχους μας στην αναφορά μας αυτή.  

ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΙΑ΄ΜΑΤΘΑΙΟΥ

 

ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ (Ματθ. 18, 23-35)

 

Εἶπεν ὁ Κύριος τὴν παραβολὴν ταύτην· ὡμοιώθη ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν ἀνθρώπῳ βασιλεῖ, ὃς ἠθέλησε συνᾶραι λόγον μετὰ τῶν δούλων αὐτοῦ. Ἀρξαμένου δὲ αὐτοῦ συναίρειν προσηνέχθη αὐτῷ εἷς ὀφειλέτης μυρίων ταλάντων. Μὴ ἔχοντος δὲ αὐτοῦ ἀποδοῦναι ἐκέλευσεν αὐτὸν ὁ κύριος αὐτοῦ πραθῆναι καὶ τὴν γυναῖκα αὐτοῦ καὶ τὰ τέκνα καὶ πάντα ὅσα εἶχε, καὶ ἀποδοθῆναι. Πεσὼν οὖν ὁ δοῦλος προσεκύνει αὐτῷ λέγων· κύριε, μακροθύμησον ἐπ ̓ ἐμοὶ καὶ πάντα σοι ἀποδώσω. Σπλαγχνισθεὶς δὲ ὁ κύριος τοῦ δούλου ἐκείνου ἀπέλυσεν αὐτὸν καὶ τὸ δάνειον ἀφῆκεν αὐτῷ. Ἐξελθὼν δὲ ὁ δοῦλος ἐκεῖνος εὗρεν ἕνα τῶν συνδούλων αὐτοῦ, ὃς ὤφειλεν αὐτῷ ἑκατὸν δηνάρια, καὶ κρατήσας αὐτὸν ἔπνιγε λέγων· ἀπόδος μοι εἴ τι ὀφείλεις. Πεσὼν οὖν ὁ σύνδουλος αὐτοῦ εἰς τοὺς πόδας αὐτοῦ παρεκάλει αὐτὸν λέγων· μακροθύμησον ἐπ ̓ ἐμοὶ καὶ ἀποδώσω σοι. Ὁ δὲ οὐκ ἤθελεν, ἀλλὰ ἀπελθὼν ἔβαλεν αὐτὸν εἰς φυλακὴν ἕως οὗ ἀποδῷ τὸ ὀφειλόμενον. Ἰδόντες δὲ οἱ σύνδουλοι αὐτοῦ τὰ γενόμενα ἐλυπήθησαν σφόδρα, καὶ ἐλθόντες διεσάφησαν τῷ κυρίῳ ἑαυτῶν πάντα τὰ γενόμενα. Τότε προσκαλεσάμενος αὐτὸν ὁ κύριος αὐτοῦ λέγει αὐτῷ· δοῦλε πονηρέ, πᾶσαν τὴν ὀφειλὴν ἐκείνην ἀφῆκά σοι, ἐπεὶ παρεκάλεσάς με. Οὐκ ἔδει καὶ σὲ ἐλεῆσαι τὸν σύνδουλόν σου, ὡς καὶ ἐγώ σε ἠλέησα; Καὶ ὀργισθεὶς ὁ κύριος αὐτοῦ παρέδωκεν αὐτὸν τοῖς βασανισταῖς ἕως οὗ ἀποδῷ πᾶν τὸ ὀφειλόμενον αὐτῷ. Οὕτω καὶ ὁ πατήρ μου ὁ ἐπουράνιος ποιήσει ὑμῖν, ἐὰν μὴ ἀφῆτε ἕκαστος τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ ἀπὸ τῶν καρδιῶν ὑμῶν τὰ παραπτώματα αὐτῶν.

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ

Εἶπε ὁ Κύριος αὐτή τήν παραβολή: «Ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν μοιάζει μ’ ἕνα βασιλιά, πού θέλησε νά τοῦ ἀποδώσουν λογαριασμό οἱ δοῦλοι του. Μόλις ἄρχισε νά κάνει τό λογαριασμό, τοῦ φέρανε κάποιον πού ὄφειλε δέκα χιλιάδες τάλαντα. Ἐπειδή δέν μποροῦσε νά τά ἐπιστρέψει, ὁ κύριός του διέταξε νά πουλήσουν τόν ἴδιο, τή γυναίκα του, τά παιδιά του κι ὅλα τα ὑπάρχοντά του καί νά τοῦ δώσουν τό ποσό ἀπό τήν πώληση. Ὁ δοῦλος τότε ἔπεσε στά πόδια του, τόν προσκυνοῦσε κι ἔλεγε: “δεῖξε μου μακροθυμία καί θά σοῦ τά δώσω ὅλα τα χρέη μου πίσω”. Τόν λυπήθηκε λοιπόν ὁ κύριός του ἐκεῖνον τόν δοῦλο καί τόν ἄφησε νά φύγει· τοῦ χάρισε μάλιστα καί τό χρέος. Βγαίνοντας ἔξω ὁ ἴδιος δοῦλος, βρῆκε ἕναν ἀπό τούς συνδούλους του, πού τοῦ ὄφειλε μόνο ἑκατό δηνάρια· τόν ἔπιασε καί τόν ἔσφιγγε νά τόν πνίξει λέγοντάς του: “ξόφλησέ μου αὐτά πού μοῦ χρωστᾶς”. Ὁ σύνδουλός του τότε ἔπεσε στά πόδια του καί τόν παρακαλοῦσε: “δεῖξε μου μακροθυμία, καί θά σοῦ τά ξεπληρώσω”. Ἐκεῖνος ὅμως δέ δεχόταν, ἀλλά πῆγε καί τόν ἔβαλε στή φυλακή, ὥσπου νά ξεπληρώσει ὅ,τι τοῦ χρωστοῦσε. Ὅταν τό εἶδαν αὐτό οἱ σύνδουλοί του, λυπήθηκαν πάρα πολύ, και πῆγαν καί διηγήθηκαν στόν κύριό τους ὅλα ὅσα ἔγιναν. Τότε ὁ κύριος τόν κάλεσε καί τοῦ λέει: “κακέ δοῦλε, σοῦ χάρισα ὅλο ἐκεῖνο τό χρέος, ἐπειδή μέ παρακάλεσες· δέν ἔπρεπε κι ἐσύ νά σπλαχνιστεῖς τόν σύνδουλό σου, ὅπως κι ἐγώ σπλαχνίστηκα ἐσένα;” Καί ὀργισμένος τόν παρέδωσε στούς βασανιστές, ὥσπου νά ξεπληρώσει ὅσα τοῦ χρωστοῦσε. Ἔτσι θά κάνει καί σ’ ἐσᾶς ὁ οὐράνιος Πατέρας μου, ἄν ὁ καθένας σας δέ συγχωρεῖ τά παραπτώματα τοῦ ἀδερφοῦ του μ’ ὅλη του τήν καρδιά».

 

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ (Α΄ Κορ. 9, 2-12)

 

Ἀδελφοί, ἡ σφραγὶς τῆς ἐμῆς ἀποστολῆς ὑμεῖς ἐστε ἐν Κυρίῳ. Ἡ ἐμὴ ἀπολογία τοῖς ἐμὲ ἀνακρίνουσιν αὕτη ἐστί. Μὴ οὐκ ἔχομεν ἐξουσίαν φαγεῖν καὶ πιεῖν; Μὴ οὐκ ἔχομεν ἐξουσίαν ἀδελφὴν γυναῖκα περιάγειν, ὡς καὶ οἱ λοιποὶ ἀπόστολοι καὶ οἱ ἀδελφοὶ τοῦ Κυρίου καὶ Κηφᾶς; Ἤ μόνος ἐγὼ καὶ Βαρνάβας οὐκ ἔχομεν ἐξουσίαν τοῦ μὴ ἐργάζεσθαι; Τίς στρατεύεται ἰδίοις ὀψωνίοις ποτέ; Τίς φυτεύει ἀμπελῶνα καὶ ἐκ τοῦ καρποῦ αὐτοῦ οὐκ ἐσθίει; Ἤ τίς ποιμαίνει ποίμνην καὶ ἐκ τοῦ γάλακτος τῆς ποίμνης οὐκ ἐσθίει; Μὴ κατὰ ἄνθρωπον ταῦτα λαλῶ; Ἤ οὐχὶ καὶ ὁ νόμος ταῦτα λέγει; Ἐν γὰρ τῷ Μωϋσέως νόμῳ γέγραπται· οὐ φιμώσεις βοῦν ἀλοῶντα. μὴ τῶν βοῶν μέλει τῷ Θεῷ; Ἤ δι ̓ ἡμᾶς πάντως λέγει; Δι ̓ ἡμᾶς γὰρ ἐγράφη, ὅτι ἐπ ̓ ἐλπίδι ὀφείλει ὁ ἀροτριῶν ἀροτριᾶν, καὶ ὁ ἀλοῶν τῆς ἐλπίδος αὐτοῦ μετέχειν ἐπ ̓ ἐλπίδι. Εἰ ἡμεῖς ὑμῖν τὰ πνευματικὰ ἐσπείραμεν, μέγα εἰ ἡμεῖς ὑμῶν τὰ σαρκικὰ θερίσομεν; Εἰ ἄλλοι τῆς ἐξουσίας ὑμῶν μετέχουσιν, οὐ μᾶλλον ἡμεῖς; Ἀλλ ̓ οὐκ ἐχρησάμεθα τῇ ἐξουσίᾳ ταύτῃ, ἀλλὰ πάντα στέγομεν, ἵνα μὴ ἐγκοπήν τινα δῶμεν τῷ εὐαγγελίῳ τοῦ Χριστοῦ.

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ

Ἀδελφοί, ἡ ἴδια ἡ ὕπαρξη τῆς ἐκκλησίας σας εἶναι ἡ ἀπόδειξη πώς εἶμαι ἀπόστολος. Νά πῶς ἀπολογοῦμαι σ’ αὐτούς πού ἀμφισβητοῦν καί συζητοῦν τήν αὐθεντία μου ὡς ἀποστόλου: Δέν ἔχω τάχα δικαίωμα νά συντηροῦμαι μέ δαπάνη τῆς ἐκκλησίας ποῦ ὑπηρετῶ; Μήπως δέν ἔχω δικαίωμα νά ἔχω μαζί στά ταξίδια μου ἀδερφή χριστιανή ὡς σύζυγο, ὅπως κάνουν καί οἱ ἄλλοι ἀπόστολοι καί τά ἀδέρφια τοῦ Κυρίου καί ὁ Κηφᾶς; Ἤ μήπως εἴμαστε οἱ μόνοι, ἐγώ κι ὁ Βαρνάβας, πού δέν ἔχουμε δικαίωμα συντηρήσεως, ἀλλά πρέπει νά ζοῦμε μέ τήν ἐργασία μας; Ποιός πάει ποτέ στρατιώτης στόν πόλεμο μέ δικά του ἔξοδα; ποιός φυτεύει ἀμπέλι καί δέν τρώει ἀπό τόν καρπό του; ἤ ποιός βόσκει πρόβατα καί δέν τρώει ἀπό τό γάλα τοῦ κοπαδιοῦ; Μήπως αὐτά ποῦ λέω εἶναι σύμφωνα μόνο μέ τήν ἀνθρώπινη καθημερινή πείρα; Κι ὁ νόμος δέ λέει τά ἴδια; Πράγματι, στό Μωσαϊκό νόμο εἶναι γραμμένο: Μή βάλεις φίμωτρο στό βόδι πού ἁλωνίζει. Μήπως γιά τά βόδια νοιάζεται ὁ Θεός; Μήπως αὐτά ποῦ λέει ἀναφέρονται πραγματικά σ’ ἐμᾶς; Ἀσφαλῶς αὐτά γράφτηκαν γιά μᾶς. Αὐτός πού ὀργώνει κι αὐτός πού ἁλωνίζει πρέπει νά κάνουν τή δουλειά τους μέ τήν ἐλπίδα τῆς συμμετοχῆς στή συγκομιδή. Ἐμεῖς σπείραμε ἀνάμεσά σας πνευματικό σπόρο· σᾶς φαίνεται πάρα πολύ ἄν θερίσουμε ἀπό σᾶς τά ὑλικά, πού εἶναι ἀναγκαῖα γιά τή συντήρησή μας; Ἄν ἄλλοι κάνουν χρήση αὐτοῦ τοῦ δικαιώματος ἀπέναντί σας, δέ θά ταίριαζε νά τό κάνουμε περισσότερο ἐμεῖς; Ἐμεῖς ὅμως δέν κάναμε χρήση τοῦ δικαιώματος αὐτοῦ, ἀλλά ὑπομένουμε κάθε στέρηση, γιά νά μή δημιουργήσουμε κανένα ἐμπόδιο στή διάδοση τοῦ εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ.

ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΙΣΧΥΡΟΙ ΚΑΙ ΠΟΙΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ;

«Δεν έχουν όλες οι ψυχές αντοχή στο ίδιο μέτρο. Άλλες είναι ισχυρές σαν πέτρα, άλλες ασθενείς σαν καπνός. Όμοιες με καπνό είναι οι υπερήφανες ψυχές. Όπως ο άνεμος διασκορπίζει άτακτα τον καπνό, έτσι ο εχθρός διάβολος παρασύρει τις υπερήφανες ψυχές, διότι ή δεν έχουν υπομονή ή εύκολα εξαπατώνται και πέφτουν σε απόγνωση. Οι δε ταπεινές ψυχές φυλάσσουν τις εντολές του Κυρίου και στέκονται ακλόνητες σαν βράχος, πάνω στον οποίο συντρίβονται όλα τα κύματα. Αυτές οι ψυχές παραδόθηκαν στο θέλημα του Θεού και νοερώς θεωρούν τον Θεό, και ο Κύριος δίνει σ’ αυτές τη χάρη του Αγίου Πνεύματος. Όποιος ζει κατά τις εντολές, αυτός κάθε ώρα και στιγμή ακούει να ηχεί στην ψυχή του η χάρη» (Αρχιμ. Σωφρονίου, Ο Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης, Ι. Μ. Τιμίου Προδρόμου Έσσεξ Αγγλίας, 1999).

Ο μέγας όσιος Σιλουανός του Άθω ήταν απόλυτα προσγειωμένος: ήξερε ότι κάθε άνθρωπος έχει διαφορετικά πνευματικά μέτρα, γι’ αυτό και έχει διαφορετικές αντοχές. Που σημαίνει ότι ο καθένας, κι έχει ασφαλώς υπ’ όψιν του τους χριστιανούς, πρέπει να μάθει την κατάστασή του, ώστε ανάλογα με το πνευματικό επίπεδό του να κάνει και την άσκησή του. Το σημειώνει σε άλλο σημείο του κειμένου του: «Πρέπει να γνωρίζεις το μέτρο σου, για να μην αποκάμει η ψυχή. Μελέτησε τον εαυτό σου και δώσε στην ψυχή σου άσκηση κατά τη δύναμή της». Δεν μπορείς  δηλαδή ενώ είσαι αρχάριος πνευματικά να επιλέξεις τις ασκήσεις του προχωρημένου και τελείου χριστιανού. Είναι σαν το μικρό παιδί που θέλει να σηκώσει βάρος μεγάλο που δεν το αντέχει – θα συνθλιβεί και θα καταπλακωθεί. Ή σαν το μωρό που ενώ χρειάζεται γάλα του δίνουν στέρεα και βαριά τροφή – υπάρχει κίνδυνος να χάσει και τη ζωή του! Το σημείωνε ο απόστολος Παύλος: «γάλα σας πότισα, γιατί δεν αντέχετε ακόμη το κρέας».

Οπότε το ζητούμενο από τον χριστιανό είναι η απόκτηση για να μπορεί να προχωρεί πνευματικά μίας έστω και μικρής διάκρισης ως επίγνωσης των μέτρων του, κάτι που βοηθάει πολύ σ’ αυτό η υπακοή σε διακριτικό πνευματικό πατέρα. Δεν είναι τυχαίο ότι η Εκκλησία μας με το Πνεύμα του Θεού που την διακατέχει προσφέρει αδιάκοπα και αταλάντευτα το όραμα της τελειώσεως στους χριστιανούς, τον σκοπό της θεώσεώς τους με την ακρίβεια των κανόνων της, αλλά κυρίως πορεύεται χρησιμοποιώντας την οικονομία – συγκαταβαίνει στις αδυναμίες των μελών της χριστιανών. Χωρίς την οικονομία αυτή και οι ίδιοι οι θεόπνευστοι κανόνες της θα λειτουργούσαν γι’ αυτούς, κατά τη γνωστή ρήση του αγίου Παϊσίου του αγιορείτου, ως «κανόνια» που θα ρήμαζαν τη ζωή τους. Κι έχει αποδειχθεί: εκείνος που απαιτεί την απόλυτη ακρίβεια για όλους είναι συνήθως εκείνος που ούτε με το μικρό δαχτυλάκι του δεν τηρεί τίποτε – μοιάζει με τους Φαρισαίους όπως έλεγε ο Κύριος που απαιτούσαν τα πάντα από τους άλλους, όχι όμως από τους εαυτούς τους, ο ορισμός της υποκρισίας.

Ο άγιος Σιλουανός προχωρεί και διευκρινίζει με την πείρα του: Ασθενείς ψυχές που είναι σαν καπνός είναι οι υπερήφανες ψυχές. Γιατί δεν έχουν κανένα στήριγμα. Μάλλον το μόνο στήριγμά τους είναι ο… εαυτός τους, ο οποίος όμως άγεται και φέρεται από τα κύματα των παθών τους και τις δαιμονικές επήρειες. Ποιος μπορεί να καυχηθεί για τη στερεότητά του; Ο ίδιος ο Κύριος το απεκάλυψε: «Χωρίς εμένα δεν μπορείτε να κάνετε τίποτε». Το τίποτε είμαστε χωρίς Εκείνον και τη χάρη Του. Και η διαχρονική εμπειρία όλων των ανθρώπων το επιβεβαιώνει. Γι’ αυτό και είναι γνωστό στην ιστορία του χριστιανισμού ότι το μεγαλύτερο θήραμα για τον Πονηρό διάβολο είναι ο υπερήφανος άνθρωπος. Και πώς διαπιστώνεται η υπερηφάνεια του; Από την έλλειψη της υπομονής του, από την ευκολία που εξαπατάται και αμφιβάλλει για την πίστη του Χριστού και από το γλίστρημα προς την απόγνωση. Ο ανυπόμονος, ο δίψυχος, όποιος απογοητεύεται και φτάνει σε όρια απόγνωσης, αυτός είναι ο υπερήφανος και εγωιστής άνθρωπος, έστω κι αν δεν έχει καμία επίγνωση της τραγικής αυτής πνευματικής πραγματικότητας. Κι είναι σαν να περιγράφει ο άγιος τους περισσοτέρους από εμάς τους συγχρόνους χριστιανούς, που σαν καπνός σκορπιζόμαστε άτακτα από τα ριπίσματα του ανέμου, δηλαδή από τις διάφορες δυσκολίες της ζωής, κυρίως όμως γινόμαστε έρμαια του εχθρού που μας παρασύρει στα δικά του λημέρια κάνοντάς μας να διαγράφουμε το μόνο στέρεο έδαφος, τις εντολές του Θεού.

Και ποιες είναι οι ισχυρές σαν την πέτρα ψυχές; Οι ταπεινές ψυχές, λέει ο άγιος στοιχώντας σε όλη την Αγιογραφική και Πατερική παράδοση. Γιατί είναι θεμελιωμένες στον βράχο των εντολών του Θεού. Αρνούμενες το δικό τους εγωιστικό και υπερήφανο θέλημα ωθούν με τη δύναμη του Θεού τον εαυτό τους στην αγάπη Εκείνου και στις άγιες εντολές Του – ο ταπεινός βάζει ερωτηματικό πάντοτε στις δικές του επιλογές και εκτιμήσεις στα πνευματικά θέματα και υπακούει στο μόνο Απόλυτο: τον Κύριο Ιησού Χριστό και τον λόγο Του. Το είπε ο ίδιος ο Κύριος με παραβολή: ο υπάκουος στον Θεό  μοιάζει με εκείνον που κτίζει το σπίτι του πάνω στον βράχο. Κι όταν έρχονται οι άνεμοι και τα κύματα μένει στέρεος χωρίς να σείεται από το οτιδήποτε. Ενώ αντιθέτως ο ανυπάκουος, ο υπερήφανος όπως είπαμε, κτίζει πάνω στην άμμο. Γι’ αυτό και η πτώση με τις δυσκολίες είναι δεδομένη.

Και γιατί λέει ο άγιος Σιλουανός ότι αυτές οι ψυχές θεωρούν τον Θεό και νιώθουν τη χάρη Του να ηχεί στα αυτιά τους; Μα γιατί ο ίδιος ο Κύριος υποσχέθηκε ότι όποιος παραδοθεί στο θέλημα του Θεού θα βρίσκεται στην ίδια γραμμή με Εκείνον, θα συντονίζεται με τη δική Του ζωή, Εκείνος θα αναπαύεται στην ύπαρξή του ως συνέχειά Του. «Μείνετε πάνω στην αγάπη μου» είπε. «Εάν τηρήσετε τις εντολές μου, θα μείνετε μέσα και πάνω στην αγάπη μου». Και αλλού: «Όποιος με αγαπάει θα τηρήσει τις εντολές μου, οπότε θα τον αγαπήσει ο Πατέρας μου και εγώ θα του εμφανιστώ. Θα έλθουμε και θα κατοικήσουμε με τον Πατέρα εν Πνεύματι μέσα του». Ο ταπεινός άνθρωπος έχει εμπιστοσύνη μόνον στον Χριστό, αγωνίζεται να τηρεί μόνο Εκείνου το θέλημα, φανερώνεται στον κόσμο ως ένας άλλος Χριστός.

ΠΩΣ ΒΟΗΘΑΕΙ Ο ΕΝΑΣ ΣΥΖΥΓΟΣ ΤΟΝ ΑΛΛΟΝ ΓΙΑ ΤΗ ΣΩΤΗΡΙΑ ΤΟΥ

Το άγιο ζεύγος Αδριανός και Ναταλία προβάλλεται από την Εκκλησία μας ως τύπος της αληθινής συζυγίας – στο πρόσωπό τους βλέπουμε την ιδανική θα λέγαμε σχέση! Γιατί; Διότι όχι μόνον υπήρχε μεταξύ τους ο ανθρώπινος έρωτας, αλλά τροφοδοτείτο αυτός και αυξανόταν, βρίσκοντας τον ορθό στόχο του, από τον θεϊκό έρωτα που κατέλαβε το ζευγάρι. Διότι η εμπειρία των ανθρωπίνων σχέσεων και μάλιστα όσον αφορά στη συζυγική σχέση επιβεβαιώνει ότι χωρίς την αναφορά προς τον Θεό, χωρίς την αγάπη Εκείνου, αν όχι καθόλου αλλά πολύ σπάνια μπορεί να κρατηθεί και να παραμείνει πολυετής και ισόβια. Και αυτό οφείλεται βεβαίως στο γεγονός ότι η ανθρώπινη αγάπη, στοιχείο της οποίας είναι και ο έρωτας, είναι σαν την μπαταρία: έχει όριο λήξεως – φθείρεται και αυτή όπως όλα τα ανθρώπινα. Λοιπόν, απαιτείται η ανατροφοδοσία της αγάπης και του έρωτα από εκείνην την πηγή που είναι αιώνια: την αγάπη και τον έρωτα του Θεού. Όπου υπάρχει η σύνδεση με τον Θεό εκεί ο άνθρωπος αδιάκοπα «καινουργείται», όπως άλλωστε το υποσχέθηκε ο ίδιος ο Κύριος: «ιδού, καινά ποιώ πάντα!», όλα τα κάνω καινούργια.  

Κι ένας ύμνος από την ακολουθία των αγίων έρχεται και προσθέτει ένα σημαντικό στοιχείο στην ανατροφοδοσία αυτή και στη διακράτηση της ενότητας των συζύγων. «Πυρί αγάπης θεϊκής την ψυχήν φλεγομένη, του συζύγου εξήψας τον έρωτα εις Χριστόν, τον πόθον τον της σαρκός, Ναταλία, τέλεον μισήσασα» (ωδή γ΄). Τι λέει ο άγιος Θεοφάνης ο ποιητής εν προκειμένω; «Καθώς φλεγόσουν στην ψυχή από το πυρ της θεϊκής αγάπης, Ναταλία, άναψες τον έρωτα για τον Χριστό στον σύζυγό σου, αφού μίσησες εντελώς τον πόθο για τον κόσμο της αμαρτίας». Δεν ήταν στραμμένος προς τον Θεό όπως η γυναίκα του Ναταλία ο Αδριανός. Όμως όταν έρχεται σ’ επαφή πρώτον με αγίους μάρτυρες που φλέγονταν από τον θεϊκό έρωτα, κι έπειτα με την προτροπή της συζύγου του που εξίσου πυρπολείτο κι αυτή από τη θεία αγάπη, βλέπει να καταλαμβάνεται κι η δική του καρδιά από το ίδιο ένθεο πάθος, γεγονός που τον οδηγεί έπειτα και στο μαρτύριο!

Η αγία Ναταλία μετέδωσε στον σύζυγό της αυτό που είχε: την αγάπη προς τον Χριστό – άλλωστε «δεν θα πάρεις από αυτόν που δεν έχει», κατά την παροιμία. Που θα πει: έστω και το ένα μέλος της συζυγίας αν είναι του Θεού, τότε, εφόσον ασφαλώς υπάρχει καλή διάθεση, μπορεί να δώσει ο Θεός να «καεί» και το άλλο μέλος από την ίδια αγάπη. Αυτό δεν προτρέπει και ο απόστολος Παύλος στις περιπτώσεις που ο ένας σύζυγος είναι χριστιανός και ο άλλος ειδωλολάτρης; Δεν λέει να χωρίσουν, γιατί η φλόγα της πίστεως μπορεί να μεταγγιστεί και στον άλλον. Κι ακόμη: ο αγιασμός του ενός μπορεί να γίνει αγιασμός λόγω της συζυγίας και για τον άλλον. Μόνον στην περίπτωση που υπάρχει παγιωμένη πονηρή κατάσταση αρνήσεως ισχύει το «χωριζέσθω». Λοιπόν, η επισήμανση του αγίου υμνογράφου με βάση τη ζωή των αγίων Αδριανού και Ναταλίας είναι πολύ παρήγορη. Ο κάθε σύζυγος αξίζει να αγωνίζεται για το άλλο μέλος της συζυγίας, γιατί η αγάπη προς τον Θεό μεταγγίζεται. Αρκεί όπως είπαμε να υπάρχει η αγάπη αυτή του ενός και να είναι δεκτικός με καλή διάθεση και ο άλλος.  

ΠΩΣ ΕΞΑΦΑΝΙΖΟΝΤΑΙ Ο ΔΙΑΒΟΛΟΣ, ΤΟ ΚΑΚΟ ΚΑΙ Η ΑΜΑΡΤΙΑ

 

«Όταν έρθει μέσα μας ο Χριστός, τότε ζούμε μόνο το καλό, την αγάπη για όλο τον κόσμο. Το κακό, η αμαρτία, το μίσος εξαφανίζονται μόνα τους, δεν μπορούν, δεν έχουν θέση, να μείνουν.

Στην ψυχή, που όλος ο χώρος της είναι κατειλημμένος από το Χριστό, δεν μπορεί να μπει και να κατοικήσει ο διάβολος, όσο κι αν προσπαθήσει, διότι δεν χωράει, δεν υπάρχει κενή θέση γι’ αυτόν» (όσιος Πορφύριος καυσοκαλυβίτης).

 

Ο άγιος Πορφύριος εκφράζει με τον δικό του τρόπο τη βασική μέθοδο της πνευματικής ζωής, την οποία έχει υποδείξει ο ίδιος ο Θεός μας ήδη από την Παλαιά Διαθήκη, πολύ περισσότερο στην Καινή Διαθήκη. Τι δηλαδή; Ότι η πορεία του ανθρώπου στον κόσμο τούτο δεν πάει… ανάποδα! Ο άνθρωπος κλήθηκε και καλείται πάντοτε να πορεύεται προς τα εμπρός, δηλαδή προς εκεί που είναι Εκείνος, ο Θεός του. «Να αγαπήσεις Κύριον τον Θεό σου με όλη την ψυχή σου, με όλη την καρδιά σου, με όλη τη διάνοιά σου, με όλη τη δύναμή σου και τον συνάνθρωπό σου σαν τον εαυτό σου». Ό,τι αρνητική προτροπή υπάρχει έρχεται δευτερογενώς, ως διαγραφή από την κανονική και ομαλή πορεία. Ο Κύριος στην επί γης παρουσία Του διαρκώς τούτο επαναλάμβανε: να αγαπάμε και να ζούμε όπως Εκείνος, έχοντας προσηλωμένα τα μάτια της ψυχής μας στην παρουσία του Θεού με τον δικό Του τρόπο: τον απόλυτα θυσιαστικό προς χάρη των άλλων. «Αυτή είναι η εντολή μου, να αγαπάτε ο ένας τον άλλο, όπως εγώ σας αγάπησα». Το ίδιο έκαναν και κήρυσσαν και οι μαθητές Του, οι άγιοι απόστολοι. Ο απόστολος Παύλος μάλιστα ήταν εκείνος που κατεξοχήν με μία μικρή ρήση εξέφρασε τη μέθοδο αυτή: «νίκα εν τω αγαθώ το κακόν», να νικάς το κακό με το καλό. Δεν υπάρχει πιο σύντομος και ανώδυνος τρόπος υπέρβασης του κακού από τη στροφή του ανθρώπου, με τη βοήθεια πάντοτε του Θεού, στο αγαθό. Ο ίδιος απόστολος αναφερόμενος στον Ιησού Χριστό διατύπωσε με μεγαλειώδη τρόπο την αλήθεια αυτή. «Στον Χριστό», έγραψε, «υπήρχε πάντοτε το ναι στο θέλημα του Θεού Πατέρα. Ο Χριστός δεν ήταν ναι και όχι, πάντοτε το ναι ως αδιάκοπη υπακοή στον Θεό Πατέρα υπήρχε σ’ Αυτόν». Αταλάντευτη προσήλωση στον Πατέρα λοιπόν, απόλυτη υπακοή μέχρι θανάτου σ’ Αυτόν, καμία επιφύλαξη ή διχασμός, όπως το λέει κατεξοχήν στην προς Φιλιππησίους επιστολή του: «ο Χριστός ως ο αληθινός Θεός ταπείνωσε τον εαυτό Του και έγινε άνθρωπος. Κι έγινε υπάκουος στον Θεό Πατέρα μέχρι θανάτου, θανάτου δε σταυρικού».

Όλα τα ανθρώπινα προβλήματά μας, ιδίως εκείνα που σχετίζονται με τη διαχείριση της ίδιας της ύπαρξής μας – από αυτά μάλιστα πηγάζουν και όλα τα άλλα! – οφείλονται ακριβώς στο γεγονός αυτό: δεν έχουμε μάθει τη μέθοδο αυτή ή τη λησμονούμε, με αποτέλεσμα η δική μας πορεία να κινείται με βάση τις αμαρτωλές κλίσεις της καρδιάς μας και τις πονηρές υποβολές του διαβόλου. Πού οδηγεί αυτό όμως; Σε μία μόνιμη σύγχυση, σε μία ζάλη πνευματική, σε διαρκείς πτώσεις, σαν εκείνον τον άνθρωπο που πηγαίνοντας να κάνει ένα βήμα μπρος την ίδια στιγμή γυρίζει προς τα πίσω ή σαν το όχημα που παίρνει… ανάποδες στροφές! Πρόκειται για τον ορισμό της ταλαιπωρίας και της πνευματικής κακομοιριάς, μία κόλαση ήδη από τη ζωή αυτή, κατά το πρότυπο εκείνου που χαίρεται για την κατάντια αυτή, γιατί αυτή είναι η ζωή του: του πονηρού διαβόλου.

Κι όμως τα πράγματα για τον χριστιανό είναι απλά, μολονότι απαιτείται τουλάχιστον στην αρχή άσκηση μικρής βίας απέναντι στον εαυτό του. Να δίνουμε ώθηση στην καρδιά και την ψυχή μας να απεμπλεκόμαστε από τις εμπαθείς προσκολλήσεις μας διά της στροφής προς το αγαθό, προς το θέλημα του Θεού δηλαδή, μονίμως και αδιάκοπα προς την αγάπη. Η βοήθεια του Θεού είναι δεδομένη στην περίπτωση αυτή, γιατί ήδη Εκείνος είναι «εγκατεστημένος» μέσα μας από την ώρα του αγίου βαπτίσματός μας. Είμαστε μέλη Χριστού και το μόνο που περιμένει είναι και το δικό μας ναι στο άγιο θέλημά Του, ώστε να επέλθει η «έκρηξη» της παρουσίας Του – το μικρό μας ναι θα το μεγιστοποιήσει και θα του δώσει άπειρες διαστάσεις. Ό,τι έχει υποσχεθεί ο Κύριος το κρατάει και το προσφέρει, γιατί είναι η Αλήθεια και είναι η Αγάπη. Λοιπόν, στρεφόμαστε εφόσον πιστεύουμε σ’ Εκείνον στην εντολή Του, προσπαθούμε με τη δύναμή Του να αγαπάμε, οπότε γεμίζουμε πράγματι με την παρουσία Του, με το φως Του, και το όποιο σκοτάδι του διαβόλου και των παθών μας εξαφανίζεται – δεν υπάρχει χώρος γι’ αυτό. Ο μέγας καθηγητής άγιος Πορφύριος μιλάει, όπως πάντοτε, από την προσωπική εμπειρία του, η οποία για τον καλοδιάθετο χριστιανό μπορεί να γίνει και δική του εμπειρία.

ΘΕΛΕΙ ΔΟΥΛΕΙΑ ΠΟΛΛΗ!

 

«Δε γίνεται κανείς χριστιανός με την τεμπελιά, χρειάζεται δουλειά, πολλή δουλειά. Το παν είναι να αγαπήσει ο άνθρωπος τον Χριστό και όλα τα προβλήματα τακτοποιούνται» (Όσιος Πορφύριος καυσοκαλυβίτης)

 

Η τεμπελιά θεωρείται από τους αγίους Πατέρες μας καρπός του πρώτου τέκνου του εγωισμού (ουσίας της αμαρτίας), της φιληδονίας. Ο εγωισμός ή αλλιώς φιλαυτία έχει τρία κεντρικά παρακλάδια, τα οποία με τη σειρά τους γεννούν όλες τις αμαρτίες του κόσμου: τη φιληδονία, τη φιλοδοξία, τη φιλαργυρία. Οπότε η τεμπελιά, η οποία τόσο επιπόλαια και ανεπίγνωστα «υμνείται» από πολλούς στην εποχή μας, πρέπει να αντιμετωπιστεί ακριβώς ως πνευματικό πρόβλημα, ως ροπή που αν αφεθεί θα οδηγήσει σε κάθε είδους εκτροπή. Δεν είναι τυχαίο ότι απαρχής της ανθρωπότητας η εργασία χαρακτηριζόταν ως σπουδαιότατη αρετή, χαρακτηρισμός που  θεμελιώνεται στη φυσιολογία του ανθρώπου, του δημιουργημένου κατ’  εικόνα και καθ’ ομοίωσιν Θεού. Ο Θεός μας, κατά τα αποκαλυπτικά λόγια του Κυρίου Ιησού Χριστού, είναι ένας εργατικός Θεός – «ο Πατήρ μου έως άρτι εργάζεται καγώ εργάζομαι» είπε, κι όχι μόνο με τη δημιουργία του κόσμου και του ανθρώπου αλλά αενάως με την προνοητική ενέργειά Του γι’ αυτά που τα κατευθύνει στον τελικό τους προορισμό, την «εις Αυτόν» ολοκληρωτική ένταξή τους.

Από την άποψη αυτή φυσιολογικό για τον άνθρωπο είναι να εργάζεται, να βρίσκεται αδιάκοπα σε κίνηση και πορεία, προς την κατεύθυνση βεβαίως που έθεσε ο Ίδιος ο Δημιουργός σε αυτόν: την ομοίωση προς Εκείνον. Δεν είναι τυχαίο ότι ήδη από τη στιγμή που τίθεται ο άνθρωπος στον κήπο της Εδέμ από τον Πατέρα του, παίρνει την εντολή: «εργάζεσθαι και φυλάσσειν αυτόν», να διαφυλάσσει την αδελφή του φύση που είναι του Θεού και να εργάζεται πάνω σ’ αυτήν κυρίως πάνω στον εαυτό του, αυτή θα πρέπει να είναι η προτεραιότητά του. «Ζητείτε πρώτον την Βασιλείαν του Θεού και την δικαιοσύνην Αυτού» βεβαίωσε ο Κύριος, κάτι που ακόμη πιο καθαρά το είπε στους μαθητές Του και στους Ιουδαίους της εποχής Του: «εργάζεσθε μη την βρώσιν την απολλυμένην αλλά την βρώσιν την μένουσαν εις ζωήν αιώνιον», να εργάζεσθε όχι για το φαγητό πρώτιστα το υλικό και φθαρτό, αλλά για για το φαγητό που έχει αιώνιο χαρακτήρα». Και διευκρίνισε ποια είναι αυτή η εργασία: «Αυτό είναι το έργο του Θεού, να πιστέψετε σ’ Αυτόν που έστειλε Εκείνος», δηλαδή στον Ίδιο, ακολουθώντας τις άγιες εντολές Του.

Πρώτη εργασία για τον άνθρωπο είναι να κινητοποιεί με τη χάρη του Θεού τον εαυτό του ώστε να βρίσκεται εκεί που τον παραπέμπει το θέλημα του Θεού, που θα πει στην αγάπη προς τον Θεό και τον συνάνθρωπο και βεβαίως και την αδελφή του φύση. Το αποτέλεσμα είναι δεδομένο, γιατί το υποσχέθηκε ο Δημιουργός: ο άνθρωπος να είναι κι αυτός ένας μικρός Θεός που θα χαίρεται την παρουσία του Δημιουργού του και θα ζει τον παράδεισό του. Στην κατάσταση αυτή προβλήματα δεν υπάρχουν ή κι αν υπάρχουν θεωρούνται κάτω από εντελώς διαφορετική προοπτική: ως μέσον προαγωγής προς τη θέωσή του. Ο άγιος Πορφύριος επιβεβαιώνει με τα λόγια του την αλήθεια αυτή, την οποία βεβαίως γνώριζε γιατί τη ζούσε.  

ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ ΚΥΡΙΑΚΗΣ Ι΄ ΜΑΤΘΑΙΟΥ

ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ (17, 14-23)

 

Καὶ ἐλθόντων αὐτῶν πρὸς τὸν ὄχλον προσῆλθεν αὐτῷ ἄνθρωπος γονυπετῶν αὐτὸν καὶ λέγων· Κύριε, ἐλέησόν μου τὸν υἱόν, ὅτι σεληνιάζεται καὶ κακῶς πάσχει· πολλάκις γὰρ πίπτει εἰς τὸ πῦρ καὶ πολλάκις εἰς τὸ ὕδωρ. καὶ προσήνεγκα αὐτὸν τοῖς μαθηταῖς σου, καὶ οὐκ ἠδυνήθησαν αὐτὸν θεραπεῦσαι. ἀποκριθεὶς δὲ ὁ ᾿Ιησοῦς εἶπεν· ὦ γενεὰ ἄπιστος καὶ διεστραμμένη! ἕως πότε ἔσομαι μεθ᾿ ὑμῶν; ἕως πότε ἀνέξομαι ὑμῶν; φέρετέ μοι αὐτὸν ὧδε. καὶ ἐπετίμησεν αὐτῷ ὁ ᾿Ιησοῦς, καὶ ἐξῆλθεν ἀπ᾿ αὐτοῦ τὸ δαιμόνιον καὶ ἐθεραπεύθη ὁ παῖς ἀπὸ τῆς ὥρας ἐκείνης. Τότε προσελθόντες οἱ μαθηταὶ τῷ ᾿Ιησοῦ κατ᾿ ἰδίαν εἶπον· διατί ἡμεῖς οὐκ ἠδυνήθημεν ἐκβαλεῖν αὐτό; ὁ δὲ ᾿Ιησοῦς εἶπεν αὐτοῖς· διὰ τὴν ἀπιστίαν ὑμῶν. ἀμὴν γὰρ λέγω ὑμῖν, ἐὰν ἔχητε πίστιν ὡς κόκκον σινάπεως, ἐρεῖτε τῷ ὄρει τούτῳ, μετάβηθι ἐντεῦθεν ἐκεῖ, καὶ μεταβήσεται, καὶ οὐδὲν ἀδυνατήσει ὑμῖν. τοῦτο δὲ τὸ γένος οὐκ ἐκπορεύεται εἰ μὴ ἐν προσευχῇ καὶ νηστείᾳ. ᾿Αναστρεφομένων δὲ αὐτῶν εἰς τὴν Γαλιλαίαν εἶπεν αὐτοῖς ὁ ᾿Ιησοῦς· μέλλει ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου παραδίδοσθαι εἰς χεῖρας ἀνθρώπων καὶ ἀποκτενοῦσιν αὐτόν, καὶ τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ ἐγερθήσεται. καὶ ἐλυπήθησαν σφόδρα.

 

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ

Και όταν ήρθαν προς το πλήθος, πλησίασε σ’ αυτόν ένας άνθρωπος γονατίζοντας μπροστά του και λέγοντας: «Κύριε, ελέησέ μου το γιο, γιατί σεληνιάζεται και υποφέρει άσχημα. Γιατί πολλές φορές πέφτει στη φωτιά και πολλές φορές στο νερό. Και τον έφερα προς τους μαθητές σου, αλλά δεν μπόρεσαν να τον θεραπεύσουν. Αποκρίθηκε τότε ο Ιησούς και είπε: «Ω γενιά άπιστη και διεστραμμένη, ως πότε μαζί σας θα είμαι; Ως πότε θα σας ανέχομαι; Φέρτε μου αυτόν εδώ». Και επιτίμησε αυτό ο Ιησούς και εξήλθε από αυτόν το δαιμόνιο και θεραπεύτηκε το παιδί από την ώρα εκείνη. Τότε πλησίασαν οι μαθητές στον Ιησού ιδιαιτέρως και του είπαν: «Γιατί εμείς δεν μπορέσαμε να το βγάλουμε;» Εκείνος λέει σ’ αυτούς: «Εξαιτίας της ολιγοπιστίας σας. Γιατί αλήθεια σας λέω, αν έχετε πίστη σαν κόκκο σιναπιού, θα πείτε στο όρος ετούτο: Μετακινήσου από εδώ εκεί, και θα μετακινηθεί. και τίποτε δε θα σας είναι αδύνατο. Αλλά τούτο το γένος δε βγαίνει παρά μόνο με προσευχή και νηστεία». Όταν λοιπόν αυτοί συγκεντρώθηκαν στη Γαλιλαία, τους είπε ο Ιησούς: «Ο Υιός του ανθρώπου μέλλει να παραδοθεί σε χέρια ανθρώπων, και θα τον σκοτώσουν, και την τρίτη ημέρα θα εγερθεί». Και οι μαθητές λυπήθηκαν πάρα πολύ.

 

ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ (Α΄ Κορ. 4, 9-16)

Ἀδελφοί, ὁ Θεὸς ἡμᾶς τοὺς ἀποστόλους ἐσχάτους ἀπέδειξεν ὡς ἐπιθανατίους, ὅτι θέατρον ἐγενήθημεν τῷ κόσμῳ καὶ ἀγγέλοις καὶ ἀνθρώποις. Ἡμεῖς μωροὶ διὰ Χριστόν, ὑμεῖς δὲ φρόνιμοι ἐν Χριστῷ· ἡμεῖς ἀσθενεῖς, ὑμεῖς δὲ ἰσχυροί· ὑμεῖς ἔνδοξοι, ἡμεῖς δὲ ἄτιμοι. Ἄχρι τῆς ἄρτι ὥρας καὶ πεινῶμεν καὶ διψῶμεν καὶ γυμνητεύομεν καὶ κολαφιζόμεθα καὶ ἀστατοῦμεν καὶ κοπιῶμεν ἐργαζόμενοι ταῖς ἰδίαις χερσί· λοιδορούμενοι εὐλογοῦμεν, διωκόμενοι ἀνεχόμεθα, δυσφημούμενοι παρακαλοῦμεν· ὡς περικαθάρματα τοῦ κόσμου ἐγενήθημεν, πάντων περίψημα, ἕως ἄρτι. Οὐκ ἐντρέπων ὑμᾶς γράφω ταῦτα, ἀλλ᾽ ὡς τέκνα μου ἀγαπητὰ νουθετῶ. Ἐὰν γὰρ μυρίους παιδαγωγοὺς ἔχητε ἐν Χριστῷ, ἀλλ᾽ οὐ πολλοὺς πατέρας, ἐν γὰρ Χριστῷ ᾽Ιησοῦ διὰ τοῦ εὐαγγελίου ἐγὼ ὑμᾶς ἐγέννησα. Παρακαλῶ οὖν ὑμᾶς, μιμηταί μου γίνεσθε.

Αδελφοί, μου φαίνεται πως ο Θεός σ’ εμάς τους αποστόλους έδωσε την ελεεινότερη θέση, σαν να είμαστε καταδικασμένοι να πεθάνουμε στην αρένα. Γιατί γίναμε θέαμα για τον κόσμο, για αγγέλους και γι’ ανθρώπους. «Εμείς παρουσιαζόμαστε μωροί για χάρη του Χριστού, ενώ εσείς είστε σοφοί χάρη στον Χριστό∙ εμείς είμαστε αδύναμοι, ενώ εσείς είστε δυνατοί∙ εμείς είμαστε περιφρονημένοι, ενώ εσείς είστε τιμημένοι! Ως αυτήν την ώρα πεινάμε, διψάμε, γυρνάμε με κουρέλια, ξυλοδαρμένοι, από τόπο σε τόπο χωρίς σπίτι, και μοχθούμε να ζήσουμε δουλεύοντας με τα ίδια μας τα χέρια. Στους εμπαιγμούς απαντάμε με καλά λόγια, στους διωγμούς με υπομονή, στις συκοφαντίες με λόγια φιλικά. Καταντήσαμε σαν τα σκουπίδια όλου του κόσμου, ως αυτήν την ώρα θεωρούμαστε τα αποβράσματα της κοινωνίας. Δεν σας τα γράφω αυτά για να σας κάνω να ντραπείτε, αλλά για να σας συμβουλέψω όπως ο πατέρας τ’ αγαπημένα του παιδιά. «Γιατί κι αν ακόμα έχετε χιλιάδες δασκάλους στη ζωή σας με τον Χριστό, δεν έχετε πολλούς πατέρας αλλά μόνον ένα. Στη σωτήρια οικονομία του Ιησού Χριστού, εγώ σαν πατέρας σάς γέννησα με το κήρυγμα του ευαγγελίου. Σας ζητώ λοιπόν να μου μοιάσετε.

Ο ΟΣΙΟΣ ΚΑΙ ΘΕΟΦΟΡΟΣ ΠΑΤΗΡ ΗΜΩΝ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ Ο ΕΝ ΚΕΦΑΛΛΗΝΙᾼ Ο ΝΕΟΣ ΑΣΚΗΤΗΣ

 

«Ο Άγιος Γεράσιμος, σύμφωνα με την παράδοση, γεννήθηκε στα Τρίκαλα της Κορινθίας το 1506. Ο πατέρας του ονομάζονταν Δημήτριος και η μητέρα του Καλή. Ο πατέρας του ανήκε στην βυζαντινή αριστοκρατία, στη μεγάλη οικογένεια των Νοταράδων. Το βαπτιστικό όνομα του Άγιου Γεράσιμου ήταν Γεώργιος. Γι’ αυτό ο Άγιος Γεράσιμος μεγάλωσε και μορφώθηκε όπως όλα τα αρχοντόπουλα της εποχής. Στα 20 χρόνια του όμως αποφάσισε να μεταβεί στη Ζάκυνθο, η οποία θεωρούταν ως ένα σημαντικό κέντρο των γραμμάτων της εποχής, καθώς παρόλη την Ενετική κατάκτηση, υπήρχε κεί ένας φιλεκπαιδευτικός αέρας σε αντίθεση με την υπόλοιπη τουρκοκρατούμενη Ελλάδα.

Η βαθιά σχέση του με την ορδόδοξη πίστη μας, τον κάνει να εγκαταλείψει τη Ζάκυνθο και να ξεκινήσει προσκυνήματα στα σημαντικότερα πνευματικά θρησκευτικά κέντρα της εποχής του. Πρώτος του σταθμός η Κωνσταντινούπολη και το Οικουμενικό Πατριαρχείο, από όπου πήρε και την πατριαρχική ευλογία. Αμέσως μετά μετέβη στο Περιβόλι της Παναγίας, το Άγιον Όρος. Στο Άγιον Όρος ο Άγιος Γεράσιμος έγινε μοναχός. Δεν γνωρίζουμε σε πια ακριβώς μονή μόνασε, αν και πολλοί υποστηρίζουν ότι εκάρη μοναχός στο μοναστήρι των Ιβήρων και ότι ασκήθηκε στο κελί του Αγ. Βασιλείου, στην περιοχή της Καψάλας. Ο Άγιος Γεράσιμος σύμφωνα με τους βιογράφους του, έμεινε αρκετά στο Άγιον όρος και έφυγε όταν αποφάσισε να κάνει ένα ταξίδι στους Άγιους Τόπους, όπου πρέπει να έφθασε γύρω στο 1538. Εκτός από τον Πανάγιο Τάφο, επισκέφτηκε τη Συρία, τη Δαμασκό, το Σινά, την Αντιόχεια, την Αλεξάνδρεια και την έρημο της Θηβαΐδος.

Ο πατριάρχης Ιεροσολύμων εκτιμά την προσωπικότητα του Γεράσιμου, τον κρατάει κοντά του, οπότε και αναλαμβάνει κανδηλανάπτης στον Πανάγιο Τάφο. Στα Ιεροσόλυμα ο Άγιος Γεράσιμος χειροτονείται διάκονος και πρεσβύτερος από τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Γερμανό, με το όνομα Γεράσιμος, προς τιμήν του Άγιου Γεράσιμου του Ιορδανίτου. Το 1548 ο Άγιος Γεράσιμος αφήνει τα Ιεροσόλυμα για ένα ταξίδι στην Κρήτη, όπου και έμεινε γύρω στα δύο χρόνια. Από εκεί επιστρέφει στη Ζάκυνθο, τερματίζοντας έτσι ένα ταξίδι – προσκύνημα που τον έφερε πιο κοντά στο Θεό, διαρκείας 20 ετών.

Στη Ζάκυνθο ο Άγιος Γεράσιμος ασκήτεψε σε μια σπηλιά στον Άγιο Νικόλα Γερακαρίου, την οποία μέχρι σήμερα οι Ζακυνθινοί την ονομάζουν του Αγίου Γερασίμου. Υπάρχουν αναφορές ότι μπορεί να εφημέρευσε στην εκκλησία του Αγίου Λαζάρου. Την ίδια εποχή έχει γεννηθεί στη Ζάκυνθο και ο Άγιος Διονύσιος, ενώ κάποια παράδοση θέλει να τον έχει βαπτίσει ο άγιος Γεράσιμος! Πάντως το σίγουρο είναι ότι ο Άγιος Διονύσιος επηρεάστηκε από την προσωπικότητα του Άγιου Γεράσιμου, που ήταν ήδη πολύ γνωστός στο νησί. Η εποχή της Ενετικής κυριαρχίας είναι δύσκολη και από θρησκευτική άποψη, καθώς η Παπική εκκλησία προσπαθεί να αποκτήσει πιστούς από τον ντόπιο πληθυσμό. Ο Άγιος Γεράσιμος αποφασίζει να πάει στη Κεφαλονιά. Ασκητεύει πάλι σε σπήλαιο κοντά στο Αργοστόλι. Στο σπήλαιο έμεινε για 5 χρόνια και 11 μήνες, οπότε αποφασίζει να εγκατασταθεί στην περιοχή των Ομαλών, στους πρόποδες του Αίνου, και να ιδρύσει ένα μοναστήρι. Εκεί αρχίζουν να συρρέουν οι πιστοί για να ακούσουν τη διδασκαλία του. Στην περιοχή των Ομαλών υπήρχε ένα ερημοκλήσι αφιερωμένο στην κοίμηση της Θεοτόκου, το οποίο παραχώρησε στον Άγιο Γεράσιμο μαζί με τα γύρω κτήματα, ο ιερέας της περιοχής Γεώργιος Βάλσαμος το 1561. Ο Άγιος ιδρύει μοναστήρι με το όνομα Νέα Ιερουσαλήμ, έχοντας την άδεια και την ευλογία του επισκόπου του νησιού Παχώμιου Μακρή.

Από τότε η φήμη του εξαπλώνεται σε όλο το χριστιανικό κόσμο. Μετά από αίτηση του, το πατριαρχείο θέτει τη μονή υπό την υψηλή του προστασία. Ο Άγιος Γεράσιμος κοιμήθηκε στις 15 Αυγούστου του 1579, την ίδια ημέρα με την πολυσέβαστή του Παναγία. Στις τελευταίες του στιγμές στην επίγεια ζωή του ήταν κοντά του, όπως αναφέρει η παράδοση, ο πατέρας Ιωαννίκιος, ο πατέρας Γερμανός και η ηγουμένη Λαυρεντία. Οι ιερείς ντύνουν τον άγιο με τα άμφια, τα οποία φέρει μέχρι σήμερα, και μετά από κατανυχτική εξόδιο ακολουθία, στην οποία χοροστάτησε ο Επίσκοπος Κεφαλληνίας Φιλόθεος Λοβέρδος, ενταφιάζουν το σώμα του Άγιου Γεράσιμου δίπλα και μέσα στον νότιο τοίχο του Ναού. Η πρώτη ανακομιδή του Λειψάνου του Αγίου Γεράσιμου έγινε 2 χρόνια και 2 μήνες μετά την κοίμηση του, στις 20 Οκτωβρίου του 1581. Οι Ενετοί όμως, θορυβημένοι από την αφθαρσία του Λειψάνου του, ζήτησαν να ταφείξανά, ώστε να συμπληρωθούν τα 3 χρόνια από την κοίμησή του. Η δεύτερη ανακομιδή του σκηνώματός του γίνεται μετά από 6 μήνες και το αποτέλεσμα είναι πάλι το ίδιο!

Γι’ αυτό το λόγο θεσπίστηκε η κυριώνυμος εορτή του Άγιου Γεράσιμου στις 20 Οκτωβρίου και όχι στις 15 Αυγούστου. Αργότερα όμως οι χριστιανοί γιόρταζαν τη μνήμη του με την κοίμηση της Θεοτόκου, όχι όμως στις 15 για να μην επισκιαστεί η κοίμηση της Παναγίας, αλλά στις 16 Αυγούστου. Η διακήρυξη της αγιότητος του οσίου Γερασίμου έγινε το 1622. Ο Άγιος Γεράσιμος ονομάστηκε νέος ασκητής, για να τον ξεχωρίζουν από τον άγιο Γεράσιμο τον Ιορδανίτη» (Από το ιστολόγιο «Ορθόδοξη πορεία»).  

 

Η τελευταία γνωστή ακολουθία του αγίου Γερασίμου του νέου συντέθηκε από τον μακαριστό σπουδαίο και σοφό υμνογράφο της Εκκλησίας μας άγιο Γέροντα Γεράσιμο τον Μικραγιαννανίτη, του οποίου και το όνομα έφερε. Όμως και η ακολουθία αυτή στηρίζεται εν πολλοίς σε προηγούμενες έντυπες εκκλησιαστικές εκδόσεις, οι οποίες κινούνται στη γραμμή όλων των υμνογράφων όταν εξυμνούν έναν μεγάλο όσιο: την πλήρη αφιέρωση στον Θεό λόγω της μεγάλης αγάπης του προς Αυτόν, την εγκατοίκηση του Τριαδικού Θεού στην αγιασμένη του ύπαρξη, διότι κατέστησε τον εαυτό του κατάλληλο «καταγώγιον του Αγίου Πνεύματος», τα σπουδαία και μεγάλα χαρίσματα με τα οποία ο Θεός τον χαρίτωσε, την ευωδία και αφθαρσία του αγίου λειψάνου του, τα πάμπολλα θαύματα τα οποία επιτελούσε και όσο ζούσε, πολύ περισσότερο μετά την οσιακή κοίμησή του. Και όλα αυτά πράγματι ο μακαριστός Γέρων Γεράσιμος τα αξιοποιεί για την προβολή του μεγάλου οσίου. Δεν παύει μάλιστα να τονίζει την αφθαρσία του λειψάνου του οσίου, όπως και το ξεχωριστό χάρισμα να εκβάλλει τα δαιμόνια, γεγονός που επιβεβαιώνεται καθημερινώς μέχρι σήμερα από το πλήθος των πονεμένων συνανθρώπων μας που ταλαιπωρημένοι από την ενέργεια του Πονηρού καταφεύγουν στο ιερό νησί της Κεφαλλονιάς και στο Μοναστήρι που είχε ιδρύσει στην περιοχή των Ομαλών.

 Ένα από τα πολλά τροπάρια της ακολουθίας επιβεβαιώνει για παράδειγμα την πραγματικότητα: «Με ποια κάλλη υμνωδιών να υμνολογήσουμε τον θεοφόρο που έχει τη χάρη του Ουρανού και κατέστη ιερό δοχείο του Αγίου Πνεύματος και αναδείχτηκε δυνατός οπλίτης της ασκήσεως; Αυτόν που ξαναφέρνει σε σώφρονα κατάσταση τους υποταγμένους στον δαίμονα και θεραπεύει όλους τους ασθενείς;» (στιχ. Εσπ.). «Θεοφόρος» ο άγιος Γεράσιμος, «ουρανομύστης της χάριτος», «καταγώγιον του Πνεύματος», «στερρός οπλίτης ασκήσεως», «σωφρονών τους δαιμονώντας», «θεραπεύων πάντας τους ασθενείς». Δεν υπάρχει έπαινος, κατά αντιστοιχία των παλαιών μεγάλων οσίων ασκητών, που να μη χρησιμοποιεί ο μακαριστός υμνογράφος για να προβάλει όπως είπαμε την τεράστια χαρισματική προσωπικότητα του αγίου Γερασίμου. Κι αυτό γιατί ο άγιος Γεράσιμος, ήδη εκ νεότητός του, κατέθεσε ολοκληρωτικά την ύπαρξή του στην υπακοή του θελήματος του Θεού, κάτι που επισύρει τη μεγάλη λήψη της χάριτος Εκείνου – ο Χριστός «χθες και σήμερον ο αυτός εις τους αιώνας» δεν έχει μεγαλύτερη χαρά από το να προσφέρεται χωρίς κρατούμενα σε κάθε άνθρωπο, όπου γης και χρόνου, ο οποίος στρέφεται εν αγάπη μεγάλη σ’ Εκείνον.

Ο άγιος Γεράσιμος λοιπόν, άγιος των νέων χρόνων, δεν υπολείπεται σε τίποτε από τους παλαιούς μεγάλους αγίους, γι’ αυτό και η δύναμη της πρεσβείας του και η παρρησία του στον Θεό είναι τεράστια. Κάθε άνθρωπος που καταφεύγει στη βοήθειά του θα βρει τον πρόθυμο συμπαραστάτη, ο οποίος στην πραγματικότητα δεν κάνει τίποτε άλλο από το να εκχέει με χαρά ό,τι τον διακατέχει: τη χάρη της αγάπης του Θεού. Αγάπη ο Θεός, αγάπη και κάθε άγιός Του, αγάπη συνεπώς και ο άγιος Γεράσιμος. Η προσέγγισή του από την άποψη αυτή είναι ρίξιμο στη στοργική αγκαλιά του, σαν το βρέφος που βρίσκει καταφυγή στην αγκαλιά της μάνας του. «Σε όλους βεβαιώνεις με τρανό τρόπο την ένθεη χάρη που ενεργούσε μέσα σου, προχέοντας αδιάκοπα τα θαύματα σ’ αυτούς που σε παρακαλούν και πρεσβεύοντας υπέρ των ψυχών μας» (λιτή).

Ένα μόνο παράδοξο θα λέγαμε αφήνει μετέωρο και αναπάντητο ο σοφός Γέρων υμνογράφος για τον όσιο, μάλλον δίνει την απάντηση και σ’ αυτό αλλά έμμεσα και εκ των πραγμάτων: πώς ο όσιος βρισκόταν σε μία συνεχή περιπλάνηση για πολλά χρόνια, μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή, ακόμη και από αγιασμένους τόπους σαν το Άγιον Όρος σε άλλους αγιασμένους σαν τους Αγίους Τόπους. Γιατί παράδοξο; Διότι υπάρχει μία πάγια αρχή ιδίως για τους επιλέγοντας τον μονήρη και ησυχαστικό βίο: να ριζώσουν σ’ έναν τόπο χωρίς πολλές μετακινήσεις. Κι αυτό γιατί η συνεχής μετακίνηση υποκρύπτει τον κίνδυνο να μην μπορούν να καρποφορήσουν πνευματικά, σαν τα φυτά και τα δέντρα που τα ξεριζώνει κανείς για να τα μεταφυτεύσει κάπου αλλού (άγιος Ιωάννης της Κλίμακος). «Ταξίδι προσκυνηματικό έκανε» είναι η πρώτη απάντηση του συναξαρίου – δεν ήταν μετακινήσεις βαριεστημάρας, ακηδίας δηλαδή που φανερώνει κατάσταση πνευματική όχι καλή. Ο υμνογράφος όπως είπαμε δεν δίνει απάντηση. Και δεν δίνει, γιατί βλέπει τα ορατά σημάδια της χάριτος του Θεού πάνω στον άγιο. Που θα πει: όταν ο ίδιος ο Θεός φανερά δικαιώνει τις επιλογές ενός δούλου Του, ποιος θα είναι εκείνος που θα θέσει ερωτηματικά σ’ αυτές; Θυμίζει την απάντηση του οσίου αββά του Γεροντικού  στον προβληματισμένο καλόγερο που τον ρώτησε «πώς ο Θεός επέτρεψε την αδικία ο Ιακώβ να «κλέψει» τα πρωτοτόκια του αδελφού του Ησαύ με τη βοήθεια της μάνας του Ρεβέκκας;» Και ποια η απάντηση; «Αδελφέ, αυτό που ο Θεός ευλογεί και δικαιώνει εμείς δεν μπορούσε να το κρίνουμε!»

Προφανώς λοιπόν, κάτι που όντως αποδεικνύεται από την αγιασμένη πορεία του οσίου Γερασίμου, ο όσιος μετακινείτο γιατί και είχε την ευλογία των πνευματικών πατέρων του και καθοδηγείτο από τη χάρη του Θεού που ένευε στην καθαρή καρδιά του. «Ό,τι καθάρισε ο Θεός εσύ μην το βρομίζεις!» «Βασιλεύ Ουράνιε, γνωρίζω πόσα θαυμάσια μπορείς να εκτελείς, αφού καταπλούτισες τόσο πολύ τον θεόφρονα και θεϊκό Γεράσιμο» σημειώνει έκθαμβος ο άγιος υμνογράφος. Και: «Έγινες όργανο του Αγίου Πνεύματος, όσιε, αφού εμπνεύστηκες από την έλλαμψή Του» (λιτή).

Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΩΣ ΑΡΧΙΚΗ ΑΙΣΘΗΣΗ ΑΠΟΥΣΙΑΣ!

 

Η μαρτυρία του γνωστού ανά τον κόσμο, μακαριστού πια καθηγητή του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Επισκόπου Διοκλείας Καλλίστου Γουέαρ, που έφυγε από τη ζωή μόλις προχθές παραμονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, για το πώς από προτεστάντης έγινε ορθόδοξος χριστιανός είναι συγκλονιστική και πολύ διδακτική. «Ήμουν 17 χρονών – είπε ο μακαριστός επίσκοπος καθηγητής -  και ετοιμαζόμουν για το Πανεπιστήμιο. Ήμουν σε ένα σχολείο στο Λονδίνο. Ένα Σάββατο βράδυ πήγα περίπατο και είδα έναν ναό που δεν είχα ξαναδεί ως τότε. Από περιέργεια ή μάλλον από Θεία Πρόνοια αποφάσισα να μπώ μέσα. Ήταν ο Ρώσικος Ορθόδοξος ναός του Λονδίνου. Στην αρχή όταν μπήκα μέσα στο ναό, ήταν σκοτεινός. Δεν είδα εύκολα τι είχε μέσα. Η πρώτη μου εντύπωση ήταν μια απουσία. Είχα την εντύπωση ότι κανείς και τίποτα δεν είναι εδώ, ότι ο ναός είναι κενός, δηλαδή δεν είχε στασίδια, καρέκλες, μόνο το πάτωμα. Αργότερα κατάλαβα ότι υπάρχουν μέσα στο ναό εικόνες, λαμπάδες αναμμένες, λίγος αριθμός ανθρώπων και κάπου, που δεν μπορούσα να δω υπήρχε μια μικρή χορωδία που έψαλλε. Έτσι ήρθα στην ώρα κατά την οποία οι Ρώσοι κάθε Σάββατο βράδυ έχουν μια μικρή αγρυπνία. Και η πρώτη μου εντύπωση μιας απουσίας – ότι δεν είναι τίποτε εδώ – άλλαξε ολοκληρωτικά. Απέκτησα μια άλλη εντύπωση, όχι απουσίας, αλλά παρουσίας. Κατάλαβα ότι εμείς οι ολίγοι άνθρωποι, παρόντες σε αυτήν την ακολουθία, συμμετέχουμε σε μια πράξη πάρα πολύ μεγαλύτερη από αυτήν την ακολουθία που γίνεται σε μια γωνιά του Λονδίνου. Κατάλαβα ότι συμμετέχουμε σε μια λειτουργική σύναξη που έχει πολλούς αοράτους προσκυνητάς. Πολλούς παρόντες που προσεύχονται μαζί μας, παρότι δεν τους βλέπουμε. Είχα την αίσθηση ότι πραγματικά η Εκκλησία είναι ουρανός επί γης».

Τα λόγια του επισκόπου καθηγητή αποτελούν πρό(σ)κληση για σπουδή στην Ορθοδοξία – πολλά σημεία του αποκαλύπτουν τις διαστάσεις της ορθόδοξης πίστης και του ορθόδοξου βιώματος. Άλλωστε δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο π. Κάλλιστος αποτελεί, κι ίσως τώρα που απήλθε από τον κόσμο ακόμη περισσότερο, έναν από τους πιο σπουδαίους και διαπρύσιους κήρυκες της ορθοδοξίας στον Δυτικό κόσμο, κάτι που μπορεί και κάθε έλληνας να το επιβεβαιώσει μέσα από τα βιβλία του, τα περισσότερα μεταφρασμένα και στην ελληνική. «Ορθόδοξος δρόμος», «Η εντός ημών Βασιλεία», «Η δύναμη του ονόματος του Χριστού» κ.ά.π. είναι ενδεικτικά ορισμένα μόνον από αυτά.

Από τα πολλά σημεία-προκλήσεις της παραπάνω μαρτυρίας του μένουμε για λίγο στην αρχική του αίσθηση: ωθούμενος από την Πρόνοια του Θεού, όπως μετέπειτα κατενόησε, εισέρχεται σε ορθόδοξο (ρωσικό) ναό και νιώθει ότι βρίσκεται σε κάτι «άδειο». Κενό και απουσία! Για να συνειδοποιήσει λίγο αργότερα ότι τα πράγματα ανατρέπονται άρδην! Όλα είναι γεμάτα και πλημμυρισμένα από μία Παρουσία που δεν λειτουργεί όμως κατά τον κοσμικό τρόπο: θορυβωδώς και προκλητικά. Η Παρουσία αυτή, του Θεού παρουσία όπως ένιωσε η (διψασμένη για νόημα) καρδιά του, λειτουργεί μυστικά και αθόρυβα, στον τόπο της «σιωπής» που συνηθίζει να ζει η αλήθεια. Μας θυμίζει η μαρτυρία του π. Καλλίστου αυτό που κατενόησε ο προφήτης Ηλίας, όταν ο Θεός τού μήνυσε ότι θα του αποκαλυφθεί. Κι η αποκάλυψή Του δεν ήλθε με τον θορυβώδη τρόπο του ισχυρού ανέμου ή του μεγάλου σεισμού ή της καταστροφικής φωτιάς, αλλά με τον ήπιο και απαλό τρόπο της δροσερής αύρας.

Κι είναι η αλήθεια που επίσης φανέρωσε ο ίδιος ο Κύριος με όλη τη ζωή Του και με τη διδασκαλία Του. Πώς εισέρχεται στον κόσμο ο Κύριος; Ως απλό βρέφος μέσα από μία απλή και άγνωστη μικρή κοπέλα στον πιο άσημο τόπο του τότε κόσμου! Και μάλιστα μέσα σ’  ένα σπήλαιο! Όπως και η διδασκαλία Του τι λέει; «Η Βασιλεία του Θεού ουκ έρχεται μετά παρατηρήσεως. Ουκ έστιν ώδε ή ώδε. Ιδού, η Βασιλεία του Θεού εντός υμών εστίν». Και μοιάζει η Βασιλεία του Θεού με το σπαρμένο έδαφος στο οποίο η γη «αυτομάτη καρποφορεί» - εσωτερικά γίνεται η διεργασία χωρίς να την κατανοεί κανείς εξωτερικά.

Λοιπόν, ο Θεός μάς θέλγει και μας ελκύει εσωτερικά – στρέφεται η καρδιά μας εκεί που είναι ο Ίδιος, χωρίς να υπάρχει λογικός έλεγχος επ’  αυτού – αρχίζουμε να νιώθουμε τη μυστική παρουσία Του κι όταν επιμείνουμε σ’ αυτό που ο γλυκασμός της καρδιάς μας δείχνει, εκεί αρχίζουμε να βλέπουμε, να ακούμε, να γευόμαστε, να οσφραινόμαστε, να ψηλαφάμε! «Κανείς δεν μπορεί να έλθει κοντά Μου, αν μη ο Πατέρας μου που με έστειλε δεν τον ελκύσει».

Και το εξόχως αξιοσημείωτο: η όλη αυτή μυστική διεργασία πραγματοποιείται στον Ναό του Κυρίου, την ώρα της ακολουθίας, εκεί που η αγαπώσα καρδιά του πιστού ορμά με έρωτα προς τον Κύριο – οι προσευχές της Εκκλησίας δεν είναι τα δώρα του Κυρίου στον πιστό άνθρωπο; «Συ Κύριε είσαι Αυτός που μας χάρισες τις κοινές και σύμφωνες προς τη φύση μας προσευχές...» ομολογούμε διαρκώς στη Θεία Λειτουργία.

Λοιπόν: όπου υπάρχει δίψα για τον Θεό, δηλαδή για την αλήθεια και για το νόημα της ζωής μας, εκεί και τίποτε να μη ξέρουμε θα δούμε την ενέργεια της Πρόνοιας του Θεού πάνω μας. Η απουσία Του θα γίνει μία Παρουσία, κάτι που θα λειτουργεί και ως «μοτίβο» πια στη ζωή του πιστού – μία πορεία «εκ πίστεως εις πίστιν». Κι αυτό γιατί ο Θεός μας είναι Θεός αγάπης που η χαρά Του είναι να είμαστε κοντά Του, στον βαθμό όμως που μπορούμε να αντέξουμε την παραμονή Του μέσα στην ύπαρξή μας!  

ΤΟ ΜΕΓΑΛΕΙΟ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΜΑΣ

 

«Μενοῦν γε∙ μακάριοι οἱ ἀκούοντες τον λόγον τοῦ Θεοῦ και φυλάσσοντες αὐτόν» (Λουκ. 11,28).

 

Είναι η απάντηση του Κυρίου απέναντι στο  ξέσπασμα μίας απλής γυναίκας μπροστά στο θάμβος που ζούσε από την παρουσία Του και τη διδασκαλία Του. «Ευλογημένη και μακάρια αυτή που σε γέννησε και σε βύζαξε». Ποιος αλήθεια μεγαλύτερος έπαινος υπάρχει για τον άνθρωπο που  θεωρείται ευεργεσία για τους συνανθρώπους του από την αναφορά στη μάνα του; Αν εμείς συχνά νιώθουμε το ίδιο, να μακαρίσουμε τη μάνα ενός ανθρώπου, επειδή βρίσκεται στον κόσμο ως πράγματι κόσμημα – η παρουσία του καταξιώνει ίσως το ανθρώπινο γένος είτε λόγω των χαρισμάτων του που τα καταθέτει προς χάριν του κοινωνικού συνόλου είτε λόγω της ψυχικής του καθαρότητας που τον κάνει να λειτουργεί ως ευωδία κυριολεκτικά ουράνια – πόσο περισσότερο ίσχυε τούτο την εποχή που ήλθε ο ίδιος ο Θεός ως άνθρωπος; Ο Χριστός «διήλθεν ευεργετών και ιώμενος πάντας», ευεργετούσε διαρκώς και θεράπευε όλους, κατά τον λόγο της Γραφής, οπότε ο δοξαστικός λόγος της γυναίκας για τη Μάνα Του, («χαρά στη Μάνα που σε γέννησε»), πρέπει να θεωρηθεί ως η λογικότερη αλλά και η πιο χαρισματική αποτίμηση που Του έγινε ποτέ – μακάρισαν εξαιτίας Του Αυτήν που Τον έφερε ως άνθρωπο στον κόσμο!

Και ο Κύριος, ο ενανθρωπήσας Θεός, πώς αντέδρασε; Τι είπε; Δεν αντιπαρήλθε τον έπαινο, δεν τον αποσιώπησε, δεν αδιαφόρησε, δεν αντέδρασε αρνητικά, όπως έκανε συνήθως όταν ο επαινετικός λόγος αναφερόταν αμέσως σ’ Εκείνον – αρνιόταν τους δοξαστικούς λόγους, τους απαγόρευε, έφευγε. Τον λόγο όμως για τη Μάνα Του τον επιβεβαίωσε και μάλιστα με τρόπο κατεξοχήν επιτατικό. Όχι μόνον ισχύει αυτό που λες, αλλά πολύ περισσότερο! «Μενοῦν γε!» Οπωσδήποτε. Βεβαιότατα. Κατά την απόδοση του μεγάλου και σοφού μακαριστού ιεράρχη Διονυσίου (Ψαριανού), Μητροπολίτου Κοζάνης: «Χαρά και τρισχαρά της!» Διότι κατά τρόπο ευνόητο τέτοια Κόρη με τέτοια καθαρότητα ψυχής, τέτοια ταπείνωση και αγάπη, τέτοια ετοιμότητα υπακοής στο θέλημα του Θεού πουθενά δεν υπήρξε στον κόσμο ούτε θα βρισκόταν και στο μέλλον. «Όταν ήλθε ο κατάλληλος καιρός – σημειώνει ο απόστολος Παύλος θεόπνευστα – έστειλε ο Θεός τον Υιό Του να γεννηθεί από μία γυναίκα». Τη γυναίκα αυτή, την Παναγία Κόρη της Ναζαρέτ, πρόσμεναν όλοι οι αιώνες. Σ’ αυτήν μόνον εκπληρώθηκαν οι προφητείες της Παλαιάς Διαθήκης, και μάλιστα εκείνη του Πρωτευαγγελίου μετά την πτώση των προπατόρων: «ο απόγονος της γυναίκας θα συντρίψει τον όφι-διάβολο». Κι ήταν η αλήθεια: στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου εκπληρώθηκε το Πρωτευαγγέλιο.

Κι ο εν συνεχεία λόγος του Κυρίου έρχεται και επιβεβαιώνει με τον καλύτερο τρόπο την παραπάνω πραγματικότητα. «Μακάριοι όσοι ακούνε τον λόγο του Θεού και τον τηρούνε στη ζωή τους». Η Μάνα Του δηλαδή δεν μακαρίζεται γιατί απλώς επιλέχθηκε για να γίνει η γέφυρα που θα έφερνε τον Θεό στον κόσμο. Μακαρίζεται γιατί ήταν προσανατολισμένη ήδη από τα γεννοφάσκια της στον λόγο του Θεού, στην αγάπη Εκείνου, στην υπακοή του αγίου θελήματός Του, όπως είπαμε και παραπάνω. Η Μαριάμ, η οποία βρέθηκε ήδη τριετής μέσα στα Άγια των Αγίων του Ναού, ζούσε ως άγγελος του Ουρανού, με απόλυτη προτεραιότητα της ζωής της τον ίδιο τον Θεό – το «αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου εξ όλης της ψυχής, εξ όλης της καρδίας, εξ όλης της καρδίας, εξ όλης της ισχύος» ήταν το καθοδηγητικό στοιχείο που την συνείχε. Πώς λοιπόν να μη σαρκώσει τον Θεό ως άνθρωπο, όταν Εκείνος βρήκε στο πρόσωπό της το κατοικητήριο που αναζητούσε; «Θα κατοικήσω σ’ αυτούς και θα περπατήσω στην ύπαρξή τους, και θα είναι αυτοί λαός μου και εγώ θα είμαι Θεός τους» ήταν η υπόσχεσή Του και η μικρή Μαρία υπήρξε το «έδαφος» εκπληρώσεώς της – η θεοκοινωνία ήταν θα λέγαμε προδιαγεγραμμένη.

Κι αυτός ο προσανατολισμός κι αυτή η αγάπη προς τον Θεό δεν ήταν για ένα διάστημα. Απαρχής μέχρι τέλους της ζωής της η Θεοτόκος ήταν ένα «ναι» προς τον Υιό και Θεό της, που σημαίνει ότι ο μακαρισμός Του προς την Παναγία Μάνα Του έβαινε διαρκώς και αυξανόμενος – μία βάτος καιομένη και μη κατακαιομένη ήταν η καρδιά της από τη χάρη του Θεού. Και μαζί μ’ Εκείνον ο μακαρισμός της θα επαναλαμβανόταν από την καρδιά και τα χείλη κάθε πιστού μέλους Του, από τότε έως της συντελείας του αιώνος και επέκεινα. Εν πνεύματι το προφήτεψε και η Ίδια: «Ιδού από του νυν θα με μακαρίζουν όλες οι γενιές των ανθρώπων». Δεν υπάρχει χριστιανός που να χαρακτηρίζεται έτσι και η στάση του απέναντι στην Παναγία να είναι στάση διαφορετική από ό,τι του Ίδιου του Θεού.

Η επιτατική επιβεβαίωση του μακαρισμού της απλής γυναίκας από τον Κύριο για την Παναγία Μητέρα Του λειτουργεί ως φως κατευθυντήριο και για κάθε πιστό: ξέρουμε πως η ακρόαση και η μελέτη του λόγου του Θεού που καταλήγει σε εφαρμογή και πράξη ζωής φέρνει πλούσια τη χάρη του Θεού – ο Θεός μας επαινεί και αναπαύεται στην καρδιά και όλη την ύπαρξή μας. Και δεν γίνεται διαφορετικά, αφού ο Ίδιος ο Κύριος βεβαίωσε ότι μέσα στον λόγο Του και τις εντολές Του περικλείεται τελικώς η παντοδύναμη ενέργειά Του. Η Εκκλησία μας επιμένει σε κάθε εορτή της Θεοτόκου, πολύ περισσότερο στη μεγαλύτερη εξ όλων, την Κοίμησή της, να μας υπενθυμίζει την αλήθεια αυτή. Γιατί ενδιαφέρεται όχι απλώς να δοξολογούμε την Παναγία, αλλά να γινόμαστε κι εμείς μικρές Παναγίες, γεγονός που συνιστά τη σπουδαιότερη δοξολόγησή Της.